به گزارش آتیه‌آنلاین، تحولاتی که این روزها در عراق رخ می‌دهد از منظر بسیاری از کارشناسان و ناظران بین‌المللی عادی نیست. بخشی از این تحولات سیاسی و مربوط به احزاب و طیف‌های مختلف این کشور است که شیعیان، اهل تسنن و کردها را در بر می‌گیرد و برخی دیگر میدانی است که شامل وقایع نظامی و امنیتی می‌شود.

عراق در کشاکش احزاب

چندی پیش که بیمارستانی در شهر شیعه‌نشین ناصریه طعمه حریق شد و بیش از ۱۰۰ نفر در آن کشته شدند، نه تنها اوضاع و احوال امنیتی این منطقه بهم ریخت، بلکه یکباره وضعیت سیاسی در تمام عراق دستخوش تغییر شد.

در همان ابتدای کار به دلیل آلام و ضربه روانی به مردم ناصریه و سپس کل عراق، بسیاری از احزاب عراق، دولت این کشور که رهبری آن در دست مصطفی الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر قرار دارد را مقصر اصلی دانستند. این احزاب یکی پس از دیگری بی‌کفایتی دولت در امر بهداشت عمومی و همچنین واکسیناسیون عمومی را عامل اصلی این رخدادها اعلام کردند. از سوی دیگر برخی از طیف‌هایی که به نوعی از همان روز اول با الکاظمی مخالف بودند، او را به باد انتقاد گرفتند و حتی خواهان استعفایش شدند.

بسیاری از خبرنگاران و تحلیلگران که در داخل عراق حضور دارند، معتقدند که اتفاقاتی مانند آتش گرفتن بیمارستان ناصریه و همچنین قطع مکرر برق مناطق جنوبی عراق به نوعی ریشه در بی‌تفاوتی دولت الکاظمی  به شرایط این کشور دارد. به عنوان مثال  طی شش ماه گذشته تعداد زیادی از دکل‌های برق فشار قوی در مناطقی مانند استان دیالی یا صلاح‌الدین توسط عناصر داعش منفجر یا تخریب شدند و با گذشت این مدت، الکاظمی به تازگی دستور تشکیل نیروی مقابله با این خرابکاری‌ها را صادر کرده است.

دستور الکاظمی در حالی صادر شد که بسیاری از مقانات عراق از چندین ماه قبل نسبت به وقوع چنین سناریویی در کشورشان هشدار داده بودند اما گویا گوش نخست‌وزیر به این حرفها بدهکار نبوده است. در این میان بسیاری از مخالفان الکاظمی معتقدند که او آرام آرام در حال آماده شدن برای انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق بوده که قرار است در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ برابر با ۱۸ مهر ۱۴۰۰ برگزار شود.

بر اساس اسناد و داده‌های موجود، الکاظمی اخیراً حزب المرحله را تاسیس کرده تا از این طریق بتواند به عنوان نامزد انتخاباتی در این رقابت حضور داشته باشد. این اقدام در حالی انجام می‌شود که بسیاری از تحلیلگران عراق معتقدند نه تنها الکاظمی بلکه پنج نخست‌وزیر پیشین عراق هم قرار نیست در انتخابات آتی شرکت کنند. بر اساس گزارشی که روسیاالیوم اخیراً منتشر کرده نخست‌وزیران سابق نظیر ایاد علاوی، ابراهیم جعفری، نوری مالکی، حیدر العبادی،‌ عادل عبدالمهدی  و مصطفی الکاظمی به صورت انفرادی در انتخابات شرکت نمی‌کنند اما این به منزله کناره‌گیری آنها از صحنه سیاسی نیست.

این گزارش می‌افزاید که برخی از آنها در انتخابات شرکت خواهند کرد اما نه به صورت مستقل و شخصی، بلکه از طریق فراکسیون‌هایشان وارد رقابت می‌شوند. مثلا علاوی از طریق جبهه ملی مدنی، مالکی از طریق ائتلاف دولت قانون، حیدرالعبادی از طریق ائتلاف النصر که با جریان الحکمت به رهبری عمار حکیم ائتلافی جدید تشکیل داده حضور خواهند داشت. اما جعفری و عبدالمهدی هیچ فراکسیون سیاسی ندارند یا اینکه فعالیت‌های سیاسی را ترک کرده‌اند. براساس اطلاعات موجود، جعفری دائما ناخوش احوال است اما عبدالمهدی پایان سال ۲۰۱۹ در سایه اعتراضات مردمی استعفا کرد و دیگر به شکل رسمی در هیچ حزبی حضور ندارد.

از سوی دیگر روز گذشته (پنجشنبه) مقتدر صدر، رهبر جریان صدر اعلام کرد هرگز در انتخابات آتی عراق که قرار است دهم اکتبر برگزار شود، شرکت نخواهد کرد. او حتی بر بسیاری از شخصیت‌های سیاسی عراق تاخت و اعلام کرد که تمام آنها به دنبال کسب قدرت، پول و اسلحه هستند.

بازی جدید واشنگتن

اینکه در میانه این همه بحران و کارهای بر زمین مانده، مقامات عراقی از حال شروع به تبلیغات انتخاباتی کرده‌اند، نشان می‌دهد که بهم‌ریختگی سیاسی و اجتماعی همچنان بغداد را احاطه کرده اما این تمام یا پایانی ماجرا نیست. در آنسوی طناب‌کشی احزاب با یکدیگر، اوضاع و احوال تحولات میدانی در عراق هم به یکی از مسائلی تبدیل شده که هر روز تیتر یک رسانه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.

بخشی از این تحولات میدانی و نظامی باز هم به مهمان ناخوانده این کشور یعنی داعش مربوط است. گویی این جریان قرار نیست در عراق به صورت کامل ریشه‌کن شود؛ چراکه دیروز (پنجشنبه) سازمان حشد شعبی از آغاز عملیات گسترده با مشارکت چهار تیپ علیه تروریست‌های داعش در استان الانبار خبر داد. فرمانده حشدالشعبی در این استان اعلام کرد که علاوه بر هدف قرار دادن تروریست‌های داعش، هدف از این عملیات همچنین بستن راه‌های امدادرسانی تروریست‌ها و مسیرهای تردد آنهاست.

از سوی دیگر سومریه نیوز روز گذشته (پنجشنبه) اعلام کرد که یک منبع امنیتی در ناصریه مرکز استان ذی‌قار واقع در جنوب عراق به آنها اعلام کرده که کاروان ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به سرکردگی آمریکا در ناصریه هدف انفجار قرار گرفت که البته تلفاتی نداشته است. این در حالیست که با افزایش عملیات‌ها علیه کاروانهای آمریکایی جوی هود، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورنزدیک اعلام کرده که آمریکا با گروه‌های مسلح عراقی در وضعیت جنگ نیست و فقط از آنها می‌خواهد که «ما را به حال خودمان و مردم عراق را به حال خودشان واگذارند».

این موضع‌گیری معاون وزیر خارجه آمریکا شاید برای بسیاری از آنان که آمریکایی‌ها را باعث و بانی خرابی منطقه می‌دانند خوشایند باشد و آنها را به شعف برساند، اما متاسفانه این موضع‌گیری به خوبی نشان می‌دهد که تحرکات مشکوکی از سوی آمریکایی‌ها در عراق در حال شکل گرفتن است. همین چند روز پیش بود که پنتاگون اعلام کرد نیروی متشکل از پیشمرگه‌های اقلیم کردستان عراق و ارتش این کشور را تشکیل داده تا با داعش مقابله کنند.

به زعم بسیاری از تحلیلگران این نیروها برای مقابله با داعش تشکیل نشده‌اند، بلکه هدف واشنگتن از تشکیل این نیروها مقابله با حشدالشعبی و متحدان ایران در عراق است. به موازات این موضوع، نخست وزیر عراق دیروز (پنج‌شنبه) در دیدار با هیئت آمریکایی، سازوکارهای خروج نیروهای رزمی از عراق و تقویت امنیت و حاکمیت آنرا مورد بررسی قرار داد. رئیس جمهوری عراق نیز در دیدار با هیئت یاد شده تاکید کرد که امنیت عراق و حمایت از ثبات و حاکمیت کامل آن عنصری ضروری برای صلح و ثبات منطقه است.

هیئت آمریکایی که در راس آن برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده کاخ سفید در امور خاورمیانه حضور داشت، به نوعی اعلام کرده که در دور چهارم مذاکرات استراتژیک بغداد – واشنگتن که قرار است به زودی در آمریکا برگزار شود، بر روی گزینه‌های خروج نیروهای رزمی آمریکا از عراق بحث و تبادل نظر خواهد شد. موضوعی که می‌تواند برای تمام منطقه خطرآفرین باشدغ چراکه احتمال دارد یکباره آمریکایی‌ها نیروهای خود را همانند افغانستان در تاریکی شب از عراق خارج کنند.

گزارش: اردشیر حبیبی