به گزارش آتیه‌انلاین، برای تحلیل‌گران حوزه سیاسی در اروپای شرقی، بلاروس از چندین جهت همچنان جذاب است. این کشور از معدود کشورهای اروپای شرقی است که همچنان دل در گرو متدهای دوره اتحادیه جماهیر شوروی دارد و بدون هیچ تعلل آنها را اجرا می‌کند و کشورهای غربی را به چالش می‌کشد، گیرم که این اقدام‌ها کمی هم طعم مسکو و کرملین بدهد.
هشدار درباره تمامیت‌خواهی مینسک
وضعیت در بلاروس به شکلی است که صدای تمامی نهادهای حقوق بشری در جهان را درآورده است. گزارشگر ویژه سازمان ملل به بلاروس اعلام کرده که فوراً حدود ۵۳۰ فرد زندانی که گروه‌های حقوق بشری آنها را زندانی سیاسی در نظر می‌گیرند آزاد کند و همچنین فرستاده واشنگتن نیز صحبت از امکان اعمال تحریمهای اقتصادی بیشتر علیه مینسک کرد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، «آنائیس مارین»، گزارشگر ویژه سازمان ملل در ارائه گزارش سالانه خود به شورای حقوق بشر این سازمان در شهر ژنو، بلاروس را با یک دولت تمامیت‌خواه مقایسه کرده و به توصیف وضعیت «در حال وخامت» این کشور از زمان انتخابات پرداخت. او با اشاره به حادثه فرود آوردن یک هواپیمای مسافربری در ماه مه در شهر مینسک که اجازه به دستگیر کردن یک وبلاگ‌نویس مخالف داد گفت که این حادثه «نشان دهنده تمایل مقامها برای پایان دادن به همه اشکال مخالفت از طریق تصفیه جامعه از عناصری است که نامطلوب در نظر می‌گیرد.» او در سخنرانی در این مجمع مستقر در ژنو اظهار کرد: «این شکلی از تصفیه است که یادآور تصفیه‌های اعمال شده از سوی کشورهای تمامیت‌خواه است.»
مارین گفت که بیش از ۳۵ هزار نفر به خاطر استفاده از حق‌شان در زمینه آزادی تجمع صلح‌آمیز یا ابراز همبستگی با قربانیان سؤاستفاده به طرزی خودسرانه دستگیر شده‌اند. به گفته او، سه کاندیدای انتخاباتی مخالف پشت میله‌های زندان مانده‌اند و ترس از سرکوب موجب شده ده‌ها هزار بلاروسی برای پناهندگی به خارج فرار کنند. چند نماینده دیگر از جمله «سایمون مانلی»، سفیر انگلیس از حادثه مربوط به هواپیما در شورا امنیت انتقاد کردند و «بنجامین مولینگ»، نماینده آمریکا نیز به امکان اعمال تحریمهای جدید اشاره کرد.
این در حالی است که دیوان عالی بلاروس روز گذشته (سه‌شنبه) یک نامزد سابق ریاست جمهوری ۲۰۲۰ را به اتهام فساد در پرونده‌ای که عمدتا با انگیزه سیاسی شناخته می‌شود، به ۱۴ سال حبس محکوم کرد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، «ویکتور باباریکو»، مدیر اجرایی سابق یک بانک تحت مالکیت روسیه، در انتخابات سال گذشته «الکساندر لوکاشنکو»، رئیس‌جمهوری بلاروس را به چالش کشید. اما باباریکو دو ماه پیش از انتخابات اوت ۲۰۲۰ بازداشت شد. بازداشت او هزاران معترض را به خیابان‌ها کشاند. در آن زمان، او رقیب اصلی انتخابات شمرده می‌شد. باباریکو از زمان بازداشت در زندان به سر می‌برد و اتهامات مطرح شده را با انگیزه سیاسی می‌داند و رد کرده است. او دیروز در پرونده اخذ رشوه و پولشویی گناهکار شناخته شد و دادگاه حکم ۱۴ سال حبس و جریمه‌ای معادل ۵۷ هزار دلار به او داد. او نمی‌تواند این حکم را در دیوان عالی به چالش بکشد.
تنگ‌تر شدن عرصه
طی روزها و هفته‌های اخیر، رسانه‌های غربی از تحولاتی خبر دادند که بار دیگر بلاروس را به مرکز توجه‌ها بازگرداند. برای مثال، همزمان با افزایش تنش‌ها میان اتحادیه اروپا و مینسک، لیتوانی به خاطر موج اخیر مهاجران از بلاروس وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد. به گزارش خبرگزاری رویترز، وزیر کشور لیتوانی اواخر روز جمعه گفت که این تصمیم که توسط «سرویس گارد مرزی کشور» پیشنهاد شد، لازم و ضروری است نه تنها به خاطر افزایش تهدید برای این کشور نزدیک به سه میلیون نفری، بلکه به خاطر ایجاد سیستمی قوی‌تر برای کنترل مهاجرانی که به این کشور می‌آیند. وی افزود: «بسیار حائز اهمیت است که یک سیستم و ابزارهای قانونی داشته باشیم تا بتوانیم با سرعت تصمیماتی را در واکنش به چالش‌های در حال ظهور اتخاذ کنیم.»
پیشتر، الکساندر لوکاشنکو هشدار داده که کشورش با کاهش کنترل‌های مرزی برای مهاجران غیرقانونی و بدون سند و مدرک از تازه‌ترین تحریمهای اتحادیه اروپا علیه مینسک انتقام خواهد گرفت. پس از آنکه مقامات مرزی لیتوانی روز جمعه گزارش دادند که طی روز پنجشنبه حدود ۱۵۰ مهاجر غیرقانونی را که از بلاروس به این کشور آمده بودند، بازداشت کردند، کابینه «اینگریدا سیمونیت»، نخست‌وزیر لیتوانی وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد. گفتنی است که لیتوانی و بلاروس مرز مشترکی به طول ۶۷۹ کیلومتر (۴۲۲ مایل) دارند.
از سوی دیگر، دفتر رهبر اپوزیسیون بلاروس روز دوشنبه اعلام کرد که دولت لیتوانی به این دفتر وضعیت دیپلماتیک اعطا کرده است. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، «سوتلانا تیخانوفسکایا»، رهبر اپوزیسیون بلاروس در کانال تلگرامی خود اعلام کرد: «دفتر من در لیتوانی وضعیت دیپلماتیک دریافت کرده است. وزیر خارجه لیتوانی امروز به دفتر من وضعیت دیپلماتیک داد و دفتر من را به عنوان نماینده رسمی دموکراسی بلاروس به رسمیت شناخته است.» تیخانوفسکایا همچنین گفت که اپوزیسیون بلاروس تلاش‌هایی را برای گشایش دفاتر مشابه نمایندگی در سایر کشورها انجام می‌دهد.
همچنین طی روزهای اخیر گزارش شد که دولت آمریکا در واکنش به فرود اجباری هواپیمای رایان ایر و دستگیری منتقد بلاروسی در مینسک، فروش بلیط رفت و برگشت هواپیما به این کشور اروپایی را ممنوع کرده است. وزارت حمل و نقل آمریکا در بیانیه‌ای با ممنوعیت فروش بلیط هوایی رفت و برگشت به بلاروس اعلام کرد: «وزارت خارجه آمریکا متوجه شده که ممنوعیت و محدودیت سفر بین آمریکا و بلاروس در پی فرود اجباری خط هوایی رایان ایر در مینسک و دستگیری منتقد بلاروسی به نفع سیاست خارجی واشنگتن است.»
بر اساس بیانیه وزارت حمل و نقل آمریکا، این دستور با هدف حفظ منافع آمریکا در حوزه‌های امنیت ملی یا حقوق بشر است. همچنین این دستور می‌تواند به سفرهای اینترلاینی یا اتصالی نیز تعمیم پیدا کند که در آن، بلیط‌ها از طریق یک ایرلاین که شامل پروازهای فعال در چندین خط هوایی است، به فروش می‌رسند.
گفتنی است که این دستور بیشتر جنبه تشریفاتی و نمادین دارد؛ چراکه تعداد کمی بلیط برای سفر به بلاروس از سرویس‌های مسافرتی مستقر در آمریکا خریداری می‌شود.
از سو یدیگر، رئیس‌جمهوری بلاروس طی تصمیمی نهایی اعلام کرد که کشورش موفق شده توطئه‌ای را علیه خود که از سوی اوکراین هدایت می‌شد خنثی کند. وی در ادمه مرزهای کشورش با اوکراین را به‌طور کامل بست اما لوکاشنکو توضیح چندانی درباره ادله خود درباره این مدعا ارائه نکرد.
این شواهد و تحولات نشان از آن دارد که ویروس تمامیت‌خواهی همچنان بدنه سیاسی بلاروس را در بر گرفته و به نظر نمی‌رسد که بتوان به تغییر چندانی در این وضعیت امیدوار بود.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما