به گزارش آتیه آنلاین، با حضور جمعی از چهره های فرهنگی و هنری چون گلی امامی، محمدرضا زائری، محمدجواد حق شناس، یونس شکرخواه، افشین امیرشاهی، محمد پروین گنابادی، بزرگمهر حسین پور و هادی حیدری، مراسم رونمایی از بازسازی و اصلاح هویت بصری انتشارات علمی و فرهنگی و قلم اختصاصی فرانکلین عصر دیروز (سه شنبه ۱۶ شهریور ماه) در محل این انتشارات برگزار شد.

هادی حیدری، طراح و کاریکاتوریست معروف که اجرای این مراسم را بر عهده داشت، در ابتدا متن کوتاهی به قلم نادره رضایی، مدیرعامل موسسه انتشارات علمی و فرهنگی را که به علت فوت پدر، نتوانسته بود در این مراسم شرکت کند، قرائت کرد.  

در این یادداشت رضایی با یادکرد و ادای احترام به خدمات و زحمات هرمز وحید، پدر کتاب آرایی نوین ایران و احمد سمیعی گیلانی و بیان این که «محتوا و صورت در کتاب جدایی ناپذیرند» بر اهمیت و ضرورتِ داشتن قلمی ویژه و مخصوص برای این انتشارات تاکید کرده بود.  

حیدری پس از قرائت این یادداشت، از برخی کارهای بزرگ و ماندگار نادره رضایی در مدت تصدی مدیریت انتشارت علمی و فرهنگی یاد کرد و گفت: راه اندازی موزه و مرکز اسناد فرهنگی موسسه، تجدید نشر کتاب نفیس تخت جمشید، چاپ مجموعه دو جلدی کتاب هنر چین، احیای مجله معتبر کتاب امروز و تجدید چاپ مجموعه ۸ جلدی کتاب امروز (قبل از انقلاب) در دو جلد از جمله کارهای ارزشمندی است که می توان نام برد.

فرانکلین نه انتشارت که یک مکتب است

دکتر بهرام پروین گنابادی، معاونت فرهنگی انتشارات علمی و فرهنگی نیز در این مراسم طی سخنان کوتاهی، با یادآوری یکی از گفته های پیشین خود مبنی بر این که «فرانکلین برای سرزمین ما یک انتشارات نیست، بلکه فراتر از انتشارات، یک مکتب بوده است»، تاکید کرد: انتشارات فرانکلین همیشه در اولین های صنعت نشر ایران نقش داشته و ویرایش، به ویژه ویرایش ترجمه را در نشر ایران نهادینه کرد.   

وی افزود: بیش از ۳۰ جلد کتاب این انتشارت طی سالهای فعالیت بیش از ۳۰ بار تجدید چاپ شده اند که بی نظیر است، آن هم نه فقط کتابهای داستانی بلکه کتابهای علمی مثل مقدمه ابن خلدون.

وی با اشاره به یافتن افراد باهوش و اعزام آنها به خارج از کشور جهت یاد گرفتن کتاب آرایی در دهه ۳۰ خورشیدی توسط انتشارات فرانکلین، گفت: فرانکلین نه یک انتشارات که یک مکتب بوده است که همه چیز در آن اصیل است و برای تداوم آن اصالت، اکنون طرحی در انداخته تا نشان های آن؛ از جلد کتاب و فونت و قلم تا همه امور دیگر آن با اصالت باشد.

وی افزود: بر این اساس انتشارات علمی و فرهنگی به دنبال اصلاح هویت بصری خود و ایجاد قلم ویژه خود رفت تا در یاد مخاطب بماند. ما سعی کرده ایم اصالت انتشارت تداوم پیدا کند و امیدواریم مورد توجه اهل کتاب و فرهنگ قرار بگیرد.

در بخش بعد مراسم رونمایی از بازسازی و اصلاح هویت بصری و قلم اختصاصی فرانکلین، فیلم کوتاهی از فعالیتهای هرمز وحید پدر کتاب آرایی نوین ایران در موسسه انتشارات فرانکلین برای حضار پخش شد. سپس با حضور یونس شکرخواه، استاد ارتباط شناسی دانشگاه، ساعد مشکی، دامون خانجان زاده و مجید کاشانی گرافیست و طراح، پنل تخصصی این مراسم برگزار شد.

هویت بصری مستقل، وجه تمایز هر انتشارات است

ساعد مشکی، طراح و گرافیست در «پنل تخصصی گفتگو درباره هویت بصری و قلم فرانکلین» در خصوص ضرورت داشتن هویت بصری مستقل برای هر انتشاراتی گفت: هویت بصری مهم است چون هویت انسانها مهم است. هویت ما را متمایز و متفاوت می کند و این کاری است که طراح ها و دیزاینرها سعی می کنند انجام بدهند. هویت بصری مستقل، وجه تمایز هر انتشارات است.

وی تاکید کرد: باید از مدیران این مجموعه تشکر کرد که کارهای هویت بصری و طراحی قلم مخصوص به خود را به گروهی حرفه ای سفارش دادند و نام فرانکلین را بر آن گذاشتند. این کار باعث می‌شود برای همیشه در تاریخ این انتشارات ثبت شود.

این طراح و گرافیست افزود: ای‌ کاش برای هر بخشی از کتاب‌های انتشارات علمی و فرهنگی یک قلم اختصاصی درنظر گرفته شود. مثلا کتاب‌های کودک، ادبیات کلاسیک، ادبیات مدرن و ... قلم مخصوص به خود را داشته باشند و ما به محض دیدن متن کتاب، متوجه شویم مربوط به کدام دسته از کتاب‌های علمی و فرهنگی است.

خانواده قلم فرنکلین را گسترش دهیم

مجید کاشانی، طراح هویت بصری انتشارات علمی و فرهنگی در پنل تخصصی گفتگو درباره هویت بصری و قلم فرانکلین، گفت: ابتدا به دلیل اهمیت فرانکلین و انتشارات علمی و فرهنگی، تمام اجزای بصری این انتشارات و زیرمجموعه‌های آن را استخراج و آسیب‌شناسی کردیم. در این سال‌ها از لوگوی علمی و فرهنگی در فضاهای گوناگونی استفاده و آسیب‌های زیادی به آن وارد شده بود. در نتیجه تمام لوگوها را اصلاح و سامان‌دهی کردیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که باید قلم اختصاصی هم در کنار هویت بصری داشته باشیم تا این پروژه تکمیل شود.

طراح هویت بصری انتشارات علمی و فرهنگی افزود: با این ساختار کتاب‌های جدیدی که منتشر می‌شوند هم سامان می‌گیرند و با صفحه‌آرایی و هویت بصری مناسب و قلم مخصوص ارایه می‌شوند.

کاشانی ادامه داد: این تازه ابتدای مسیر است و ما می‌توانیم خانواده قلم فرانکلین را گسترش دهیم و در دیگر فضاهای این انتشارات مانند موسیقی و سینما فعالیت کنیم. امیدوارم مدیران آینده علمی و فرهنگی هم همین مسیر و رویکرد را ادامه دهند تا این تلاش ۲ ساله ما در سامان‌ بخشیدن به هویت بصری انتشارات علمی و فرهنگی به ثمر بنشیند و سرآغازی باشد تا دیگر ناشران هم به این سمت حرکت کنند.

خط روی فروش کتاب هم تاثیر دارد

در ادامه پنل تخصصی گفتگو درباره هویت بصری و قلم فرانکلین، دامون خانجان‌زاده، طراح قلم فرانکلین نیز درباره ظرفیت‌های خط فارسی توضیح داد و افزود: در ابتدا باید بگویم که مدیریت انتشارات موجب رخ دادن این اتفاق شد و این مهم است که می‌بینیم یک ناشر به این میزان دغدغه محتوا، فرم و خط مناسب فرانکلین را دارد.

طراح قلم فرانکلین افزود: بزرگانی مانند سیف‌الله یزدانی، هرمز وحید، مرتضی ممیز، پرویز کلانتری و نورالدین زرین کلک در این انتشارات فعالیت می‌کردند و اگر اکنون خط ما به جایی رسیده است که هر بنگاه، سازمان و نهادی برای خود سفارش خط مخصوص می‌دهد، نشان دهنده ظرفیت بالای خط فارسی است. ما مانند دستگاه‌های موسیقی هفت دستگاه خط در فارسی داریم و این در هیج فرهنگ خطی دیگری مشاهده نمی‌شود.

خانجان‌زاده ادامه داد: در طول تاریخ افراد زیادی از جمله روشن‌فکران خواسته‌اند که خط و زبان فارسی را تغییر دهند اما موفق نشدند زیرا خط ایرانی از دل فرهنگ مردم سرچشمه می‌گیرد و تغییرپذیر نیست.

وی با اشاره به لزوم طراحی قلم مخصوص برای انتشارات، گفت: معمولاً هر سازمانی در دنیا خط مخصوص خودش را دارد، اما در ایران همه ناشران ما از یک خط مشابه استفاده می‌کنند و یکی از دلایل اینکه کتاب‌هایشان کم‌تر فروش می‌رود، این است که خطشان را عوض نمی‌کنند. من تاکنون در همکاری با سه انتشارات، در ۱۰ ضخامت برای آن‌ها قلم مخصوص خودشان را طراحی کرده‌ام.

نباید ارتباط مخاطب با متن را فدای زیبایی کنیم

یونس شکرخواه، روزنامه‌نگار، استاد و پژوهشگر علم ارتباطات نیز در پنل رونمایی از هویت بصری انتشارات علمی و فرهنگی و قلم اختصاصی فرانکلین، در خصوص نقش ارتباطی هویت بصری و قلم با مخاطبان تصریح کرد: در واقع به عنوان یک روزنامه‌نگار اینگونه بگویم که هیچ چیزی شکل نمی‌گیرد الا زیر سایه ارتباطات. باید توضیح بدهم که ما در ارتباطات حول محور «رمزگذاری و رمزگشایی» حرکت می‌کنیم و این امر گاهی در ارتباط یک تابلو با مخاطب، گاهی بین پیام نشریه با خواننده، گاهی بین یک صوت با شنونده و گاهی بین یک ایماژ با بیننده به وجود می‌آید.

این استاد ارتباطات افزود: به طور مثال طراحان هویت بصری، رمزگذار هستند و ما مخاطبان از آنچه آن‌ها به ما توصیه می‌کنند رمزگشایی می‌کنیم.

وی ادامه داد: از جنبه رمزگذاری هرگز چیزی تمام شده نیست و گاهی رمزی جای رمز دیگری را می‌گیرد. مثلاً اینکه چرا ما برای مطالب گوناگون از قلم‌های نستعلیق، آنلاین، روزنامه و کودک استفاده می‌کنیم؟ در اینجاست که در حوزه ارتباطات پدیده همنشینی - جانشینی شکل می‌گیرد.

شکرخواه با بیان اینکه نباید صرفاً به زیبایی قلم اکتفا کرد، گفت: بحث ما بر سر قلم نیست بلکه قصه بر سر ارتباط با مخاطب است، به طور مثال کودکان با شکل ظاهری و خوانش برخی فونت‌ها مشکل دارند و این یک چیزی مانند فونت دکوراتیو نیست و باید بدانیم که چه کاربردی دارد، نه اینکه همه چیز را فدای زیبایی متن کنیم.

وی درباره اهمیت نهادینه کردن موضوع هویت بصری و قلم اختصاصی گفت: اگر کار هویت بصری این دوستان در انتشارات علمی و فرهنگی فراگیر و ادبیات آن توزیع نشود، صرفاً به عنوان یک قلم باقی می‌ماند و نمی‌تواند به زبان فرانکلین تبدیل شود و به تبع آن به درستی با مخاطب ارتباط برقرار و معنا و حس متن را منتقل کند.

این کارشناس ارتباطات با تاکید بر این که «اگر درباره این قضیه ننویسیم و درباره آن حرف نزنیم، این موضوع مانند یک جزیره خاموش می‌ماند»، درباره راه‌های تبدیل شدن این هویت بصری به ادبیات پیشنهاد کرد: به نظر من انتشارات علمی و فرهنگی هر ماه باید یک کنفرانس در موضوع هویت بصری و به طور خاص قلم اختصاصی برگزار کند.

شکرخواه افزود: من برای ترویج این ادبیات سه جا را سراغ دارم: نهادهای آکادمیک که باید این نکات را آموزش دهند، نهادهای رسانه‌ای که باید ایده‌های نو ارایه کنند و در آخر نهادهای صنفی می‌توانند به این مساله کمک کنند و انتشارات علمی و فرهنگی را هم به عنوان یک صنف می‌بینم که می‌تواند این مساله را در جامعه نشر کشور نهادینه کند.

در انتها نیز از هویت بصری انتشارات علمی و فرهنگی و قلم اختصاصی فرانکلین رونمایی شد.

گزارش تصویری مراسم