به گزارش آتیه آنلاین روابط ایران و سوریه را می‌توان کهن‌ترین روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی بین ایران و یک کشور عربی در منطقه دانست. در مجموع از زمان به وجود آمدن کشور سوریه، این روابط در حد عالی نبود، اما پس از انقلاب و استقرار جمهوری اسلامی همواره در سطح بالایی قرار داشته است. ارتباطی که از سالهای پیش از انقلاب شروع و با جنگ داخلی در سوریه و کمک ایران به حفظ یکپارچگی این کشور به اوج خود رسید. یکی از مهم‌ترین دلایل حفظ این رابطه وجود خطرات منطقه‌ای مشترک همچون اسرائیل، عراق و ترکیه بوده است. رهبری ایران، سوریه را نزدیک‌ترین کشور خاورمیانه به ایران در طول ۳۰ سال گذشته نامیده و این کشور را یکی از کشورهای محور مقاومت در مقابل اسرائیل توصیف کرده است.
تاریخچه روابط ایران و سوریه را می‌توان از سال ۱۹۴۶ و استقلال سوریه برشمرد. ایران این استقلال را پذیرفت و اقدام به تأسیس کنسولگری خود در این کشور نمود. در این دوران، روابط و همکاری‌های مناسبی برقرار بود که باز هم ناشی از وجود یک دشمن مشترک به نام رژیم بعث عراق بوده است. حمایت ایران از قطعنامه ۳۱۶ شورای امنیت که اسرائیل را وادار می‌کرد ۵ افسر سوری را که در خاک لبنان به اسارت گرفته بود آزاد کند و سفر چهار روزه حافظ اسد به تهران در دی ۱۳۵۴ و امضای توافقنامه‌های همکاری در خلال آن سفر، نمونه‌ای از روابط قابل توجه طرفین بود. در سال ۵۵ حافظ اسد به همراه برادرش طرح کودتا در عراق را به دولت ایران پیشنهاد می‌دهند، اما از سال ۵۶ و با شروع انقلاب، سوریه به نزدیک‌ترین متحد رهبران انقلاب تبدیل می‌شود که تا امروز ادامه دارد. بعد از انقلاب، مناسبات سیاسی دو کشور تغییر کرد و روابط استراتژیک مستحکمی به وجود آمد. این بار دشمن مشترک دومی به نام اسرائیل هم پیدا شده بود که روابط میان دو کشور را مستحک‌تر می‌کرد.
از همه اینها مهم‌تر موقعیت ژئواستراتژیک سوریه است. این کشور به واسطه دسترسی مستقیم به دریای مدیترانه، از اهمیت بالایی برای ایران برخوردار است. این دسترسی علاوه بر عمق استراتژیک و سپر امنیتی، از امتیازات اقتصادی بسیار زیادی نیز برخوردار است. خط لوله مقاومت که انتقال گاز از عسلویه به سوریه، لبنان و از آنجا به اروپا بود، تنها یکی از نمونه‌های ارزش راهبردی سوریه و لبنان برای ایران است. خط لوله‌ای که در زمان جنگ سوریه به محاق رفت و امروز باز در دستور کار قرار گرفته است.
در زمان جنگ ایران و عراق، سوریه همواره از ایران پشتیبانی و حمایت کرد و حتی در برخی از عملیات‌های بزرگ ایران، آسمان و فرودگاه‌های خود را در اختیار ایران گذاشت. پس از به قدرت رسیدن بشار اسد، او تا سال ۱۳۹۰ هشت بار به ایران سفر کرده بود و با مقامات ایرانی ملاقات داشت. وی همچنین از برنامه هسته‌ای ایران دفاع کرد و گفت ایران حق دارد بر اساس قوانین بین‌المللی از انرژی هسته‌ای مسالمت‌آمیز استفاده کند. از سال ۹۰ و با بالا گرفتن تنش‌ها در سوریه، ایران به حمایت از بشار اسد در مقابل تروریست‌های تکفیری پرداخت. در سال ۲۰۱۱ و آغاز بحران، رهبری طی پیامی به بشار اسد حفاظت از مردم سوریه را خط قرمز جمهوری اسلامی نامید. رهبر ایران خطاب به اسد تاکید کرد چنانچه نسبت به کشتار مردم سوریه بی‌تفاوت باشید، روی حمایت های جمهوری اسلامی حساب باز نکنید.
در تمام این سال‌ها و روابط استراتژیک ایران و سوریه، همیشه از ولید معلم به عنوان یکی از موثرترین نیروهای سوری در صحنه دیپلماتیک نام برده میشد. او که از سال ۲۰۰۶ وزیر خارجه سوریه و از سال ۲۰۱۲ معاون نخست وزیر این کشور بود، همواره در ساخت این روابط نقش موثری داشت. او از مدافعان سرسخت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، در جریان جنگ داخلی در این کشور به شمار می‌رفت. ولید معلم در این مدت یکی از عوامل چرخش کامل سوریه به سوی ایران برای بازپس‌گیری سرزمین‌های سوریه از جنگجویان تکفیری بود.
حالا پس از درگذشت ولید معلم، فیصل المقداد جانشین وزیر خارجه کهنه‌کار و دوست ایران شده تا تنظیم‌گر روابط سوریه و دیگر کشورها باشد. البته با نگاهی به کارنامه مقداد می‌توان فهمید که مواضع او تفاوت زیادی با معلم ندارد. فیصل مقداد از سال ۱۹۹۵ در هیات سوری سازمان ملل فعالیت کرده و از سال ۲۰۰۳ به سمت سفیر و نماینده دائمی سوریه در سازمان ملل منصوب شد و به این ماموریت تا سال ۲۰۰۶ ادامه داد تا اینکه در همین سال با انتخاب ولید المعلم به عنوان وزیر امور خارجه سوریه و برکناری عبدالحلیم خدام معاون وقت وزیر امور خارجه به عنوان معاون وزیر امور خارجه سوریه برگزیده شد.
فیصل المقداد در اولین سفر خود به ایران (به عنوان وزیر امور خارجه) صبح امروز با دکتر محمدجواد ظریف دیدار خواهد کرد. اما چیزی که در این میان مشخص است، عدم تغییر سیاست‌های سوریه در قبال ایران به عنوان اصلی‌ترین حامی این کشور، مقابل تهدید اسرائیل، عربستان و ترکیه خواهد بود. ایران هم که هفته گذشته از طرف اسرائیل مورد حمله تروریستی در قبال دانشمند هسته‌ای قرار گرفت، حضور المقداد در تهران را پیش‌نیاز هماهنگی‌های آینده می‌بیند. چیزی که اسرائیل و عربستان را به شدت نگران کرده است.
نظر شما