به گزارش آتیه‌آنلاین، زمانی که سخن از ملاقات اسد با پوتین و حضور در کرملین به میان میاید ناخودآگاه ذهن مخاطب به سمت ائتلاف تهران، مسکو و دمشق هدایت میشود. ائتلافی که در واقع از آن با نام ائتلاف ۴+۱ یاد میشود و منظور از آن وجود حزب‌الله در مناسبات جدید در خاورمیانه است. این ائتلاف در نتیجه توافق سپتامبر ۲۰۱۵ بین روسیه، جمهوری اسلامی ایران، عراق و جمهوری عربی سوریه شکل گرفت و هدف از آن کمک و همکاری در جمع‌آوری اطلاعات در خصوص گروه داعش مطابق با بیانیه صادر شده توسط فرماندهی عملیات مشترک در سوریه و عراق، برای مبارزه با گسترش این گروه بود. در این بیانیه همچنین به نگرانی فزاینده روسیه در مورد اقدامات جنایتکارانه داعش با همکاری هزاران تروریست روس‌تبار اشاره شده ‌است.

عقبگرد آمریکا از همکاری علیه داعش

این در حالی بود که در سال ۲۰۱۵ پس از سقوط کامل استان ادلب سوریه، وضعیت برای بقای دولت قانونی سوریه در دمشق مهم ارزیابی شد. موضوعی که میتوانست در صورت عدم ورود ائتلاف ایران - روسیه و سوریه طبعات جبران ناپذیری برای جامعه جهانی به دنبال داشته باشد.

در نهایت بر اساس بیانیه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در اواسط اکتبر ۲۰۱۵ که قبل از شروع عملیات خود در سوریه منتشر شد، روسیه از ایالات متحده دعوت کرد تا به مرکز اطلاعات مستقر در بغداد بپیوندد اما آنچه در عمل رخ داد پاسخ منفی و غیرسازنده عنوان کردن این مساله از سوی واشنگتن بود. پاسخ منفی آمریکا در شرایطی به دست مسکو رسید که پیشنهاد پوتین هم مبنی بر اینکه ایالات متحده یک هیئت عالی رتبه روسی را بپذیرد و یک هیئت آمریکایی برای بحث در مورد همکاری در سوریه به مسکو برود نیز توسط ایالات متحده رد شد.

از طرفی به دنبال درخواست رسمی دولت دمشق برای کمک نظامی علیه گروه‌های تروریستی در سوریه، ائتلاف کار خود را آغاز کرد. به طور کلی تصور می‌شد که ایران نقش اصلی را در عملیات زمینی ارتش سوریه و متحدانش خواهد داشت در حالی که روسیه می‌تواند در ارتباط با نیروی هوایی سوریه در هوا پیشرو باشد و این مساله سرآغاز ورود مسکو به مناسبات جدید با دمشق بود.  برای کشورهای غربی و ائتلاف روسیه - ایران - سوریه - عراق داعش دشمن مشترکی بوده ‌است؛ اگرچه بازیگران در معادله شامات دیدگاه‌های مخالف و بسیار متفاوتی در مورد چگونگی حل بحران داشتند.

بر همین اساس اسد در مصاحبه‌ای گفت که موفقیت این توافق‌نامه برای نجات خاورمیانه از نابودی امری حیاتی است. وی در آن زمان گفت که مبارزات هوایی یکساله ائتلاف به رهبری آمریکا نتیجه مثبتی نداشته و به گسترش تروریسم و به دست آوردن نیروهای جدید کمک کرده ‌است، اما ائتلاف جدید روسیه، ایران، سوریه و عراق می‌تواند نتایج واقعی کسب کند.

حالا روز گذشته (سه‌شنبه) رئیس‌جمهور سوریه در یک سفر از پیش اعلام نشده به مسکو رفت و با ولادیمیر پوتین در کاخ کرملین دیدار کرد. در همین راستا خبرگزاری اسپوتنیک روز گذشته در گزارشی نوشت: «پوتین در این دیدار به بشار اسد پیروزی‌اش در انتخابات ماه مه را تبریک گفته و تاکید کرد که مردم سوریه با بشار به زندگی عادی باز می‌گردند».

به گزارش اسپوتنیک رئیس جمهور روسیه در دیدار با اسد تاکید کرد که بسیار خوشحال است که بار دیگر از بشار در مسکو میزبانی می‌کند و اول از همه تولد اسد را تبریک گفته است. در بخش دیگری از گزارش اسپوتنیک آمده است که: «پوتین با اشاره به انتخابات افزود نتایج نشان داد که مردم به شما به رغم همه مشکلات طی سالهای گذشته و تراژی‌های پیشین اعتماد دارند و روند بهبود و بازگشت به زندگی عادی را با شما طی می‌کنند. متأسفانه هنوز کانون‌های مقاومت از سوی تروریست‌ها در سوریه وجود دارد که نه تنها بخشی از خاک کشور را تحت کنترل دارند، بلکه به ترور غیرنظامیان نیز ادامه میدهند».                                   

از طرفی خبرگزاری روسیاالیوم در گزارشی تشریحی با اشاره به میزبانی کرملین از اسد اعلام کرد که ولادیمیر پوتین گفته است «وقتی به دعوت شما در دمشق بودم با چشمان خودم دیدم که مردم به طور فعال خانه‌های خود را بازسازی می‌کنند و برای بازگشت به زندگی مسالمت‌آمیز به معنای کامل کلمه فعالانه تلاش می‌کنند». از سوی دیگر پوتین معتقد است با وجود اینکه دولت دمشق با مخالفان خود سیاست مذاکره را دنبال میکند اما آنچه باید مورد توجه ملت قرار بگیرد این است که رهبر سوریه اقدامات زیادی را برای برقراری گفتگو با مخالفان انجام می‌دهد و مسکو امیدوار است که این روند ادامه یابد.

به نوشته روسیاالیوم رئیس جمهوری روسیه در ادامه به همتای سوری خود در کرملین گفته است که تلاش‌های مشترک روسیه و سوریه ضربه‌ای به تروریست‌ها وارد کرد و اکنون دولت سوریه بیش از ۹۰ درصد از خاک این کشور را تحت کنترل دارد. پوتین گفته است: «تلاش‌های مشترک ما قلمرو اصلی و غالب جمهوری سوریه را آزاد کرده است. تروریست‌ها خسارات بسیار جدی و قابل توجهی متحمل شده‌اند و دولت سوریه به رهبری شما ۹۰ درصد از خاک این کشور را تحت کنترل خود دارد. نیروهای مسلح خارجی که به طور غیرقانونی در سوریه حضور دارند اجازه نمی‌دهند که این کشور در مسیر همبستگی و ثبات حرکت کند».

ادامه مشارکت راهبردی

حالا با ورود اسد آن هم به شکل اعلام نشده گمانه زنی‌های متعددی در رسانه‌های جهان به چشم میخورد. با این وجود باید متذکر شد که روابط میان مسکو و دمشق تنها به بحران شامات بازنمیگردد، اما آنچه در یک دهه اخیر باعث تعمیق و گسترش بیش از پیش درروابط میان این دو کشور شد، همراهی کامل و کمک‌های فراوان کرملین به دولت قانونی سوریه بود.

روسیه از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ چه از نظر سیاسی، چه کمک نظامی، و از سپتامبر ۲۰۱۵ از طریق دخالت مستقیم نظامی در سوریه فعالیت داشته ‌است. این دومین بار از زمان پایان جنگ سرد است که روسیه خود را درگیر جنگ مسلحانه در خارج از مرزهای اتحاد جماهیر شوروی کرده ‌است. از اکتبر ۲۰۱۱، روسیه به عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد که دارای حق وتو هستند، بارها قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را که خواستار استعفای رئیس‌جمهور سوریه و همچنین امکان تحریم‌های سازمان ملل علیه دولت اسد را وتو کرده ‌است.

علاوه بر این کرملین همواره درخواست قدرت‌های غربی و متحدان عرب آن‌ها که نمی‌خواهند بشار اسد در مذاکرات سوریه باشد را رد کرد. این در حالیست که در ماه ژانویه و فوریه ۲۰۱۲، طرح‌های صلح روسیه، توسط قدرت‌های غربی رد شد.

با وجود اینکه حملات هوایی روسیه به سوریه بارها مورد انتقاد قرار گرفته و ادعا شده بیمارستان‌ها و تجهیزات پزشکی را هدف قرار داده‌ است اما مسکو همچنان در حفظ دولت دمشق و مبارزه با تروریسم نقش سازنده خود را حفظ کرد.  این در حالی بود که در مورد کشته شدن چندین هزار غیرنظامی، اتهام‌های متعددی مطرح شد و به همین دلیل روسیه حق ریاست خود در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد را از دست داد.

بر همین اساس میتوان حضور اسد در مسکو و عدم اعلام قبلی در رابطه با میزبانی پوتین از رئیس دولت سوریه را برآمده از روابط عمیق چند سال گذشته ارزیابی کرد. روابطی که ائتلاف جدیدی را در نبرد با تروریسم و تهدیدهایی این چنینی به جامعه بین‌الملل ارائه کرد.

گزارش: اردشیر حبیبی