به گزارش آتیه‌آنلاین، در پی توافق‌نامه صلح دوحه میان دولت ایالات متحده آمریکا با طالبان که منجر به خروج اغلب سربازان آمریکایی و ناتو از افغانستان در سال ۲۰۲۱ شد، طالبان حملات گسترده‌ای را آغاز کرد. در مراحل نخست، طالبان با پیشروی در مناطق روستایی، تعداد ولسوالی‌های تحت کنترل خود را از ۷۳ به ۲۲۳ ولسوالی افزایش دادند.

این در حالی بود که جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا تخمین زد در صورت عدم حمایت از نیروی‌های افغان، دولت افغانستان ظرف شش ماه آینده سقوط خواهد کرد. در ۱۰ آگوست، مقامات آمریکایی تخمین زدند که کابل، پایتخت افغانستان ظرف ۳۰ تا ۹۰ روز آینده به دست طالبان سقوط می‌کند. بر همین اساس در ۱۵ آگوست، خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی خبر داد که طالبان به کابل رسیده‌ و متعاقباً منتظر انتقال قدرت هستند. در این میان وزارت داخله افغانستان با مشاهده رخدادهای نظامی و سقوط کابل در بیانیه‌ای اعلام کرد که اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان تصمیم به واگذاری قدرت گرفته و دولت موقت به رهبری طالبان تشکیل می‌شود. در همین حال، نیروهای امنیتی، پایگاه هوایی بگرام را به طالبان تسلیم کردند.

نهایتاً در ۲۴ مرداد مقارن با ۱۵ آگوست نیروهای طالبان وارد کابل شدند و اشرف غنی افغانستان را ترک کرد. هجوم برق‌آسای طالبان در سراسر افغانستان و تصرف کابل به همراه کنترل ساختار سیاسی این کشور باعث شد بسیاری از دولت‌ها از جمله ایالات متحده، بریتانیا، آلمان و سایر کشورهای عضو ناتو که در افغانستان عنصر نظامی مستقر داشتند، به همراه مسکو شگفت‌زده شوند.

شروع روند جدید گفت‌وگو

این مساله علاوه بر آنکه عملیات خروج نیروهای نظامی خارجی را در پی داشت بلکه دارای پیامدهای گسترده درون کشوری و بین‌المللی است. از اینرو یکی از مهمترین مسائل و در واقع چالش‌های پیش‌رو برای طالبان در کابل، موضوع به رسمیت شناخته شدن آنها از سوی جامعه بین‌الملل به علاوه اجرایی شدن تعهدهای این جریان در دوحه است. در همین راستا وزارت خارجه آمریکا روز گذشته (دوشنبه) پس از پایان مذاکرات با طالبان اظهار خوش‌بینی و نتایج این مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد.

در این رابطه خبرگزاری اسپوتنیک با انتشار گزارشی خبری عنوان کرد که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مذاکرات دوحه با طالبان را صریح و حرفه‌ای توصیف و تاکید کرد که هیئت واشنگتن هرگونه حکم درباره این جنبش را به اقدامات آن و نه فقط به سخنان آن مرتبط می‌داند. در مقابل طالبان نیز مذاکرات با مقامات آمریکایی را سازنده توصیف کرد.

 به گزارش اسپوتنیک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای که این وزارت‌خانه پس از مذاکرات با طالبان منتشر کرد اعلام کرد: «ما در مذاکرات تأکید کردیم که حکم درباره طالبان بستگی به رفتار آنها دارد. ایالات متحده تأکید کرده مذاکرات جاری به هیچ وجه مقدمه‌ای برای به رسمیت شناختن طالبان نیست». این در حالی است که  طالبان به عنوان طرف دیگر این گفت‌وگوها اذعان داشت که مذاکرات با واشنگتن در دو روز گذشته در دوحه، پایتخت قطر به خوبی پیش رفت.

از اینرو ذبیح‌الله مجاهد، معاون وزیر اطلاع‌رسانی و فرهنگ و سخنگوی طالبان گفت‌وگوهایی را که در دوحه بین هیئت دولت موقت افغانستان و هیئت آمریکایی انجام شد، ثمربخش توصیف کرد. وی ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها راه را برای ایالات متحده و جامعه بین‌المللی جهت به رسمیت شناختن دولت جدید افغانستان هموار کند. از طرفی با افزایش تنش در رابطه با وضعیت طالبان در جامعه بین‌الملل و جایگاه امارت اسلامی افغانستان به عنوان ساختار سیاسی حاکم بر این کشور در میان دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، نشست فوق‌العاده مجازی گروه ۲۰ قرار است امروز (سه‌شنبه) با موضوع تحولات افغانستان برگزار شود.

ابهام برای گروه بیست

در همین راستا روسیاالیوم در گزارشی با اشاره به مواضع سخت‌گیرانه برخی دولت‌های غربی در قبال به رسمت شناختن طالبان و همچنین آینده مسائل مربوط به حقوق‌بشر در این کشور خبر داد. ایتالیا امسال ریاست دوره‌ای گروه ۲۰ را بر عهده دارد و ماریو دراگی، نخست وزیر این کشور اخیراً در مورد افغانستان با دیگر رهبران جهان (از جمله روسای جمهور چین و روسیه) در تلاش برای تشکیل یک نشست ویژه برای تعیین راهبردهای مقابله با این بحران گفت‌وگو کرده بود. گفته شده نشست فوق‌العاده گروه بیست چند هفته قبل از اجلاس سران که قرار است در ۳۰ تا ۳۱ اکتبر در رم (۸ و ۹ آبان) برگزار شود، صورت می‌گیرد. دراگی گفته که قطر، صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و سازمان ملل متحد نیز در اجلاس سران مشارکت خواهند کرد.

لازم به ذکر است که بحران افغانستان نگرانی‌های اتحادیه اروپا را در مورد خطر ورود گسترده مهاجران افزایش داده است و برخی از کشورهای عضو قبلاً با طرح اسکان پناهندگان مخالفت کرده بودند. علاوه براین رُم گفته است که نقض سیستماتیک حقوق زنان باعث می‌شود که دولت طالبان به رسمیت شناخته نشود، اما از دولت‌های خارجی خواسته است که حمایت مالی از غیرنظامیان افغان را تضمین کنند. موضوعی که امروزه به عنوان یکی از مهمترین چالش‌های پیش‌روی امارت اسلامی افغانستان مطرح بوده و باعث شده برخی نگرانی‌ها در خصوص شرایط داخلی افغانستان از سوی دولت های اروپایی وجود داشته باشد.

همچنین حضور برخی عناصر تروریستی در بدنه ساختار سیاسی کابل و اعطاء مسئولیت‌های رده بالای حکومتی از سوی طالبان به آن‌ها باعث شده تا نگرانی در رابطه با تهدیدهای تروریستی و بازگشت دوباره بنیادگرایی رادیکال، آنهم در بستر آشکار، جامعه بین‌المللی را در موضعی ابهام‌ آلود قرار دهد.

هشدار اسلام‌آباد

این در حالی است که نخست وزیر پاکستان روز گذشته در گفتگو با میدل ایست آی با اشاره به رخدادهای جاری در افغانستان اذعان داشت: «رویدادها در افغانستان هنوز در حال پیشرفت است و افرادی مانند ما هنوز نمی‌دانند که به کجا خواهد رسید. خروج آمریکا از این منطقه باعث ایجاد خلأ خواهد شد. افغانستان یک کریدور تجاری است که پاکستان را به سایر کشورهای آسیایی متصل می‌کند و به همین دلیل است که این کشور از اهمیت زیادی برخوردار است».

به نوشته میدل ایست آی، عمران خان در ادامه گفتگو با بیان اینکه این کارزار تقابل آمریکا در برابر چین نیست تاکید کرد که در حال حاضر، مساله درباره روابط و رقابت اقتصادی است. این دقیقا چیزی است که ما دنبالش هستیم. طالبان افرادی در میان خود دارد که زندگی خود را فدا کرده‌اند. این افراد حالا می‌خواهند جزئی از دولت افغانستان باشند.

بر اساس گزارش میدل ایست آی، نخست وزیر پاکستان در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: «دولت در افغانستان به دنبال مقبولیت بین‌المللی است. بنابراین می‌خواهد دولتی فراگیر داشته باشد. در مورد حقوق بشر صحبت می‌کند و نمی‌خواهد از خاک آن برای تروریسم استفاده شود. این یک مرحله بسیار مهم و حساس در افغانستان است و جهان باید با این کشور همکاری کند. آمریکا باید خود را جمع کند و یک بسته کمک به افغانستان برساند وگرنه با سقوط کشوری روبرو خواهد شد که به پناهگاه داعش تبدیل خواهد شد. برای پاکستان بسیار مهم است که واشنگتن به این چالش بپردازد؛ زیرا کشور من، جایی که دهها هزار نفر در درگیری‌های مرتبط با جنگ علیه تروریسم به رهبری آمریکا کشته شده‌اند، بار دیگر هزینه سنگینی را پرداخت خواهد کرد».

در بخش پایانی این گزارش آمده است که عمران خان اعلام کرده که ما نگران این هستیم که هرج و مرج در افغانستان ایجاد شود و طبیعتاً ما بیشترین تأثیر را از آن خواهیم گرفت. او در بیستمین سالگرد حمله ایالات متحده به افغانستان در ۷ اکتبر ۲۰۰۱ برای برکناری طالبان در پی حملات ۱۱ سپتامبر القاعده در نیویورک و واشنگتن دی.سی گفت که ایالات متحده چاره‌ای جز انجام هر کاری که می‌تواند برای حمایت از دولت پایدار در افغانستان انجام دهد، ندارد؛ زیرا طالبان تنها گزینه برای مبارزه با داعش در منطقه و برای جلوگیری از ظهور عناصر تندرو در داخل افغانستان است.

در آخر باید متذکر شد که مسائل مهمی از جمله آینده حقوق بشر در افغانستان، تهدیدهای تروریستی و رابطه طالبان با بنیادگرایی و همچنین آزادی‌های اجتماعی شهروندان افغان در این کشور از جمله مهمترین چالش‌های پیش‌روی امارت اسلامی در کابل است که همواره به عنوان مهمترین گزینه‌های غرب در برقراری مناسبات با طالبان آن هم در هر سطحی در نظر گرفته می‌شود.

گزارش: اردشیر حبیبی