به گزارش آتیه‌آنلاین، پس از حادثه سپتامبر ۲۰۰۱ و هدف قرار گرفتن برج‌های دوقلو در خاک ایالات‌متحده، بزرگترین لشگرکشی آمریکا پس از جنگ ویتنام به دستور رئیس جمهور جورج بوش به اجرا درآمد. هدف این لشگرکشی، خاک افغانستان و دلیل انجام چنین اقدامی از سوی واشنگتن مبارزه با تروریسم و نبرد با القاعده عنوان شد.

القاعده، رمز عملیات

بر اساس اخبار و اسناد منتشر شده، مقامات وقت واشنگتن در حوزه امنیت ملی آمریکا رایزنی و گفتگوهایی را با ملاعمر رهبر پیشین طالبان در خصوص استرداد اسامه بن‌لادن و تحویل کادر مرکزی القاعده به آمریکا انجام داده و در مقابل با پاسخ منفی رهبری طالبان در خصوص تعیین و تکلیف رهبر القاعده و کادرهای رده بالای این سازمان تروریستی مواجه شدند.

پس از این مساله بود که پنتاگون به همراه ارتش‌های عضو ناتو و شریک سنتی خود یعنی بریتانیا دست به حمله سراسری به خاک افغانستان زد و توانست حکومت طالبان در افغانستان که در آن مقطع با نام «امارت اسلامی افغانستان» شناخته میشد را ساقط کند.  این اشغال قریب به دو دهه به طول انجامید و این در حالی است که مقامات سیا و پنتاگون معتقدند که واشنگتن نه تنها یک جنگ ۲۰ ساله علیه طالبان و تروریسم را در افغانستان پشت سر نگذاشته است، بلکه در واقع ۲۰ جنگ یک ساله به اشغالگران غربی تحمیل شده است!

اما حالا پس از ۲۰ سال همزمان با پیروزی دمکرات‌ها در واشنگتن و روی کار آمدن جو بایدن، توافق دوحه میان طالبان و ایالات متحده به مرحله اجرا درآمد و از سوی دیگر، نظامیان تحت فرماندهی پنتاگون به همراه سربازان ناتو و بریتانیا در اقدامی ضرب‌الاجلی، خاک افغانستان را به مقصد وطن خود ترک کردند. اقدامی که پیشروی سراسری و سقوط دومینویی ولسوالی‌های افغانستان را یکی پس از دیگری رقم زد و در آخر باعث شد تا کابل سقوط کند.

این رخدادها در حالی توجه جامعه بین‌الملل و رسانه‌های جهان را به خود جلب کرد که برخی از تحلیلگران مسائل افغانستان معتقدند مهمترین عامل در سقوط این کشور و تسلط دوباره طالبان، اتخاذ سیاست خروج از سوی بایدن و خروج نظامیان غربی آن هم با ضرب‌الاجل تعیین شده از سوی کاخ‌سفید ارزیابی میشود. تصمیمی که تاکنون هیچگونه تحلیل دقیقی از دلایل اتخاد آن ارائه نشده و در مقابل توقع واکنش سریع و دخالت نظامی را در میان اهالی سیاست و رسانه از سوی آمریکا ایجاد کرده است. 

در این میان با تسلط طالبان بر بخش اعظم افغانستان انتقادها از عملکرد دولت جو بایدن شدت گرفته است و این در حالی است که  مشاور امنیت ملی کاخ سفید در رد این انتقادها اعلام کرد، خروج آمریکا از افغانستان بهترین گزینه بوده است. در همین راستا خبرگزاری اسپوتنیک روسیه با انتشار گزارشی در این رابطه نوشت، «جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی آمریکایی اعلام کرد که جو بایدن روی تصمیم خود برای خروج آمریکا از افغانستان ایستاده است.»

به نوشته اسپوتنیک سالیوان در این مصاحبه ابتدا به وضعیت جاری در پایتخت افغانستان اشاره و اعلام کرد: «مشاهده آنچه در کابل در حال اتفاق افتادن است، دردناک است». اشاره این مقام ارشد کاخ سفید به وضعیت افغانستان در شرایطی انجام شده که به دنبال آغاز اجرای تصمیم بایدن برای پایان دادن به جنگ اشغالگرانه ۲۰ ساله آمریکا در این کشور، نیروهای طالبان طی هفته‌ها اخیر بر بخش اعظم افغانستان مسلط شدند و اشرف غنی از ریاست جمهوری استعفا کرد و از کشور متواری شد.

در ادامه گزارش اسپوتنیک آمده است که جیک سالیوان با رد انتقادها در آمریکا و در دفاع از عملکرد دولت جو بایدن گفته است که خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان بهترین گزینه برای اجتناب از ادامه جنگ آمریکا در این کشور برای سه دهه بود. مشاور امنیت ملی کاخ سفید همچنین تاکید کرد که رئیس‌جمهوری آمریکا روی تصمیم خود برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان ایستاده است. به رغم این حقیقت که ما ۲۰ سال و ده‌ها میلیارد دلار برای ارتش این کشور هزینه کردیم، ما نمی‌توانستیم به آنها برای جنگیدن اراده بدهیم و آنها هم تصمیم گرفتند که چنین کاری (جنگ برای مقابله با طالبان) نکنند.

تلاش برای کنترل وضع موجود

این اظهارات، واکنش‌های مختلفی را در داخل و خارج از ایالات متحده به دنبال داشت و باعث ایراد سخنانی نسبتاً تند از سوی برخی از نمایندگان حاضر در شورای امنیت سازمان ملل شد. در همین رابطه صدراعظم آلمان در واکنش به تحولات سریع در افغانستان و به خصوص سخنان مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید اذعان داشت که با وجود اینکه ساعات تلخی سپری می‌شوند اما اکنون تلاش‌ها باید برای نجات تمرکز یابند.

روزنامه تایمز در گزارشی با اشاره به اظهارات صدراعظم آلمان که روز گذشته (دوشنبه) در نشست حزب اتحادیه دموکراتیک مسیحی مطرح شد نوشت: «آنگلا مرکل در پاسخ به اظهارات جیک سالیوان و رخدادهای جاری در افغانستان تاکیدکرد که آلمان علاقه‌مند است از مردم افغانستان و موج احتمالی پناهندگان حمایت کند و این درحالی است که در صورت برنامه‌ریزی و اقدامی سراسری از سوی همه نیروهای نظامی حاضر در افغانستان، این امکان ایجاد میشد تا از بروز چنین وقایعی تا حد قابل معمول جلوگیری کرد».

به نوشته تایمز، صدراعظم آلمان در این نشست در اشاره به فروپاشی سریع نیروهای افغان به مجرد خروج بخش اعظم نیروهای خارجی گفت که تصمیم خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، تأثیر دومینویی در تمام این کشور داشته است. علاوه بر این، مرکل به سرازیر شدن احتمالی مهاجران افغان به اروپا اشاره کرد و گفت: «قدرت افغان‌ها اکنون بر خروج از کشور و وضعیت مرزها متمرکز است».

اظهارات مقامات ارشد سیاسی به مرکل محدود نشد و در این میان رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز روز یکشنبه در مورد وضعیت افغانستان گفت: «در ترکیه ما با موجی از مهاجران افغان روبرو هستیم و ترکیه به تمام تلاش خود برای کمک به ایجاد ثبات در افغانستان و منطقه ادامه خواهد داد».

همچنین مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز در گفت‌گو با خبرگزاری آناتولی با اشاره به اینکه سفارت ترکیه در کابل به فعالیت خود ادامه می‌دهد، تاکید کرد که تمام عملیات کنسولی در نمایندگی‌های دیپلماتیک ترکیه ادامه دارد.

پس از فروپاشی شهرهای اصلی افغانستان در چند روز اخیر، نیروهای طالبان ساعات اولیه روز یکشنبه در کابل تجمع کردند. برخی تصاویر منتشر نشان می‌دهند که پس از سقوط کابل به دست طالبان، مردم افغانستان برای خروج از این کشور به فرودگاه بین‌المللی حامد کرزای واقع در کابل حمله کردند.

از سوی دیگر برخی رسانه‌ها اعلام کردند که یکی از دلایل حمله مردم به فرودگاه کابل این شایعه است که هواپیما بدون ویزا و پاسپورت شهروندان افغان را به کانادا منتقل می‌کنند. نیروهای امنیتی و آمریکایی در حال تلاش برای کنترل اوضاع بودند، اما هر لحظه بر تعداد افراد اضافه می‌شد. اظهارات مقامات ارشد دولت بایدن درباره تحولات جاری در افغانستان در شرایطی مطرح شده که روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال روز قبل گزارش داده بود که در نتیجه تیراندازی نظامیان این کشور در فرودگاه کابل، سه نفر از مردم افغانستان کشته شدند.

در آخر باید خاطرنشان کرد که آنچه از واکنش‌های بین‌المللی برمی‌آید، تنها مقصر اصلی بروز این حوادث و ایجاد هرج و مرج و بحران در افغانستان، واشنگتن و سیاست‌های اتخاد شده از سوی ریاست جمهوری آمریکا و مقامات فعلی کاخ‌سفید است. اتهامی که به اعتقاد اغلب تحلیلگران مسائل افغانستان نه تنها به امروز برنمیگردد، بلکه بی‌ثباتی و ادامه تنش در افغانستان ریشه در اقدامات جامعه اطلاعاتی آمریکا و لشگرکشی سال ۲۰۰۱ دارد.

گزارش: اردشیر حبیبی