به گزارش آتیه‌آنلاین، اولین روز تابستان، زاد روز تولد فیلمساز مشهور ایرانی، عباس کیارستمی است. او کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تدوین‌گر، عکاس، تهیه‌کننده، گرافیست، کارگردان هنری و نقاش بود. اما شاید بسیاری ندانند که وی علاوه بر همه این‌ها نویسنده و شاعر هم بود و چندین کتاب تالیفی او در داخل و خارج از کشور منتشر شده است. به بهانه زادروز این فیلمساز و کارگردان بین المللی، به اختصار کتاب‌های او را مرور کرده‌ایم.

حافظ به روایت کیارستمی

«حافظ به روایت کیارستمی» با مقدمه بهاءالدین خرمشاهی، حافظ پژوه سرشناس برای اولین بار در سال ۱۳۸۵ به چاپ رسید. در این کتاب عباس کیارستمی با سبکی مدرن به برجسته‌سازی برخی از مصرع‌های شعر حافظ پرداخته ‌است که گونه‌ای متفاوت در بررسی اشعار حافظ محسوب می‌شود. «حافظ به روایت کیارستمی» در زمان انتشار سر و صدای زیادی به پا کرد. این اثر، دربرگیرنده ۶۴۷ نیم بیت از ۵۰۰ غزل حافظ است که هر نیم بیت در دو یا سه سطر زیر هم نوشته شده و این شیوه نوشتار امکان دیگری به شعر حافظ بخشیده است. در این کتاب، شیوه برخورد عباس کیارستمی با شعر حافظ متأثر از نگاه عکاسی و تصویر به شعر است. نگاه و روایت عباس کیارستمی در این کتاب، حرکتی انقلابی در برابر نگاه رایج بر ادب فارسی بود که پیش از آن در ادبیات ایران اتفاق نیفتاده بود. در این کتاب اشعار حافظ موضوع‌بندی شده‌اند و این موضوع‌بندی در ۱۸ فصل انجام شده‌است. هر فصل عنوانی دارد که برگرفته از اشعار حافظ است. در این کتاب فقط به نوشتن مطلعی از یک غزل اکتفا شده‌است نه تمامی غزل. و در هر فصل اشعار مربوط به یک تم و موضوع گرد آوری شده‌است. این روش، خواندن اشعار حافظ را برای خواننده آسان‌تر می‌کند. بهاءالدین خرمشاهی در مقدمه کتاب خطاب به کیارستمی می‌نویسد: حسن کار شما این است که به قیمت برجسته‌سازی ابیات کمتر مشهور، کمتر از اشعار خیلی معروف و ضرب‌المثل شده حافظ استفاده کرده‌اید، حاصل کار شما یک تنوع هنری مهم در کار و بار شعر و حافظ پژوهی است.

سعدی از دست خویشتن فریاد

«سعدی از دست خویشتن فریاد» در سال ۱۳۸۶ منتشر شد. در این کتاب نیز به سبک کتاب «حافظ به روایت کیارستمی» گلچینی از غزلیات سعدی ارائه شده ‌است. نام کتاب نیز از این بیت سعدی به عاریت گرفته ‌است:

همه از دست غیر ناله کنند / سعدی از دست خویشتن فریاد

کیارستمی در مورد این دو کتاب خود می‌گوید: انتخاب من از آثار سعدی و حافظ بر اساس این بود که مصرع‌های ابیاتی را که سرشار از مفهوم باشند و با بیت یا مصرع قبل و بعد هم ارتباط معنایی نداشته باشند پیدا کرده و به صورت مقطع بنویسم تا کمی از «با آهنگ ادا کردن» آن نیز کاسته شود.

آتش در باد

بعد از حافظ و سعدی، کارگردان معروف به سراغ اشعار جلال الدین محمد بلخی از کلیات شمس رفت. کیارستمی در این کتاب، گلچینی از غزلیات مولوی ارائه داد و در آن، ابیاتی از مولانا را طوری کنار هم چیده بود که به گفته خودش معلوم نباشد قسمتی از آن حذف شده است. کیارستمی درباره این کتاب گفته بود: «امیدوارم شما هم وقتی کتاب را می‌خوانید فکر کنید که مولانا این غزل‌ها را دوبیتی یا سه‌بیتی گفته است. نگارش این کتاب ۷ سال طول کشید و امیدوارم کسی به من بگوید این کار را به خوبی انجام داده‌ام؛ چون کار سختی بود». آتش در باد در سال ۱۳۹۰ در دو جلد و به دو صورت جلد سخت و جلد نرم در ۱۱۰۵ صفحه توسط مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران منتشر شد. در سی‌ام تیرماه ۱۳۹۰ در مؤسسه فرهنگی، هنری کارنامه مراسم رونمایی این کتاب برگزار شد. در این مراسم جمعی از اهالی ادب و هنر از جمله نویسندگان، نقاشان و چهره‌هایی چون محمود دولت‌آبادی، محمدعلی سپانلو، علی دهباشی، فریده گلبو، پری‌یوش گنجی، حافظ موسوی و اسدالله امرایی حضور داشتند.

مجموعه اشعار

مجموعه اشعار عباس کیارستمی، نخستین بار توسط «خانه ادبیات فرانکفورت» در کشور آلمان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت سال ۲۰۰۴ به چاپ رسید. این کتاب که در زبان آلمانی «به همراهی باد» نام دارد در ۲۴۰ صفحه منتشر شد. این کتاب بعداً توسط کریم امامی مترجم صاحب‌نام و فقید ایرانی به فارسی ترجمه شد. «گرگی در کمین» دیگر سروده وی به‌صورت دو زبانه فارسی و انگلیسی است که توسط کریم امامی ترجمه شده‌است. همچنین از عباس کیارستمی مجموعه شعری دو زبانه که بیش از ۲۰۰ شعر را شامل می‌شد با نام «همراه با باد» توسط انتشارات دانشگاه هاروارد منتشر شده است. کتاب «باد و برگ» یکی دیگر از تألیفات کیارستمی بود که شامل سروده‌های این هنرمند مطرح ایرانی می‌شد. «باد و برگ» بعداً توسط احمد طاهری به زبان اسپانیایی ترجمه شد.

مروری بر زندگی نامه عباس کیارستمی

عباس کیارستمی، فیلم‌ساز برجسته ایرانی، در اول تیرماه سال ۱۳۱۹ به دنیا آمد و در ۱۴ تیرماه ۱۳۹۵، در سن ۷۶ سالگی و بر اثر بیماری سرطان درگذشت. او فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، کارگردان، تدوینگر، عکاس بین‌المللی، نویسنده و شاعر بود. کیارستمی، بنابر ادعای بسیاری از منتقدان برجسته دنیا، خالق نوعی از سینما بود که در مقابل صنعت - سینمای هالیوود، مفاهیم عمیق انسانی را با ساده‌ترین ابزار به شکل شاعرانه و طبیعت‌گرایانه‌ای به مخاطب منتقل کرد. او که به خاطر ساخت فیلم‌هایی چون «طعم گیلاس»، مورد تحسین مخاطبان و منتقدان سراسر جهان قرار گرفت، موفق به دریافت حداقل ۸۰ جایزه معتبر تا سال ۲۰۱۴ شده بود. دانشگاه پاریس به‌پاس یک عمر فعالیت در زمینه هنری در سال ۲۰۱۰ به او مدرک دکتری افتخاری اعطا کرده بود.

کیارستمی فعالیت هنری در زمینه کارگردانی را پیش از انقلاب آغاز کرده بود اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷ کشور را ترک نکرد. او بر این باور بود که تصمیم به ماندن مهم‌ترین تصمیم او برای زندگی حرفه‌ای‌اش بوده است. وی درباره علاقه‌مندی‌اش به ایران گفته بود: «اگر درختی را که ریشه در خاک دارد از جایی به‌جای دیگر ببرید، آن درخت دیگر میوه نمی‌دهد و اگر بدهد آن میوه دیگر به خوبی میوه‌ای که در سرزمین مادری‌اش می‌تواند بدهد نیست. این یک قانون طبیعت است. فکر می‌کنم اگر سرزمینم را رها کرده بودم درست مانند این درخت شده بودم.»

سه‌گانه زلزله، کلوزآپ (۱۹۹۰)، طعم گیلاس (۱۹۹۷)، باد ما را خواهد برد (۱۹۹۹) و کپی برابر اصل (۲۰۱۰) ازجمله مهم‌ترین فیلم‌های او بود. «کپی برابر اصل» آخرین فیلمی است که کیارستمی ساخته بود.