به گزارش آتیه‌آنلاین، افغانستان به دست طالبان افتاد. آنچه بسیاری از تحلیل‌گران گمان می‌کردند طی سه ماه آینده روی دهد، ظرف کمتر از یک هفته به واقعیت پیوست و این شبه‌نظامیان حتی کاخ ریاست‌جمهوری را هم به دست گرفتند و در حال تدارک تشکیل دولت خود هستند. کشورهای جهان البته واکنش‌های متفاوتی به این تحولات نشان دادند.
وجدان پاک واشنگتن
یکی از کسانی که پس از افتادن افغانستان به دست طالبان در مظان انتقادهای بسیار قرار گرفت، کاخ سفید و رئیس فعلی‌اش «جو بایدن» بود؛ از شیوه خروج از این کشور گرفته تا نحوه مدیریت عملیات. بایدن اما شخصاً این اتهام‌ها را نپذیرفته است. رئیس‌جمهوری آمریکا در توجیه خروج نیروهای آمریکا از افغانستان و با اشاره به سقوط دولت افغانستان در پی تسلط گروه طالبان بر این کشور، گفت: «من کاملا پشت تصمیم خود ایستاده‌ام. هیچ‌وقت زمان مناسبی برای خروج نیروهای آمریکایی وجود نداشت. اما حقیقت این است که سقوط دولت افغانستان سریع‌تر از آنچه که ما انتظار داشتیم اتفاق افتاد.»
به گزارش سی‌ان‌ان، جو بایدن طی سخنرانی درباره افغانستان، گفت: «من کاملاً پشت تصمیم خود ایستاده‌ام. پس از ۲۰ سال، من به سختی آموختم که هیچ‌وقت زمان مناسبی برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان وجود نداشت. به همین دلیل است که ما هنوز آنجا هستیم. ما در مورد خطرات آگاه بودیم. منافع ملی ایالات متحده آمریکا در افغانستان همیشه جلوگیری از حمله تروریستی به سرزمین اصلی آمریکایی بوده است و هدف ایالات متحده قبلا محقق شده است.»
جو بایدن ادامه داد: «نیروهای مسلح افغانستان مسئول ایستادگی نکردن در برابر حمله برق‌آسای طالبان است و دو دهه پس از کمک نیروهای آمریکایی به برکناری طالبان از قدرت و ایجاد یک دولت دموکراتیک، این گروه را دوباره به قدرت رساند. چه اتفاقی افتاد؟ رهبران سیاسی افغانستان تسلیم شدند و از کشور فرار کردند!» رئیس‌جمهوری آمریکا با اشاره به دیدار خود با مقامات دولت افغانستان، افزود: «اوایل تابستان با اشرف غنی رئیس‌جمهوری افغانستان و عبدالله عبدالله رئیس هیئت افغان در مذاکرات صلح، گفت‌وگوهایی صریح داشتیم اما در نهایت آنها پیشنهادات ایالات متحده را نپذیرفتند. ما درباره چگونگی آماده‌سازی افغانستان برای مبارزه با جنگ‌های داخلی خود پس از خروج ارتش ایالات متحده و همچنین برای پاکسازی فساد در دولت صحبت کردیم تا دولت بتواند برای مردم افغانستان کار کند. ما درباره نیاز رهبران افغان به اتحاد سیاسی نیز صحبت کردیم.»
بایدن تصریح کرد: «آنها خواستار دیپلماسی و حل‌وفصل سیاسی در مذاکره با طالبان بودند که این توصیه به صراحت رد شد. آقای غنی اصرار داشت که نیروهای افغان خواهند جنگید و بدیهی است که او در اشتباه بود.» بایدن با مقصر خواندن رئیس‌جمهوری قبلی آمریکا درباره وضعیت کنونی افغانستان، گفت: «بخشی از تقصیر وضعیت کنونی بر دوش دونالد ترامپ است که با طالبان برای خروج نیروهای آمریکایی تا اول ماه مه ۲۰۲۱ کنار آمده بود.» رئیس‌جمهور ایالات متحده تصریح کرد: «در حالی‌که اکثریت آمریکایی‌ها از تصمیم برای پایان‌دادن به حضور نظامی ما در افغانستان حمایت می‌کنند، باید منتظر ماند و دید که عموم مردم چگونه به خروج بی‌نتیجه نگاه خواهند کرد.»
بایدن گفت: «چند نسل دیگر از دختران و پسران آمریکا را باید اعزام کنیم تا در جنگ داخلی افغانستان بجنگند در حالی‌که نیروهای افغان این کار را نمی‌کنند؟ جان چند آمریکایی دیگر ارزشش را دارد؟ چند ردیف بی‌پایان از سنگ قبرهای قبرستان ملی آرلینگتون لازم است؟ من با کسانی که عزیزان خود را در افغانستان از دست داده‌اند یا آمریکایی‌هایی که در این کشور جنگیده و خدمت کرده‌اند، عمیقا همدردی می‌کنم.»
واکنش‌های جهانی
با این همه، مقام‌های آمریکایی چندان دل خوشی از روند خروج نیروهای این کشور از افغانستان ندارند. «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا بیانیه کوتاهی درباره آخرین تحولات در افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور منتشر کرد. ترامپ تاکید کرد که بهتر بود خروج نیروها از افغانستان به روشی کاملاً متفاوت صورت می‌گرفت. وی گفت: «وضعیت موجود به این دلیل نیست که افغانستان را ترک کردیم، بلکه به دلیل شیوه غیرحرفه‌ای خروج از این کشور است». ترامپ پیشتر گفته بود که «جو بایدن» رئیس‌جمهوری آمریکا در پی سقوط افغانستان باید با بی‌آبرویی استعفا دهد.
از سوی دیگر، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی روز گذشته (سه‌شنبه) تاکید کرد شکست در افغانستان باید خیلی زودتر پذیرفته می‌شد اما اکنون مهم است که درس گرفته و از تکرار اشتباهات اجتناب شود. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، «میخائیل گورباچوف»، رهبر سابق جماهیر شوروی گفت: «اکنون مهم است تا درس بگیریم و دست‌کم از تکرار چنین اشتباهاتی اجتناب کنیم. این ایده از همان ابتدا ناموفق بود، اگرچه روسیه در مرحله اول از آن حمایت کرد. همانند بسیاری از پروژه‌های مشابه، این ایده نیز بر مبنای بزرگ‌نمایی تهدید و برخی از برنامه‌های ژئوپلیتیکی نامشخص که با تلاش‌های غیرواقع‌بینانه برای دموکراتیزه کردن یک جامعه چند قبیله‌ای دنبال می‌شدند، قرار داشت.» وی گفت که ناتو و آمریکا هیچ شانسی برای پیروزی نداشتند و کارزار خود را به بدی مدیریت کردند.
مقام‌های روسیه نیز واکنشی منفی به رویکرد آمریکا در زمینه خروج از افغانستان داشتند. در واکنش به تحولات افغانستان، معاون وزیر خارجه روسیه گفت که تحولات در افغانستان در بحبوحه خروج نظامیان آمریکایی و ناتو یک نتیجه طبیعی است. به گزارش ریا نووستی، «الکساندر گروشکو»، معاون وزیر خارجه روسیه گفت: «یک نتیجه طبیعی. یوگسلاوی، لیبی و اکنون افغانستان. آیا می‌توان انتظار متفاوتی داشت؟ چند تریلیون دلار بیهوده صرف شد.» معاون وزیر خارجه روسیه همچنین گفت که مسکو پیشتر به ناتو الگوریتمی برای تعامل با افغانستان در صورت تخلیه در شرایط بحرانی ارائه داده بود اما این ائتلاف هیچ علاقه‌ای نشان نداد.
گروشکو گفت: «ما به اعضای ناتو پیشنهاد دادیم تا الگوریتمی برای تعامل در نجات، کمک‌رسانی و تخلیه در شرایط بحرانی ایجاد کنیم. هیچ علاقه‌ای وجود نداشت، درست مثل بی‌تمایلی به پیشنهادهایی برای گفتگو و تعامل میان ناتو و سازمان پیمان امنیت جمعی در خصوص امور افغانستان.»
«بوریس جانسون»، نخست‌وزیر بریتانیا نیز به تحولات اخیر واکنش نشان داد. وی گفت: «هیچ کسی نمی‌خواهد افغانستان جایی برای ایجاد و تغذیه تروریسم باشد یا به وضعیت قبل از ۲۰۰۱ بازگردیم.» به گزارش یورونیوز، بوریس جانسون، افزود: «به وضوح تغییر قدرت (رژیم) در افغانستان در حال وقوع است.» وی تاکید کرد که دقیقا نمی‌دانند این رژیم چه رژیمی خواهد بود. جانسون از سازمان ملل و نیروهای ناتو خواست با یکدیگر متحد شوند: «ما نمی‌خواهیم به‌طور دو جانبه کسی طالبان را به رسمیت بشناسد.»
این مولفه‌ها همه نشان از آن دارد که تحولات در افغانستان با سرعتی در حال پیشروی است که بسیاری از کشورها هنوز نمی‌دانند چه آینده‌ای در انتظار افغانستان خواهد بود و باید منتظر ماند و دید که طی روزهای آینده چه اوضاعی پیش خواهد آمد.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما