به گزارش آتیه‌آنلاین، لشگرکشی اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان با هدف تصرف بخشی از خاک این کشور و مدیریت خطوط مواصلاتی به علاوه حضور در موقعیت ژئوپولیتیکی این کشور برای اشراف به حوزه پیرامون، باعث شد تا افغانستان به عنوان سرزمین مادر بنیادگراهای رادیکال شناخته شود. سازماندهی افغان‌ها و به معنای خاص‌تر آن، پشتون‌ها در کنار انتقال بخشی از اعراب به این کشور باعث شد تا سازمان‌های مسلح بنیادگرای رادیکال از حالت اقدامات تئوریک به حوزه سازماندهی و عملگرایی وارد شوند و همین امر بستر شکل‌گیری بزرگترین سازمان‌های رادیکال را مهیا کرد.

شروع دوباره بنیادگراها

پس از سپتامبر ۲۰۰۱ و حوادث مربوط به این تاریخ، وضعیت آمایش و ساختار و سازمان گروه‌های مسلح در افغانستان با تغییراتی جدی همراه بود و در نهایت لشگرکشی ایالات متحده به این منطقه باعث ظهور داعش و حوادث مربوط به شامات در یک دهه گذشته شد.

انتخاب بخشی از خاک افغانستان به عنوان ولایت خراسان داعش و روی کار آمدن دوباره طالبان با عنوان قبلی خود یعنی امارت اسلامی افغانستان طبعات متعددی را متوجه همسایگان این کشور و جامعه بین‌الملل کرد.

در این میان منطقه قفقاز همواره به عنوان یکی از نقاط مهم و مرتبط با بنیادگرایی در افغانستان مطرح بوده و بر همین اساس از اهمیت و جایگاه بالایی برای کشورهای منطقه به خصوص روسیه برخوردار بوده است.

حضور عناصر گسترده و اتباع کشورهای حوزه قفقاز در القاعده، طالبان و داعش باعث شده ایالات متحده و ناتو بهانه‌ای برای حضور مستقیم در این منطقه داشته باشند. بهانه‌ای که همواره واکنش تند مسکو به حضور آمریکا و ناتو در این منطقه را به دنبال داشته و در برخی موارد باعث افزایش تنش میان آمریکا و روسیه شده است. در این میان سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز گذشته (پنجشنبه) در نشست خبری اذعان داشت که نشست ۲۰ اکتبر مسکو در مورد افغانستان بر کمک‌های بشردوستانه به کابل متمرکز است.

در همین راستا خبرگزاری اسپوتنیک در گزارشی با اشاره به اظهارات سخنگوی وزارت خارجه روسیه نوشت: «ماریا زاخارووا در نشست خبری با اشاره به شرایط داخلی افغانستان و بحران‌های بالقوه اجتماعی - امنیتی اعلام کرده که تأکید اصلی بر بازسازی کشور افغانستان پس از جنگ و البته بسیج کمک‌های جامعه بین‌المللی به منظور جلوگیری از بحران انسانی در افغانستان است. بدون شک، مساله مهم و اصلی توسعه روند بین‌الافغانی با تأکید بر تأمین منافع همه قومیت‌های سیاسی این دولت در ساختارهای جدید قدرت است».

به گزارش اسپوتنیک زاخارووا با بیان اینکه وجود تروریسم تکفیری در منطقه افغانستان و برخی نقاط حوزه قفقاز و آسیای میانه میتواند به عنوان تهدیدی جاری علیه مسکو و کشورهای منطقه مطرح باشد تصریح کرد که روسیه انتظار دارد طالبان بتوانند با گروه تروریستی داعش بدون حمایت خارجی برخورد کنند.

این سخنگو با اظهار این نکته که مسکو از فعالیت داعش در افغانستان نگران است، گفت: «ما امیدواریم که سخنان مقامات جدید کابل در مورد توانایی آنها در مقابله با داعش به تنهایی و بدون حمایت خارجی عملی شود. روسیه انتظار دارد هفته آینده یک هیئت طالبان به مسکو سفر کرده و در نشست مسکو درباره افغانستانی‌ها شرکت کند».

در این میان حضور آمریکا و برخی از کشورهای عضو ناتو در منطقه آسیای میانه واکنش روسیه را به دنبال داشت و برای بار دیگر مسکو طبعات این قبیل اقدامات را به غرب یادآوری کرد. در این رابطه خبرگزاری روسیاالیوم با انتشار گزارشی به بخشی از اظهارات زاخارووا پرداخت و نوشت: «سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بخشی از سخنان خود در نشست خبری روز گذشته از کی‌یف و اتحادیه اروپا خواست تا از برنامه‌های نامعقول و نابجا برای استقرار یک هیأت مستشار نظامی اتحادیه اروپا در اوکراین دوری کنند و آن را نابودکننده توافق‌های مینسک و محرک تنش‌آفرینی بیشتر در دونباس دانست». به گفته زاخارووا برنامه‌های مدنظر بروکسل برای استقرار یک هیات آموزشی نظامی اتحادیه اروپا در اوکراین قطعا مایه نگرانی است.

خط و نشان مسکو برای غرب

به نوشته روسیاالیوم سخنگوی وزارت خارجه روسیه با بیان اینکه اجرای آن مستقیماً با توافقنامه‌های مینسک مغایرت دارد و به نظامی شدن اوکراین و افزایش تنش‌ها در دونباس کمک می‌کند تاکید کرد این امر مقام‌های کی‌یف را تشویق می‌کند تا بسته اقدامات مینسک را نادیده بگیرند. بنابراین مسکو از طرف‌ها می‌خواهد تا از این برنامه‌های نامعقول و نابجا دست بردارند.

در بخش دیگری از گزارش روسیاالیوم آمده است که سخنگوی وزارت خارجه روسیه در خصوص اقدامات واشنگتن تاکید کرد که  به ویکتوریا نولاند، معاون وزیر خارجه آمریکا اطلاع داده شد که استقرار زیرساخت نظامی ناتو و آمریکا در آسیای میانه برای مسکو قابل قبول نیست.

پیشتر پایگاه خبری پولیتیکو با استناد به منابعی در کنگره گزارش داده بود که این ماه هیاتی از پنتاگون وارد ازبکستان می‌شوند تا درباره استقرار بالقوه نیروهای مبارزه با تروریسم آمریکا رایزنی کنند.

این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه روسیه با اشاره به وضعیت بحرانی افغانستان باز هم واشنگتن را عامل اصلی این وضعیت معرفی و تصریح کرد که هنگام بحث در مورد موضوعات بین‌المللی، توجه زیادی به وضعیت افغانستان شد، خصوصاً پس از تخلیه نیروهای نظامی آمریکایی که با یک تراژدی واقعی و فروپاشی پایان یافت.

بار دیگر به وضوح و بدون صراحت اعلام شد که استقرار زیرساخت‌های نظامی ایالات متحده یا ناتو در آسیای میانه برای روسیه به طور کلی غیرقابل قبول است. به ابتکار طرف روسی، موضوع فعالیتهای خطرناک ناتو در مجاورت مرزهای روسیه، در درجه اول در شرق اروپا و در دریای سیاه مورد بحث قرار گرفت. مسکو به ویژه از تصمیم اخیر برای استقرار ارتش آمریکا در لهستان نگران است.

در شرایطی که پرونده اوکراین به عنوان یکی از مهمترین شاخص‌های تنش‌زا میان مسکو و واشنگتن به شمار میرود اما وزارت خارجه روسیه متعهد شد، روسیه به گسترش تحریم‌های فردی اتحادیه اروپا در ارتباط با اقدامات ادعایی علیه حاکمیت اوکراین پاسخ خواهد داد. روسها اعلام کردند این اقدام غیردوستانه اتحادیه اروپا بدون پاسخ مناسب باقی نخواهد ماند و چنین سیگنال‌هایی شکاف داخلی را تشدید می‌کند.

در بخش پایانی گزارش روسیاالیوم آمده است که زاخارووا به عنوان نماینده مسکو در نشست خبری روز گذشته موضع روسیه و پیام این کشور به غرب را به شکلی مستقیم و علنی مطرح کرد. وی در پایان اظهارات خود پیمان آکوس را تهدیدی برای تضعیف معماری امنیتی در آسیا و اقیانوسیه دانست و خاطرنشان کرد: «در گفتگو با ویکتوریا نولاند ، معاون وزیر خارجه آمریکا تاکید شد که این معاهده آکوس، که در حال شکل‌گیری است، اگر توسط ایالات متحده، بریتانیا و استرالیا به درستی اجرا نشود، نه تنها معماری امنیتی موجود در آسیا و اقیانوسیه را تهدید می‌کند، در اصل و به طور بالقوه خطراتی برای معاهده بین‌المللی منع تولید و تکثیر تسلیحات خواهد داشت.»

در آخر باید یادآوری کرد که بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی اندیشکده‌های غربی، مبارزه با تروریسم و بنیادگرایی رادیکال به عنوان مهمترین بهانه آمریکا و ناتو برای حضور در منطقه ارزیابی شده و این در حالی است که علاوه بر پرونده مبارزه با تروریسم، موضوع اوکراین و استقرار نظامیان غربی در آسیای میانه میتواند تنش موجود میان مسکو و واشنگتن را به نقطه بحرانی بکشاند. مساله‌ای که علاوه بر مناسبات شرق و غرب آثار مستقیم و غیرمسقیمی نیز بر امنیت و اقتصاد منطقه خواهد داشت.

گزارش: اردشیر حبیبی