به گزارش آتیه‌آنلاین، کشف گورهای دسته‌جمعی اساساً پدیده‌ای است که آدمی با شنیدن آن به یاد داعش یا دیگر گروه‌های تروریستی می‌افتد. در واقع، چنین رویدادی بنا به انتظار باید در کشورهای خارومیانه رخ دهد و نه ملل توسعه‌یافته که با این حجم از مرگ و نیستی رابطه چندان مستقیمی ندارند. با این همه، از قرار معلوم اوضاع به گونه دیگری رقم خورده است.

گورهای دسته‌جمعی

طی روزهای اخیر، یک گروه بومی کانادایی از کشف «وحشتناک و شوکه‌کننده» صدها قبر گمنام در محل یک مدرسه پانسیونی سابق خبر داد. چند هفته پیش هم کشف بقایای صدها کودک دیگر این کشور را در شوک فرو برد. به گزارش ‌خبرگزاری رویترز، فدراسیون ملل بومی مستقل در بیانیه‌ای اعلام کرد که تعداد گورهای بدون علامت که اخیراً پیدا شده‌اند «قابل توجه‌ترین موارد تا به امروز در کانادا بوده است» اما در این بیانیه به تعداد اشاره‌ای نشد.

این در حالی است که چند هفته پیش هم بقایای ۲۱۵ کودک بومی در یک مدرسه پانسیونی دیگر که برای کودکان بومی در کانادا بود، موجب شد تا کانادایی‌ها با میراث یک سیستم سوء استفاده‌کننده و یکدست‌کننده روبرو شوند. گفته می‌شود بین سال‌های ۱۸۳۱ و ۱۹۹۶، سیستم مدرسه پانسیونی کانادا به اجبار حدود ۱۵۰ هزار کودک بومی را از خانواده‌هایشان جدا کرد. طبق گزارش کمیسیون حقیقت و مصالحه کانادا، این کودکان با سوء تغذیه و سوء استفاده جسمی و جنسی مواجه شدند و این کمیسیون در سال ۲۰۱۵ آن را «فرهنگ نسل‌کشی» توصیف کرد. دولت فدرال کانادا در سال ۲۰۰۸ بابت این سیستم عذرخواهی کرد. این در حالی است که کلیسای کاتولیک رم که مدیریت بیشتر این مدارس را در دست داشت، هنوز عذرخواهی نکرده است. اوایل همین ماه، «پاپ فرانسیس»، رهبر کاتولیک‌های جهان آن را «دردآور» خواند، اظهاراتی که مورد قبول بازماندگان قرار نگرفت.

از سوی دیگر، روز جمعه نیز گزارش شد که بقایای اجساد ۱۸۲ کودک دیگر در محل یک مدرسه شبانه‌روزی کلیسای کاتولیک پیدا شده است. جامعه فرست نیشن (First Nation) از مهم‌ترین اقوام بومی کانادا اعلام کرده که اجساد کودکان کشته شده که در عمق یک متری دفن شده بودند، دانش‌آموزان مدارس شبانه‌روزی بین هفت تا ۱۵ سال بودند. در یک تحقیق شش ساله که گزارش آن سال ۲۰۱۵ منتشر شد از این اقدام به عنوان «قتل‌عام فرهنگی» یاد شده است. در این گزارش، جزئیاتی از آزارهای وحشتناک جسمی، تجاوز، سوء تغذیه و دیگر جنایات بیان شده است. مدارس کاتولیک از سال ۱۸۴۰ تا دهه ۱۹۹۰ توسط کلیساها اداره می‌شدند. در نتیجه جنایاتی که انجام گرفته نه تنها کودکان، بلکه بزرگسالان بومی نیز سرنوشت تلخی داشتند. گفتنی است که در حال حاضر هم بومی‌های کانادا مشکلات اجتماعی فراوانی مانند اعتیاد به الکل دارند. میزان خودکشی نیز در میان آنان افزایش یافته است.

حیرت در کانادا

این خبرها جامعه کانادا را در بهت فراوان فرو برد. کار به جایی کشید که به دنبال کشف حدود کشف این قبرهای بی‌نشان، نخست‌وزیر کانادا گفت که از پاپ خواسته تا شخصا در خاک این کشور بابت نقش کلیسای کاتولیک در مدیریت مدارسی برای کودکان بومی عذرخواهی کند. در همین راستا «جاستین ترودو»، در اتاوا به خبرنگاران اعلام کرد که «من شخصا به صورت مستقیم با پاپ فرانسیس صحبت کردم تا تاکید کنم نه تنها عذرخواهی او حائز اهمیت است، بلکه او باید در خاک کانادا از بومیان کانادایی عذرخواهی کند. می‌دانم که رهبری کلیسای کاتولیک در حال بررسی است و بسیار فعالانه درباره آنچه گام‌های بعدی می‌تواند باشد، مشارکت دارد.»

از سوی دیگر، این فاجعه خشم بسیاری را در کانادا به دنبال داشته است. بی‌بی‌سی گزارش داد که در روز جشن ملی کانادا در ایالت آلبرتا به ۱۰ کلیسا حمله و خرابکاری شده است. پلیس این حملات را با خشم بومی‌ها از ‌کشف اجساد کودکان بومی و بی‌عدالتی سابقه‌دار مرتبط می‌داند. در شهر کلگاری روی در کلیسا با رنگ نارنجی و قرمز نقش‌هایی را کشیده‌اند؛ اقداماتی که رئیس کابینه آلبرتا «مخوف» توصیف کرد. «جیسون کنی»، رئیس کابینه آلبرتا (نخست‌وزیر دولت محلی) گفت که یکی از کلیساهایی که به آن حمله شده کلیسای انجیلی آفریقایی در شهر کلگری است. علاوه بر نقش رنگی جای دست، عدد ۲۱۵ هم روی در کلیساها نوشته شده که به گفته کارآگاهان با «بخش‌های بسیار تاریک تاریخ کانادا» در نظام آموزشی مدارس شبانه‌روزی مرتبط است؛ یعنی تعداد کودکانی که در یکی از گورهای دسته‌جمعی پیدا شد. پلیس آلبرتا اعلام کرد وظیفه خود می‌داند که برای ایجاد «آشتی» و رفع «هراس چند نسل» تلاش کند اما در عین حال «خرابکاری‌هایی مانند این نه تنها غیرقانونی است بلکه باعث شکاف بیشتر و ایجاد ترس و خرابی بیشتر در شهرمان می‌شود.»

این خبر البته از چشم مقام‌های چین هم دور نماند. «جیانگ دوآن»، یکی از مقام‌های ارشد در هیات چین در سازمان ملل واقع در ژنو به شورای حقوق بشر گفت: «ما خواستار بررسی و تحقیقات دقیق و بی‌طرف درباره تمامی موارد ارتکاب جرایم علیه مردم بومی به ویژه کودکان هستیم و انتظار داریم که عاملان این جنایات پای میز محاکمه کشانده شوند. همچنین مراتب همدردی خود را به خانواده‌های قربانیان اعلام می‌کنیم.» کارشناسان حقوق بشر سازمان مل متحد هم از دولت کانادا و واتیکان خواسته‌اند تحقیقات جدی درباره کشف این گور دسته جمعی انجام دهند. این کارشناسان همچنین از دولت کانادا خواستند تحقیقات مشابهی را درباره سایر مدارس بومیان انجام دهد.

«اندرو واکنیس»، تحلیل‌گر مسائل حقوق بشر در این رابطه به روزنامه دی ولت آلمان گفت: «نکته مهم در این ماجرا حجم جسدهای یافت شده در گورها و همچنین ورود چنین فاجعه‌ای به ناخودآگاه مردم کانادا است. به بیان دیگر، آنچه پیشتر برای بسیاری ناممکن بود حالا بدل به امری ممکن شده است.» وی افزود: «نکته مهم همچنین این است که این رویداد دردناک نشان از شکافی دارد که میان مردم کانادا و بومیان این کشور مهم دارد و نشانی است از ستم‌ها و تبعیض‌هایی که در این کشور علیه بومیان صورت گرفته است، یعنی تبعیض در آموزش و همچنین سیستم قضایی که طی سال‌های قبل چندین مورد از آن را شاهد بودیم. بنابراین این رویداد می‌تواند زنگ خطری برای دولت ترودو باشد؛ چراکه اگر این شکاف هرچه سریع‌تر التیام پیدا نکند، می‌تواند دردسرهای زیادی برای این جامعه ایجاد کند و به اختلاف‌ها و تنش‌های بیشتری بینجامد. نمونه حمله به کلیساها خود در این زمینه گویا است.»

بر این اساس به نظر می‌رسد که این وضعیت، بحث را درباره یکدستی و عدالت فراگیر در جامعه‌ای چون کانادا بار دیگر مطرح کرده باشد و باید دید که در آینده چه ابعاد جدیدی از این فاجعه آشکار می‌شود.

گزارش: فرزاد سیف‌نیا