به گزارش آتیه آنلاین فرنگیس شریفی باستان در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا گفت: دانش آموزان در سن نوجوانی هنوز هویت شخصی خود را درک نکرده و نمی دانند به طور دقیق چه کسی هستند، چه چیزی را دوست دارند و چه آینده شغلی برای خودشان در نظر گرفته اند. بنابراین رسانه ها، گروه ها و شبکه های اجتماعی و گاه اجبار خانواده ها می تواند روی انتخاب آنها تاثیرگذار باشند.

وی افزود: اگر دانش آموزی تا سن نوجوانی به مرحله کسب هویت نرسند، امکان دارد تحت تاثیر گروه های هم سن و سال یا رسانه های اجتماعی قرار بگیرند و به سمتی که سیاست یا هر برنامه خاصی که برای آنها در نظر گرفته اند، سوق یابند. در نتیجه این جریان، یک بی ثباتی رفتاری برای فرد به وجود می آید، چون بدون آگاهی و علم،  وارد سمت و سویی می شود که رسانه های اجتماعی برای وی تعیین کرده اند.

این روانشناس تصریح کرد: همین اتفاق در نهایت شکست و ناکامی فرد را در پی خواهد داشت. به همین دلیل ممکن است فرد رشته انتخابی اش را در نیمه راه رها کند، چون مبتنی بر شناخت خودش نبوده است.

وی افزود: تا زمانی که فرد انتخاب رشته تحصیلی را مبتنی بر شناخت خودش انجام ندهد، قطعا نمی تواند برایش موثر و انتخابی باثبات باشد؛  این اتفاق سبب می شود فرد نتواند انگیزه مند در رشته ای که انتخاب کرده است، پیش برود، برایش بجنگد و تلاش کند.

این روانشناس در بخش دیگری از صحبت هایش خاطرنشان کرد: رسانه های اجتماعی در عین حال که می توانند نکات مثبتی به همراه داشته و اطلاعات مفیدی را درباره رشته های مختلف به دانش آموزان آموزش دهند، در مواقعی نیز می توانند با جذاب تر نشاندن برخی گروه های رشته های تحصیلی، نگرش افراد نسبت به آن رشته را تغییر دهند. مثل رشته های پزشکی که خیلی از شبکه های اجتماعی پیرامون این رشته تبلیغات و فرد را تشویق به انتخاب زیرمجموعه های این رشته می کنند.

شریفی باستان افزود: بارها شاهد بوده ایم که خیلی از این شبکه های اجتماعی یا رسانه ها با تاکید بر آینده روشن رشته پزشکی و پولساز بودن این رشته، بچه ها را به سمت این رشته هدایت می کنند. در حالی که فرد ممکن است بدون در نظر گرفتن سطح توانمندی ها و آگاهی خودشان وارد این رشته شده و در نهایت با شکست مواجه شود.

این روانشناس اظهار داشت: متاسفانه در جامعه فعلی ما و رسانه های اجتماعی، روی برخی از رشته ها مثل پزشکی و وکالت تبلیغات زیادی می شود و طوری نمایش می دهند که گویا فقط این دو رشته می تواند ضامن موفقیت فرد در آینده باشد. زندگی فقط پزشکی و وکالت نیست؛ بچه ها باید برحسب آگاهی و شناخت از مسیری که در پیش رو دارند، رشته ای را انتخاب کنند.

 وی در بخشی دیگر از صحبت هایش با اشاره به اینکه گاهی خانواده هایی نیز باعث انتخاب رشته اشتباهی فرزندانشان می شوند، اضافه کرد: گاهی می بینیم خانواده ها از مکانیزم دفاعی روانی جبران در خصوص فرزندانشان استفاده می کنند.

این روانشناس در توضیح مکانیزم روانی جبران اظهار داشت: در واقع این یک راهبرد روانی است که به صورت ناخودآگاه در افراد اتفاق می افتد. همه ما انسان ها در موقعیت های مختلف از مکانیزم های دفاعی روانی که انواع و اقسام مختلف دارد، استفاده می کنیم. برای مثال اگر ما در زندگی شخصی مان دچار ضعف و نقصی باشیم یا خواسته ای داشته ایم که خودمان به آن دست پیدا نکرده ایم، یک راه برای جبران این ضعف و نقص پیدا می کنیم تا به آرامش روانی برسیم.

شریفی باستان افزود: برای مثال ما تلاش می کنیم به هر قیمتی که شده فرزندمان را به آن مسیری که خودمان نتوانسته ایم در آن وارد شده و رشد کنیم، سوق بدهیم که این برای بچه ها بسیار نگران کننده است. به این دلیل که بچه ها مسیری را که والدین برای آنها در نظر گرفته اند،  نمی خواهند و رشته مورد نظر مبتنی بر استعدادها و توانمندی هایشان نیست ولی پدر و مادر به خاطر نقص و کمبودهای خودشان و استفاده از مکانیزم دفاعی روانی جبران سعی می کنند فرزندشان را به سمتی که مربوط به خواسته های دوران تحصیلی شان بوده یا آینده ای که برای خودشان متصور بوده اند، سوق بدهند. غافل از اینکه در واقع بسیار،  این مساله باعث می شود دانش آموز در رشته تحصیلی مربوطه موفق نشود.

این روانشناس تاکید کرد: باید به عنوان یک روانشناس اعلام کنم، عمده مشکلات و مسائل روانشناختی نوجوانان و جوانان ما در آینده زندگی شان، منوط به این اجبارها است که گاهی رسانه ها یا گاهی خود خانواده ها در این برهه زمانی حساس و تاثیرگذار برای بچه ها ایجاد می کنند.

وی ادامه داد: خیلی از اوقات مراجعه کنندگانی دارم که با اضطراب و افسردگی وارد مرکز روانشناسی می شوند. در نهایت وقتی وضعیت شان را بررسی می کنیم، می بینیم که این حالات، تحت تاثیر اجبارهای ایجادشده توسط خانواده و تحمیل آن به فرد بوده است. متاسفانه این افراد به اجبار خانواده وارد رشته تحصیلی شده اند که مورد علاقه آنها نبوده و در این مسیر ناکارآمد بوده اند؛  چراکه نتوانسته درس هایشان را پشت سر گذاشته و در نهایت ترک تحصیل کرده اند. این درحالی است که ترک تحصیل در این برهه حساس برای نوجوانان و جوانان یک شکست بزرگ محسوب می شود.

این روانشناس خاطرنشان کرد: چنین شکستی، اعتماد به نفس فرد را پایین می آورد، احساس بی هدفی و سردرگمی می کند و گویی که عمرش را از دست داده است. اتلاف وقت کرده و اگر بخواهد وارد یک رشته تحصیلی دیگر شود، به همتی بزرگ نیاز دارد. این درحالی است که انتخاب رشته جدید نیاز به شرایط و انگیزه قوی دارد.

شریفی باستان خطاب به خانواده ها تصریح کرد: توصیه ام به خانواده ها این است که یاری گر، هدایتگر و راهنما باشند نه مشخص کننده مسیر. اگر ما به عنوان والد دانشی درباره انتخاب رشته تحصیلی داریم، می توانیم به فرزندمان اطلاعات بدهیم در غیر این صورت بهتر است این کار را به متخصصان این رشته واگذار کنیم. یعنی از روانشناسان تربیتی و مشاوران تحصیلی برای کمک به نوجوانان و جوانان کمک بگیریم.