به گزارش آتیه آنلاین، طی چند دهه اخیر بین کشور عراق و ترکیه کشمکش فراوانی بر سر به دست آوردن منابع آب وجود دارد که باعث شد ترکیه با ساختن چندین سد روی دجله باعث کاهش شدید آب این رودخانه شود. همچنین دولت عراق در زمان صدام با کانال کشی و انتقال آب رود دجله باعث شد آب این رودخانه به شدت کاهش یابد. در نتیجه این کاهش تعدادی از تالاب‌های منطقه دچار آسیب و خشکی شود و بیابان‌های عراق رشد کنند. از سوی دیگر کشور عربستان که در رویای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده گندم جهان بود شروع به استخراج آبهای زیرزمینی از عمق ۱۰۰۰ متری کرد که پس از مدتی با تمام شدن منابع آب این رؤیا ناتمام ماند اما تأثیر بدی در سفره‌های آب زیر زمینی داشت که خود عامل افزایش بیابان بود. همچنین توقف چند ساله عملیات مالچ پاشی باعث شده با کمترین وزش باد که متأسفانه جهت آن همیشه از سمت عراق به ایران است غبار بزرگی بلند شود که امروزه حتی تا نواحی مرکزی ایران هم می‌رسد.
افزایش ریزگرد در سال‌های اخیر
درباره علت افزایش ریزگرد اخیر همچنان نظر یکسان یا فراگیری وجود ندارد. برخی آن را همچنان شدت یافته پدیده «شمال یا شمل» می دانند، برخی آن را به فرایند بیابان زایی در عراق، شدت یافته به دلیل مرداب زدایی در جنگ امریکا، دانسته و دیگران آن را به شکل‌گیری پدیده‌های جوی دیگر در خاورمیانه نسبت می دهند. وجود مواد رادیو اکتیو در ریزگرد همچنان تایید نشده اما شواهد غیررسمی از آن خبر می دهند. «پروژه ریزگرد» در حال حاضر، بخش بزرگی از تحقیقات آکادمیک و ژورنالیستی فارسی و انگلیسی را در باره این پدیده گرد آوری کرده‌است.
۲۰ میلیارد و ۲۱۰ میلیون تومان؛ درخواست دولت برای تثبیت شن‌های روان در بودجه ۱۴۰۰
در این میان دولت در سال جاری، در لایحه بودجه سال آینده برای برنامه تثبیت شن‌های روان و مقابله با بیابان‌زایی، ۲۰ میلیارد و ۲۱۰ میلیون تومان درخواست بودجه کرده است که بخش مهمی از آن به هزینه‌های جاری مانند حقوق و دستمزد کارکنان و هزینه ارائه خدمات‌عمومی اختصاص دارد. در این بین ۱۴.۴ میلیارد تومان آن نیز برای راهبری طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی و کانون‌های بیابان‌زا در ۷۵ هزار هکتار از اراضی کشور صرف می‌شود و ۶ میلیارد تومان نیز برای راهبری و اجرای طرح‌های مشترک بین‌المللی در این زمینه هزینه خواهد شد.
اختلاف نظر مجلس و دولت بر سر بودجه مقابله با ریزگردها
این روزها اما کشمکش میان دولت و مجلس بر سر تخصیص بودجه مقابله با ریزگردها نیز کمی بالا گرفته است؛ برخی نمایندگان مجلس ازجمله نماینده مردم چابهار در مجلس می‌گویند: کمیسیون کشاورزی و فراکسیون محیط زیست مجلس به موضوع عدم تعیین بودجه مشخص برای مقابله با ریزگردها در لایحه بودجه ۱۴۰۰ ورود خواهند کرد. نماینده چابهار می‌گوید: پدیده گرد و غبار هم در شمال و هم در جنوب استان سیستان و بلوچستان وجود دارد اما در حالی که جنوب استان یکی از کانون‌های اصلی گرد و غبار کشور است کمتر به آن پرداخته می‌شود که نیاز است به این کانون توجه بیشتری شود. ریزگردها در استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان نسبت به سایر مناطق کشور نمود بیشتری دارد، بنابراین نیازمند تعیین بودجه مشخص برای مقابله با این پدیده در استان‌های مذکور هستیم و به طور قطع مجلس به این مهم ورود خواهد کرد.
رایزنی محیط زیست با دولت
از سوی دیگر علی محمد طهماسبی، مدیر کارگروه ملی مقابله با پدیده گرد و غبار کشور در گفت و گو با ایسنا ضمن اشاره به اینکه درحال رایزنی برای مشخص شدن بودجه مقابله با پدیده گرد و غبار در کشور هستیم، اظهار کرد: به‌دلیل آنکه بودجه مقابله با گرد و غبار به‌صورت منابع ارزی از صندوق توسعه ملی تامین می‌شود، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ به‌طور مستقیم به آن اشاره نشده است.
وی با بیان اینکه برداشت از صندوق توسعه ملی باید با مجوز مقام معظم رهبری باشد، تصریح کرد: از این‌رو پس از مشخص شدن مبلغ این بودجه رییس جمهوری مجوز برداشت از صندوق توسعه ملی را از رهبری خواهد گرفت و پس از آن مبلغ بودجه گرد و غبار برای تصویب و ابلاغ به مجلس شورای اسلامی خواهد رفت.
۳۴.۶ میلیون هکتار کانون‌های داخلی گرد و غبار
مدیر کارگروه ملی مقابله با پدیده گرد و غبار کشور با اشاره به اینکه وسعت کانون‌های داخلی گرد و غبار حدود ۳۴.۶ میلیون هکتار است، گفت: ما مطالعه‌ای روی کانون‌های گرد و غبار در خارج از کشور که غبار آنها به سمت ایران حرکت می‌کند نیز انجام داده‌ایم و بر اساس آن وسعت این کانون‌ها ۳۳۰ میلیون هکتار برآورد شده است.
به گفته وی این کانون‌های گرد و غبار خارجی به‌طور میانگین سالانه ۱۵۰ میلیون تن غبارخیزی دارند که بخش‌هایی از آن نیز وارد کشور ما می‌شود.
طهماسبی افزود: طی سال ۹۹ بودجه مقابله با پدیده گرد و غبار ۲۰ میلیون یورو بود و به‌نظر می‌رسد که طی سال آینده نیز تقریبا مشابه این مبلغ به کارگروه ملی مقابله با پدیده گرد و غبار اختصاص یابد.
نقش اراضی کشاورزی در پدیده گرد و غبار
پر شدن تالاب‌ها در ۲ سال اخیر و اقدامات ستاد ملی تالاب‌ها برای گرفتن حقابه‌های زیست‌محیطی آنها، تأثیر مهمی بر کاهش گردوغبار با منشأ تالابی داشته است. اما به‌گفته علی‌محمد طهماسبی، رئیس ستاد ملی مبارزه با گردوغبار دو منشأ دشت‌های سیلابی و اراضی کشاورزی همچنان از مهم‌ترین دلایل بروز پدیده گردوغبار در کشور است.
او می‌گوید: سازمان جنگل‌ها بیش از ۵۰ سال است در مورد مقابله با فرسایش بادی در اراضی ملی کار کرده ولی در مورد زمین‌های کشاورزی چنین کاری صورت نگرفته است. طبق مطالعه‌ای که در سال ۱۳۸۰ در کشور انجام دادم، ۱۰ درصد مناطق فرسایش‌پذیر کل کشور، اراضی کشاورزی بود که باعث ایجاد ۴۴ درصد از خسارت کل می‌شد. این نشان می‌دهد که اراضی کشاورزی به‌شدت می‌توانند در ایجاد پدیده گردوغبار مؤثر باشند. از سال ۹۸ تاکنون نیز برای اجرای طرح‌های کشاورزی حفاظتی در ۴۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی بودجه در نظر گرفته شده است.
نظر شما