به گزارش آتیه‌آنلاین، ساماندهی‌ کودکان کار مساله‌ای جدی است که اگرچه هر از گاه سیاستگذاران و برنامه‌ریزان حوزه آسیب‌های اجتماعی را به اجرای طرح‌هایی در این زمینه وادار می‌کند اما اغلب در نیمه راه متوقف و یا در نهایت نافرجام مانده‌اند.

حال اگر تداوم و روند رو به رشد آمار کودکان کار در کشور را بتوان به منزله نافرجامی و یا به عبارتی ناموفق بودن طرح‌های ساماندهی قلمداد کرد باید در خصوص چرایی موثر نبودن آن‌ها واکاوی و کنکاش جدی به عمل آید.  

برخوردهای سلبی با مساله کودکان کار

فاطمه قاسم‌پور، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز به این اشاره کرد که عدم تفکیک میان دسته‌های مختلف کودکان کار و خیابان در برنامه‌های موجود و نبود آمار دقیق در این حوزه نیز دو چالش مهمی است که می‌تواند برنامه‌ریزی‌ها را ناکارآمد سازد.

وی غلبه رویکردهای سلبی و انتظامی در حوزه کودکان کار و خیابان را چالش دیگر برشمرد و گفت: به جای توجه و برنامه‌ریزی معطوف به توانمندسازی این کودکان و علیرغم اینکه این موضوع توسط دستگاه‌های متولی به کرات مطرح می‌شود اما در عمل تنها برخوردهای سلبی برای پاکسازی چهره شهر از حضور این کودکان صورت می گیرد در حالیکه با حذف این کودکان از خیابان و تمیزکردن صورت شهر، این آسیب به زیر پوست شهر منتقل می‌شود و در آن صورت، کنترل آن سخت‌تر خواهد بود.

رییس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی معتقد است زمانی که نهادهای دولتی و غیردولتی با رویکرد توانمندسازی وارد می‌شوند نیز این توانمندسازی را به مساعدت مالی تقلیل داده و خود می‌تواند آسیب‌های دیگری را ایجاد کند در حالیکه توانمندسازی کودکان کار و خیابان فرآیندی طولانی و چند بعدی برای خروج این کودکان و خانواده‌های آن‌ها از چرخه آسیب است.

قاسم‌پور با تأکید بر اینکه توانمندسازی امری فرآیندی و طولانی‌مدت است، ادامه داد: در حال حاضر کودکان از خیابان‌ها و مراکز شهر جمع‌آوری شده، مدت کوتاهی در برخی از مراکز نگهداری شده و باز به محل قبل باز می گردند و این نحوه مواجهه با این مقوله آسیب‌زا، نوعی بی‌مسئولیتی نسبت به آسیب اجتماعی و تشدید کننده آسیب است.

این نماینده مردم در مجلس یازدهم، افزود: مورد دیگر در نظر گرفتن منابع و اعتبارات متناسب برای ایفای وظایف دستگاهی است و در اغلب برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته دستگاه‌های ذیربط، نهاد اصلی متولی، بودجه کافی و تقسیم منابع متناسب با وظایف دستگاهی به درستی صورت نگرفته است.

قاسم‌پور ادامه داد: مورد مهم دیگر در موضوع کودکان کار و خیابان این است که بیشتر این کودکان را مهاجران تشکیل می‌دهند و نقاط تاریک و خلأهای موجود در زمینه مهاجرت و اتباع به این آسیب دامن زده است.

رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی نیز یادآور شد: اگرچه تمرکز بر کودکان کار به معنای تمرکز بر شاخه‌هاست و نیاز است به ریشه یعنی فقر پرداخت، اما در کنار این برنامه‌ریزی ریشه‌ای نیازمند طراحی برنامه‌های قانونی و اجرایی برای بهبود شرایط این کودکان هستیم. در واقع اغلب این کودکان برخلاف آن‌چه در سریال‌های تلویزیونی مانند آوای باران نشان داده شد، در آغوش خانواده بوده و تحت حمایت و کنترل خانواده مشغول به کار هستند؛ فقر اقتصادی این خانواده‌ها موجب شده بخشی از بار تأمین معاش را بر دوش کودک خود بگذارند.

وی افزود: ضمن آنکه با نگاهی همدلانه باید در نظر داشت که در برخی فرهنگ‌ها کودک با تعریفی که ما از کودکی داریم متفاوت است و فرزندان از سنین پایین نیروی کار خانواده شناخته می‌شوند و کودکان کار در بیشتر موارد از اتباع بیگانه غیرمجاز هستند که نگهداری و ساماندهی آن‌ها با مشکلات فراوانی روبرو است.

فقر زدایی و توانمندسازی؛‌ گام اول حل مساله کودکان کار

فرشید یزدانی، فعال‌ اجتماعی در حوزه حقوق‌ کودکان در نقد طرح‌های ساماندهی کودکان کار در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین اظهارکرد: باید به‌ طور مشخص ارتباط بین سطوح طرح‌های ساماندهی مشخص شود که در اجرا با بروز چالش‌های پیش‌بینی نشده متوقف و نافرجام نماند. به عنوان مثال باید مشخص شود که خانواده‌ها از چه مسیری قرار است، توانمند شوند؟ با ایجاد شغل یا پرداخت مستقیم؟ از سوی دیگر چگونگی و مکانیسم اجرا نیز باید دقیقا مشخص باشد. که متاسفانه اغلب در طرح های مدنظر به این مهم توجه جدی نمی‌شود .

یزدانی تاکید کرد: طرح‌های ساماندهی در صورتی اثرگذار خواهند بود که بر نگاه سیستماتیکی‌تر متمرکز باشند و در تدوین آن‌ها به چگونگی برقراری ارتباط بین‌بخشی سطوح آن توجه شود. به نظرم این موضوع تنها به بهزیستی مرتبط نمی‌شود و باتوجه به اینکه اشتغال زایی و تولید شغل یکی از مهم‌ترین بخش‌های اثرگذار است بنابراین وزارت کار نیز باید ضمن پرداخت وام های‌ کوتاه مدت و بلند مدت نسبت به تسهیل بستر تولید شغل آن‌ها اقدام کند.

وی با تاکید بر اینکه اگر به تولید شغل برای خانواده‌های کودکان توجه نشود چهار سطح دیگر هم بی‌اثر خواهند بود، اضافه کرد: برای برنامه‌ریزی در حوزه کودکان کار، در گام اول با خود کودکان و خانواده‌هایشان گفت‌وگو شود و در نهایت امر از دل آن صحبت‌های صمیمی و دردهای واقعی، راهکاری استخراج شود. امیدوارم اجرای این طرح به سرنوشت چندین طرح نافرجام دیگر دچار نشود و پیامد آن حل مساله کار کودک و زیبایی چهره شهر باحذف‌ رنج کودکان کار باشد.