به گزارش آتیه‌آنلاین،‌ سودان همچنان درگیر تنش‌ها و درگیری‌های داخلی است و به رغم تلاش‌های بسیاری از بازیگران خارجی وضعیت در این کشور آفریقایی کما فی السابق پرتنشج بوده و به نظر نمی‌رسد که بنا باشد این چالش‌ها به این زودی‌ها به اتمام برسد.

نگرانی از ادامه بحران

در آخرین تحولات از وضعیت در سودان، دیده‌بان حقوق بشر بار دیگر نسبت به وضعیت در این کشور ابراز نگرانی کرد. دیده‌بان حقوق بشر نسبت به طرح تشکیل نیروی امنیتی مشترک از ارتش، پلیس، سرویس اطلاعات و نیروهای واکنش سریع در سودان که مأموریت آن «تضمین حاکمیت قانون» و «مبارزه با تهدیدات امنیتی» در نواحی مختلف است، هشدار داد. به گزارش الحره، دیده‌بان حقوق بشر ضمن هشدار نسبت به طرح تشکیل نیروی امنیتی مشترک از ارتش، پلیس، سرویس اطلاعات و نیروهای واکنش سریع، آن را مملو از «مشکلات» خواند چرا که برخی از گروه‌های آن «سوابق بد حقوقی» دارند.

این تحولات در حالی صورت می‌گیرد که شورای حاکمیتی انتقالی سودان هفته گذشته تصمیمی مبنی بر تشکیل نیروی مشترک از ارتش، پلیس، سرویس اطلاعات و واکنش سریع برای فیصله بخشیدن به هرج و مرج‌های امنیتی در پایتخت و ایالت‌های سودان به ویژه کردفان اتخاذ کرد. این تصمیم همچنین شامل تعیین مأموریت‌ها و اختیارات این نیروهای مشترک و همچنین بین این نیروها و طرف‌های شرکت‌کننده در آن است و نیروهای مشترک مستقر در پایتخت و ایالت‌ها به موجب این تصمیم فوراً فعالیت خود را آغاز می‌کنند و گزارش‌های فعالیت‌ آنها به کمیسیون ملی ارسال می‌شود. این تصمیم که در بحبوحه تنش‌های فزاینده در اکثر نقاط این کشور و بحران اقتصادی حاد اتخاذ شد، باعث نگرانی فعالان حقوقی سودان شد.

دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد، تشکیل این نیرو با اختیارات گسترده برای مقابله با تهدیدات امنیتی «هیچگونه پایه و اساس قانونی به موجب قانون اساسی و همچنین توافق صلح جوبا ندارد»؛ توافق صلح جوبا در اکتبر ۲۰۲۰ به امضا رسید که به اقدامات خصمانه میان دولت و شماری از گروه‌های شورشی خاتمه بخشید. این سازمان تأکید کرد، سودان هیچ پیشرفتی در اصلاحات بخش امنیتی ندارد و استقرار نیروهایی با سوابق بد حقوقی و آموزش ندیده و عدم آمادگی آنها برای اجرای تحقیقات حاکمیت قانون، فضایی را برای انجام نقض‌ها ایجاد می‌کند. دیده‌بان حقوق بشر همچنین اعلام کرد، در ۱۱ مه، نیروهای مسلح سودان علیه معترضان در خارطوم دست به اقدامات خشونت‌آمیز زدند که در نتیجه آن دو تن کشته و چند تن زخمی شدند. در اکتبر سال گذشته میلادی نیز نیروهای واکنش سریع باعث کشته شدن پنج تن از معترضان در «کسلا» واقع در شرق سودان شدند.

نیروهای واکنش سریع همچنین در سال گذشته میلادی به صورت غیرقانونی، ده‌ها غیرنظامی را در خارطوم بازداشت کردند و از میان آنها یک تن در زیر شکنجه، جان خود را از دست داد. سازمان مذکور تاکید کرد: لازم است منتظر تحقیقات قضایی و تصمیم‌گیری در خصوص تمامی این پرونده‌ها باشیم و اعمال حاکمیت قانون باید از طریق طرف‌های آموزش دیده و بر اساس اصول حقوق بشر باشد نه توسط ناقضان حقوق بشر. سازمان دیده‌بان حقوق بشر در پایان اعلام کرد که توجیه کمپین سرکوب تحت عنوان اعمال حاکمیت قانون، از کتاب مدرسان استبدادی قدیم نشأت می‌گیرد که سودانی‌ها آن را به خوبی می‌شناسند. قبل از تشکیل نیروی مشترک، باید تمامی عضو پیشنهادی در این ساختار نظامی مورد بررسی قرار بگیرد.

تلاش برای آرام‌سازی

دیده‌بان حقوق بشر در حالی برای وضعیت فعلی در سودان ابراز نگرانی کرده که تلاش‌هایی برای آرام‌تر شدن اوضاع در این کشور صورت می‌گیرد. روز گذشته (‌سه‌شنبه) منابع از طرح نخست‌وزیر سودان برای حل بحران ملی و مسائل مربوط به انتقال دموکراسی در این کشور خبر دادند. به گزارش روسیا الیوم، «عبدالله حمدوک»، نخست‌وزیر سودان دیدارها و گفتگوهای زیادی را با رهبران دولت انتقالی و گروه‌های سیاسی و مدنی و گروه‌های انقلاب دسامبر درباره تقویت طرح خود برای حل بحران ملی و مسائل مربوط به انتقال دموکراسی آغاز کرده است. هدف این طرح متحد کردن گروه‌های انقلاب و تغییر و صلح فراگیر و انتقال دموکراسی و تحقق اهداف انقلاب دسامبر«آزادی، صلح و عدالت» است. قرار است حمدوک طرح خود را به مردم سودان ارائه کند.

از سوی دیگر، روز دوشنبه گزارش شد که مذاکرات مسؤولان نظامی عالی‌رتبه بین سودان و اتیوپی منجر به توافق بین دو کشور بر سر آرام سازی اوضاع امنیتی در نوار مرزی با حفظ وضعیت کنونی و انتقال اختلافات مرزها به رهبری سیاسی دو کشور شد. به گزارش سایت «سودان تریبون»، مذاکرات نظامی‌ بین دو کشور سودان و اتیوپی در شهر «القلابات» سودان در مرزهای اتیوپی انجام شد و در این مذاکرات از طرف سودان، بابکر ابراهیم الحاج، رئیس سازمان اطلاعات منطقه شرقی نظامی با مشارکت مدیران گمرک و سرویس اطلاعات عمومی و پلیس و از طرف اتیوپی، استاندار قندر شمالی در اقلیم الأمهره و فرمانده بخش شهیدی و همچنین فرماندهان نظامی یگان‌های امنیتی مختلف حضور داشتند. در این نشست که ساعات طولانی به طول انجامید، تهدیدات امنیتی دو طرف سودانی و اتیوپی مورد بررسی قرار گرفت و دو کشور بر سر کاهش میزان تنش شدیدی که مرزهای بین سودان و اتیوپی طی شش ماه گذشته شاهد آن است، به اتفاق نظر رسیدند.

در این نشست، میزبانی سودان از پناهندگان اتیوپیایی از ملیت‌های تیگرای در اردوگاه‌های ایالت القضارف و اختلاف در مرزها و حمله شبه نظامیان اتیوپیایی به مزارع سودانی مورد بررسی قرار گرفت. طرف سودانی در جریان این مذاکرات تاکید کردند که هیچ‌گونه آموزش نظامی در داخل اردوگاه‌های پناهندگان مجاز نیست. دو طرف سودانی و اتیوپی همچنین توافق کردند از حضور کشاورزان در مناطق نظامی جلوگیری کنند و از وضعیت فعلی بدون هیچ گونه تنشی حفاظت کنند. همچنین فرماندهان نظامی دو کشور بر سر حل مسائل مربوط به مرزهای بین‌المللی بین دو کشور و انتقال بررسی آن به سطوح عالی رهبران سیاسی و نظامی بین اتیوپی و سودان توافق کردند.

همچنین «مریم صادق المهدی»، وزیر خارجه سودان روز گذشته در دیداری که با «گراهام میتلند»، معاون دبیرکل سازمان ملل و هیات همراهش داشت، نقش بزرگی را که هیات یونیسفا (نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در منطقه ابیی) ایفا می‌کنند، ستود و گفت: «تلاش‌های دولت سودان با سودان جنوبی برای اختلاف درباره این منطقه از طریق ایجاد سازوکارهای مشترکی برای نظارت بر مرزها، کمیته سیاسی امنیتی مشترک و بازگشایی گذرگاه‌های میان دو کشور اقداماتی دوستانه هستند.»

با این همه به نظر می‌رسد که نگرانی‌هایی که درباره وضعیت در سودان وجود داشته نشانی است از آن‌که به‌رغم آرام‌تر شدن اوضاع در این منطقه، همچنان باید انتظار افزایش ناگهانی تنش را در آن داشت.

گزارش: فرزاد سیف‌نیا