به گزارش آتیه‌آنلاین، شبکه القاعده در بدو امر در سال ۱۹۸۸ در پیشاور پاکستان تأسیس شد. مناطق قبایلی شمال غرب این کشور که با افغانستان هم‌مرز است، همچنان خط مقدم جبهه در جنگ علیه تروریست‌های اسلامگرا به حساب می‌آید. همکاری القاعده با طالبان سبب شد که قبل از حملات یازدهم سپتامبر در آمریکا، اسامه بن‌لادن، رهبر این سازمان بتواند در افغانستان اسکان یابد. در پی اشغال افغانستان توسط نیروهای آمریکا در سال ۲۰۰۱، اسامه بن‌لادن ناچار شد افغانستان را ترک کند. نیروهای آمریکایی نهایتاً در سال ۲۰۱۱ به مخفیگاه او در پاکستان رخنه کردند و رهبر بزرگترین تشکیلات سلولی تروریستی در جهان را کشتند.

شکار گرگ‌سفید

 پس از آن ایمن الظواهری، که آخرین بار در اکتبر ۲۰۰۱ در افغانستان دیده شده بود، به عنوان سرکرده جدید القاعده معرفی شد. در این میان آمریکا همچنان به حمله با هواپیماهای بدون سرنشین به نواحی مرزی شمال غرب پاکستان که با افغانستان هم‌مرز است، ادامه داده و امروزه به عنوان تنها گزینه عملیاتی علیه بنیادگرایی و تروریسم تکفیری در دستور عوامل ایالات متحده قرار دارد.  این حملات در ظاهر علیه کسانی بود که شک آن می‌رود از رؤسای القاعده باشند و با تأیید رئیس‌جمهوری آمریکا صورت می‌گیرد. برخی از طرفداران این حملات می‌گویند این استراتژی مؤثر بوده و سبب حذف برخی رؤسای تروریست‌ها از میدان نبرد شده‌است.

حیات القاعده در افغانستان به عنوان سرزمین مادرِ این قبیل گروه‌ها در حالی شکل گرفت و ادامه پیدا کرد که گفته می‌شود متحدان القاعده در پاکستان از جمله لشکر جنگوی و لشکر طیبه بودند. اینها جریان‌های اسلامی مسلحی بودند که بر اساس اسناد منتشر شده از سوی واشنگتن به مخفی شدن تروریست‌های رده بالای القاعده کمک کرده‌اند.

در این میان میتوان به حافظ محمد سعید، سرکرده لشکر طیبه اشاره داشت. عنصری که  به اسامه بن‌لادن در تأسیس شبکه القاعده در سال ۱۹۸۸، کمک کرده بود. گروه تحت رهبری وی عامل حملات به بمبئی در سال ۲۰۰۸ بود که منجر به کشته شدن ۱۷۴ نفر شد.

از طرفی دیگر باید به شبکه حقانی که از مهمترین شبکه‌های تروریستی فعال و متحد القاعده در این جغرافیا به شمار میرود اشاره کرد. تشکیلاتی که بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی جامعه اطلاعاتی آمریکا و ناتو، بازوی نظامی و عملیاتی طالبان در افغانستان و پاکستان بوده و از طرفی مسئولیت بخش عرب - افغان‌های حاضر در ولسوالی‌های مختلف افغانستان را بر عهده دارد. مسئولیت این تشکیلات نیز همانطور که اسم آن مشخص است بر عهده «مولوی سراج‌الدین حقانی» بوده و در حال حاضر با معرفی وی به عنوان وزیر کشور، بخشی از بدنه دولت امارت اسلامی افغانستان به شمار میروند. لازم به ذکر است که از اواسط ۲۰۱۸ بخشی از بدنه تشکیلات حقانی انشعاب کرده و در بیعت تشکیلات تکفیری داعش قرار گرفته‌اند.  

حالا با حضور طالبان در کابل و عزیمت عناصر رادیکالِ رده بالای جریان‌های مختلف از جمله القاعده به پایتخت افغانستان وزیر دفاع آمریکا در جمع خبرنگارن در کویت هشدار داد که شاید القاعده بار دیگر گروه خود را تشکیل دهد و بازگشتی به افغانستان داشته باشد.

در همین راستا شبکه خبری فاکس نیوز در گزارشی  با اشاره به خطر بازگشت القاعده و افزایش تهدید بنیادگرایی نوشت: «لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا در اظهاراتش برای خبرنگاران در کویت و در جریان سفر چهار روزه خود به این کشور حوزه خلیج فارس اعلام کرد که ایالات متحده نگران بازگشت گروه تروریستی القاعده و تهدیدهای آن در افغانستان است و هر کاری لازم باشد برای اجتناب از این اقدام انجام می‌دهد».

به گزارش فاکس‌نیوز آستین با بیان اینکه جامعه بین‌الملل در حال رویت آن چیزی است که اتفاق می‌افتد و اینکه آیا القاعده قادر است تا در افغانستان بار دیگر حضور یابد و قدرت بگیرد یا خیر، مدعی شد ماهیت القاعده و داعش خراسان این است که آنها همیشه تلاش می‌کنند تا فضایی را برای رشد و ظهور مجدد و قدرت‌گیری بیابند؛ خواه می‌خواهد افغانستان باشد یا در سومالی یا هر جای دیگری که دولتی وجود ندارد.

در بخش دیگری از گزارش فاکس‌نیوز آمده است که ژنرال آستین همچنین درباره توانایی القاعده به منظور استفاده از خاک افغانستان به عنوان پایگاهی برای حمله به آمریکا اعلام کرده که واشنگتن به طالبان اطلاع داده است که انتظار دارد آنها اجازه چنین کاری را به القاعده ندهند. اتخاذ چنین مواضعی از سوی مقامات واشنگتن با واکنش کابل روبه‌رو شد و در مقابل طالبان اظهارات آمریکا درباره حضور افراد موجود در لیست سیاه این کشور در دولت جدید طالبان به خصوص سراج‌الدین حقانی به عنوان وزیر کشور را محکوم کرد.

تاخت و تاز بر حقانی

در این خصوص خبرگزاری رویترز در گزارش خبری با اشاره به واکنش طالبان نسبت به حمله مکرر سیاستمداران آمریکایی علیه برخی از عناوین اعلام شده در کابل نوشت: «طالبان در بیانیه‌ای در روز پنج‌شنبه که از سوی ذبیح‌الله مجاهد، معاون وزارت فرهنگ و اطلاع‌رسانی دولت طالبان منتشر شد، اعلام کرد که موضع واشنگتن در قبال شبکه حقانی، نقض علنی توافقنامه دوحه است و این به نفع آمریکا و افغانستان نیست».

لازم به ذکر است وزارت دفاع آمریکا قبلا در ارزیابی‌اش درباره دولت موقت طالبان از حضور اعضای شبکه حقانی که در لیست سیاه آمریکا بوده و مظنونان تحت تعقیب سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی این کشور هستند، انتقاد کرده بود. علاوه بر این، دولت آمریکا در چهارشنبه شب گذشته رسماً اعلام کرد که دولت جدید افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسد. بر همین اساس جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید تاکید کرد که آمریکا دولت اعلام شده از سوی طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد.

پس از اظهارات سخنگوی کاخ سفید، طالبان در واکنشی نسبتاً تند با انتشار بیانیه تاکید کرد که خانواده حقانی بخشی از امارت اسلامی هستند و اسم و تشکیلات جداگانه ندارند. با اشاره به درج نام افراد شبکه حقانی در لیست تروریسم آمریکا می‌توان نام این خانواده را از لیست سیاه در صورتی که درخواست همچنان ساری و جاری است، حذف کرد.

طالبان در بیانیه خود اشاره کرد: «اگر آمریکا یا کشورهای دیگر بخواهند نظرات تحریک‌آمیز بدهند یا تلاش کنند در امور داخلی افغانستان دخالت کنند، امارت اسلامی به شدت این موضع‌گیری آنها را رد می‌کند و همچنین واشنگتن باید هر چه سریع‌تر موضع اشتباه خود را به موضع دیپلماتیک تغییر دهد».

با وجود اینکه تاریخ تحلیف دولت طالبان در سالگرد حادثه ۱۱  سپتامبر تعیین شده بود و بعداض تکذیب شد، اما  پلیس فدرال آمریکا  جایزه مربوط به دستگیری سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور دولت موقت طالبان را به ۱۰ میلیون دلار افزایش داد.

در طول سال‌های گذشته شبکه حقانی قدرت ضربتی طالبان از زمان الحاقش به آن در سال ۱۹۹۵ علیه ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا و دولت افغانستان بود. موسس این شبکه جلال‌الدین حقانی از شبه نظامیان برجسته علیه حمله شوروی به افغانستان بود. سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه‌ای است که ارتباط نزدیکی با «القاعده» داشت. چهار عضو این شبکه، بخش مهمی از کابینه جدید طالبان را تشکیل می‌دهند و او علاوه بر اینکه تحت تعقیب پلیس فدرال آمریکا است، در فهرست سیاه سازمان ملل نیز قرار دارد.

اف‌.بی‌.آی در پایگاه اطلاعاتی خود عنوان کرده است که حقانی برای مواردی مانند حمله به هتلی در کابل در ژانویه ۲۰۰۸ که منجر به کشته‌ شدن شش تن از جمله یک آمریکایی شد، باید تحت بازجویی قرار گیرد. پلیس فدرال آمریکا موارد دیگری نیز علیه او، همچون حمله به نیروهای آمریکایی در افغانستان و مشارکت در ترور نافرجام حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان مطرح کرده است.

در آخر باید خاطرنشان کرد که همه این مستندات گواهی بر حضور و یا بازگشت القاعده در جفرافیای افغانستان است. حضوری که این بار نه تنها به «تورابورا» و به شکل پنهان محدود نمیشود، بلکه در قالب کارگزاران حکومتی و هیئت دولت به منثه ظهور میرسد. صحت این قبیل اخبار میتواند از بازگشت دوباره بحران به جنوب آسیا و خاورمیانه خبر دهد. موضوعی که طبعات و تهدیدی جدی برای تهران به شمار میرود و میتواند جهت و جریان تحولات منطقه را تغییر دهد. حال اینکه امروز بیستمین سالگرد حادثه ۱۱ سپتامبر است!

گزارش: اردشیر حبیبی