به گزارش آتیه آنلاین به نقل از ایرنا، امروزه یکی از شاخصه های ارزیابی رشد، توسعه و پیشرفت فرهنگی کشورها میزان مطالعه و کتاب خوانی مردم آن مرز و بوم است،  اما مشکلاتی چون افزایش قیمت کتاب های چاپی، رواج گسترده فضای مجازی و اولویت پیدا کردن این فضا بر مطالعات مستمر، مشکلات نشر کتاب، گرانی کاغذ، سانسور و مواردی از این دست همچون زنجیری پای حرکت سهل بر روی ریل این توسعه را گرفته و مقابله با آن بی شک از طریق راه های سنتی و رایج پیشین میسر نیست و تحولی نو می خواهد.

مساله ای که تقریبا از اوایل دهه اخیر مورد توجه جدی تر قرار گرفت و قدم های آغازین برای راهی نو و تلاشی جدید برداشته شد.  سازمان های دولتی مرتبط با بخش عمومی جامعه در تلاش هایی مشترک و یا جداگانه هر کدام به اهتمام در این عرصه پرداختند اما جدا از نقش نهادهای حکومتی در این حوزه خاص، بی شک باید دنبال روشهای ترویج و اشــاعه فرهنگ مطالعه بین آحاد جامعه بگردیم و روشهای نوینی را که با خصوصیات نسل کنونی و مقتضیات زمانی ما مطابقت داشته باشد مورد شناسایی قرار دهیم.

این ضرورت طی سالیان گذشته متولیان فرهنگ را بر اجرای برنامه هایی در راستای ترویج کتابخوانی از جمله راه اندازی باشگاه های کتابخوانی، جشنواره شهر و روستاهای دوستدار کتاب، تقدیر از مروجان کتابخوانی و مهمترین آن انتخاب پایتخت کتاب مصمم کرد که دستاوردهای مشهودی در امر توسعه این فرهنگ داشته است.

در جریان طرح انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران، یکی از موارد خواسـته شـده از هر شـهر، مسـتندات مجموعه طرح ها و برنامه هایی اسـت که برای ترویج کتابخوانی در آن شـهر به اجرا گذاشـته شـده یا تمهیدات اجرای آن اندیشـیده شـده اسـت. هر شـهر در کنار ارائه گزارشی از فعالیت ها، ظرفیت ها و هماهنگی ها، به معرفی و تبیین برنامه های خـود بـرای ترویـج کتابخوانی می پردازد. این طرح هـا و برنامه ها در طول چند دوره برگزاری پایتخت کتاب ایران وقتی کنار هم نشسـتند، به مهمترین اسـنادی تبدیل شدند تا هم خـود طراحـان پـی به اهمیت برنامه هـای خود ببرند و هـم برنامه ریزان و مجریـان دیگر به سرمشـق ها و الگوهایـی دسـت یابند. مهمتـر از همه، زمینه ای فراهم شـود تـا مجموعه طرح هـا و خلاقیت هـای بومـی، در معرض نقد و نظر همـگان قرار گیرد.

طرح این ایده‌ها علاوه بر توسـعه زیرسـاخت ها و فعالیت هـای ترویـج کتابخوانـی در شـهرهای کوچک و بزرگ باعث افزایـش همکاری هـا و مشـارکت نهادهای مردمی، مدنی و غیردولتی، دولتی و عمومی در حـوزه ترویـج کتابخوانی، جذب امکانات و سرمایه های عمومی و خصوصی در این مسیر، ترویج غیرمستقیم آینده نگری و برنامه ریزی و طراحی و حمایت از برنامه های جذاب و مردم پسند می شود.

کارشناسان و متخصصان این حوزه بـر این باورند بـا چنین طرح هایی می توان به افزایش سـرانه مطالعـه در بیـن شـهروندان کمک کرد. بـرای بررسـی تأثیر ایـن رویداد، ارزیابی هایی در چند سـال گذشـته انجام شـده اسـت. ارزیابی سـالانه شـهرهای پایتخت و نامـزد پایتخـت کتاب نشـان می دهـد که در این شـهرها فعالیت های ترویـج کتابخوانی پیشنهادهایی برای ترویج کتابخوانی و رویدادهایـی بـا محوریـت کتاب افزایش چشـمگیری دارد.

طرح های فصلی فروش کتاب

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۱۳۹۴ برای هدفمندکردن یارانه نشر طرح های فصلی فروش کتاب را آغاز کرد؛ در این طرح ها کتابفروشی ها می توانند روی فروش کتاب به خریداران تخفیف بدهند و مبلغ تخفیف داده شده را از وزارت خانه دریافت کنند. در این طرح ها که با نام طرح های فروش فصلی مشهور شده اند،  کتابفروشی هایی که شرایط لازم را داشته باشند، پس از ثبت نام، می توانند کتاب های خود را که با شرایط تعیین شده مطابقت داشته باشند به خریداران بفروشند.  

تاکنون بیش از ۱۶ طرح فصلی کتاب برگزار شده که در آخرین دوره ۹۳۶ کتابفروشی از سراسر کشور در این طرح مشارکت فعال داشته اند، هفدهمین طرح فروش فصلی کتاب نیز در قالب بهارانه ۱۴۰۰ نیز از ۱۷ خرداد آغاز شده و تا ۲۵ خرداد ادامه دارد.

از مجموع  ٨٨٢  کتابفروشی عضو طرح «بهارانه کتاب ١٤٠٠»، ٦٧٨ کتابفروشی در مراکز استان‌ها و ٢٠٤ کتابفروشی شهرستان‌ها حضور دارند.

طرح گرنت (حمایت از ترجمه و انتشار کتب ایرانی در خارج از ایران)

از آنجاییکه ماموریت دبیرخانه گرنت «حمایت مادی از انتشار و ترجمه کتب ایرانی در خارج از کشور» است، تا جهانی‌شدن آثار پدیدآورندگان ایرانی و معرفی آن‌ها به بازارهای بین‌المللی، باید حمایت از ناشران خارجی علاقه‌مند به این آثار، در کشورهای مختلف تسریع شود.  

کشورهای متعددی با هدف انتقال فرهنگ بومی و ملی، معرفی آداب و سنن، سبک زندگی، پیشنیه تاریخی، ادبی و چهره‌های فاخر خود به دیگر ملت‌ها، طرح حمایت از آثار پدیدآوران خود در کشورهای دیگر را اجرا می‌کنند. نتیجه این نوع حمایت‌ها به چاپ ترجمه کتاب برای مخاطبان زبان‌های مختلف‌ منحصر نمی‌شود؛ بلکه معمولا تلاش‌ می‌شود در جریان تعامل با ناشران کشورهای مقصد، همچنین سرمایه‌گذاری و تخصیص بودجه، سهمی از بازار کشور مقصد را نیز به خود اختصاص دهند. برداشت سهم بیشتر از بازار نشر بین‌الملل با وجود رقبای جدی و با سابقه که با صرف هزینه‌های قابل‌توجه سال‌هاست در این میدان حضور دارند، چندان آسان نیست.

در ایران نیز چند سالی است که طرح گرنت راه‌اندازی شده است طرحی که اگرچه در ابتدای راه با آزمون و خطاهای بسیار روبه‌رو شد اما حالا می‌توان ادعا کرد که در مسیر خود قرار گرفته است و می‌تواند یکی از معدود حرکت‌های تأثیرگذار دولت یازدهم در حوزه فرهنگ به‌شمار آید.

از سال ۹۴ تا سال ۹۶ که دو سال اول اجرایی شدن طرح گرنت بوده است، ‌ کتاب‌هایی مورد حمایت قرار گرفتند که توسط ایرانیان ترجمه و منتشر شده است.  سال ۹۶ طرح گرنت مورد آسیب‌شناسی قرار گرفت.  ۸۲ درخواست از سوی ناشران خارجی به کمیته ارسال شد که ۳۶ درخواست آن مصوب شد. در سال ۹۷ نیز ۸۴ درخواست ارسال شد که از این میان ۴۳ درخواست مصوب شد. این‌که تعدادی از درخواست‌ها مصوب نشده است، به‌معنای این نیست که همگی آنها تأیید نشده‌اند، برخی از این درخواست‌ها دچار نقص پرونده بوده و در زمان دیگری تصویب شده‌اند.

 در سال ۹۸ نیز ۱۵۰ درخواست مورد بررسی قرار گرفت که از این میان ۸۴ کتاب مصوب شده است.   در سال گذشته ۴۳ درخواست به دبیرخانه ارسال شده است که از این میان ۲۱ کتاب مصوب شده‌اند. طبق اعلام، دبیرخانه گرنت به‌دلیل افزایش نرخ ارز و کمبود بودجه تنها توانسته به ۱۰ عنوان از این کتاب‌ها در سال ۹۹ گرنت اختصاص دهد و مابقی را به سال آینده موکول کرده است.   

ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل کشورمان در عرصه‌ ادبیات داستانی، ادبیات کودک و نوجوان، هنر، ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی، راه طولانی، پیش پای متولیان امر برای تحقق اهداف دبیرخانه گرنت -که برپایه دیپلماسی فرهنگی بنا شده است- قرار می‌دهد.

حماسه های مردمی در حوزه کتابخوانی

هفتمین جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب ایران از ابتدای شهریورماه با اعلام فراخوان آن از سوی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و ستاد هماهنگی شهرها و روستاهای دوستدار کتاب معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌تمامی نهادها و سازمان‌های همکار از جمله نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی همچون نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، معاونت توسعه مناطق محروم رئیس‌جمهوری، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور، خانه کتاب و ادبیات ایران، کمیسیون ملی یونسکو، اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران، انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، شبکه روستاهای دوستدار کتاب، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و بخش خصوصی و فعالان فرهنگی و تشکل‌های مردم‌نهاد شروع به کار کرد.

با توجه به گسترش بیماری کووید ۱۹ در کشور امسال این جشنواره با رویکرد فضای مجازی برگزار شد و با اعلام فراخوان ارسال آثار روستاهای متقاضی شرکت در این جشنواره، یکهزار و ۹۰۰ روستا و منطقه عشایری از سراسر کشور آثار و مستندات خود را به دبیرخانه مرکزی ستاد هماهنگی شهرها و روستاهای دوستدار کتاب معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال کردند.

در این دوره نسبت به دوره‌های گذشته کیفیت و کمیت آثار ارسالی علیرغم گسترش بیماری کووید ۱۹ در کشور از رشد قابل‌توجهی برخوردار بود و هیئت‌داوران این جشنواره در مرحله اول ۱۱۳ روستا و منطقه عشایری را برای داوری در مرحله دوم انتخاب کردند. داوران مرحله دوم این جشنواره از میان ۱۱۳ اثر راه‌یافته به این مرحله ۵۶ روستا و منطقه عشایری از ۲۰ استان را بر اساس شاخصه هایی همچون نیازهای محلی، آیین‌های بومی و ارزش‌های دینی و ملی  و همچنین جلب مشارکت مردمی و پشتیبانی دستگاه‌های اجرایی برای تامین هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری، طراحی یا اجرای برنامه برای زنان، کودکان و نوجوانان، برخورداری برنامه و شیوه اجرای آن از خلاقیت و نوآوری، قابلیت الگوبرداری و استمرار و مداومت برنامه‌ها، اهتمام ویژه به توسعه و تجهیز فضاها و بناهای حوزه کتاب روستاها در برنامه‌های طراحی شده، قابلیت و ضمانت اجرا داشتن برنامه‌های ترویج کتابخوانی به‌عنوان برگزیدگان مرحله دوم این جشنواره انتخاب و به دبیرخانه جشنواره برای داوری نهایی معرفی کردند. مرحله نهایی این جشنواره ۲۰ اسفندماه ۱۳۹۹ برگزارشد.

جام باشگاه های کتاب خوانی کودک و نوجوان؛ برنامه‌ ای ملی و بسیار کم هزینه برای ترویج کتاب‌خوانی در ایران است که نخستین اجرای آزمایشی خود را در پاییز و زمستان سال ۱۳۹۵ با موفقیت پشت سر گذاشت و به خاطر همین موفقیت در دوره های بعدی امکان برگزاری این برنامه به وجود آمد.

تا کنون پس از برگزاری چهار دوره این برنامه ۲۱ هزار ۹۴۸ باشگاه کتاب‌خوانی با ۳۳۵ هزار عضو تشکیل شده است و پنجمین دوره آن در سال ١٣٩٩ برگزار شد.

پنجمین دوره جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان با توجه به شیوع ویروس کووید ۱۹، کارگاه‌های آموزشی آن به صورت مجازی برگزار شد و باشگاههای کتابخوانی پس از برگزاری این کارگاه ها فعالیت های خود را از سر گرفته اند.

هدف اصلی این طرح هم گیر کردن کتابخوانی و جلب مشارکت مردمی در کتابخوانی است. در طراحی این فعالیت به تجربه های موفق و ناموفق دستگاه‌های مختلف دولتی و عمومی که گاهی هزینه‌های سنگینی نیز داشته توجه و تلاش شده است تا کاستی‌ها برطرف و محاسن آن تقویت شود.

جام باشگاه های کتابخوانی چند مرحله دارد. در مرحله نخست مربیان و معلمان و مروجان کتابخوانی برای تشکیل باشگاه های کتاب خوانی با حضور در کارگاه هایی آموزش می بینند. سپس با کمک آنها گروه‌های دست کم ۱۲ نفره کودک و نوجوان یک باشگاه کتابخوانی تشکیل می‌دهند. این باشگاه‌ها در کتابخانه ها، مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مدارس، مساجد، مراکز بهزیستی، مجتمع های مسکونی، کانون های فرهنگی و هنری، سراهای محله، فرهنگسراها و دیگر مراکز تجمع کودکان و نوجوانان در شهرها و روستاها زیر نظر یک هماهنگ کننده بزرگسال به نام تسهیل‌گر تشکیل می‌شود.

باشگاه های کتابخوانی کودک و نوجوان در سایت شبکه ترویج کتابخوانی در دبیرخانه جشنواره ثبت‌نام و امکان بهره مندی از یارانه ۵٠ درصدی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای خرید کتاب را از طریق کتابفروشی های شهر شان پیدا می کنند.

بر اساس فهرست، کتاب‌های مناسب (کتاب‌های برگزیده فرصت ها و نهادهای مختلف) در اختیار کتابفروشی‌ها قرار گرفته شده است و اعضای باشگاه‌های کتاب‌خوانی می توانند کتاب‌ها را انتخاب و خریداری کنند. هر عضو دست‌کم یک کتاب خریداری و به باشگاه ارائه می‌کند. اعضای باشگاه کتابخانه های کوچک را تاسیس یا تقویت می‌کنند و کتاب‌های خریداری شده را با هم مبادله می‌کنند و با هم می خواند. درباره ی کتاب های خوانده شده گفتگو و آنها را داوری می‌کنند و در پایان کتاب برتر را از نگاه خود در باشگاه انتخاب می‌کنند و سپس در نامه‌هایی به نویسندگان کتابهای برتر، نظر خود را درباره کتاب های برگزیده می‌نویسند و کتاب‌هایی را که پسندیده اند در فیلم‌های کوتاه موبایلی به دیگران معرفی می‌کنند.

سپس در مرحله شهرستان کتاب‌های برگزیده باشگاه‌ها با حضور نمایندگان آنها داوری دوباره شده و کتاب‌ یا کتاب‌های برگزیده از نظر کودکان و نوجوانان شهر انتخاب می شوند. همچنین با داوری فیلم‌ها و برنامه‌های بچه‌ها از سوی داوران در هر شهر، بهترین فیلم ها معرفی و بهترین نامه ها به نویسندگان انتخاب و در مراسم پایانی شهرستان از آنان قدردانی و جایزه بچه های شهر به نویسنده برگزیده اهدا می‌شود.

باشگاه های کتابخوانی ۹۹ با کتاب های معرفی شده برای گروه های ویژه پیش از دبستان، ‌ ویژه سه ساله اول دبستان،  ویژه سه ساله دوم دبستان،  ویژه متوسطه به حیات خود ادامه دادند.

تقدیر از مروجان کتابخوانی در ایستگاه هفتم ؛ هفتمین جشنواره تقدیر از مروجان کتاب‌خوانی توسط شبکه مروجان کتاب خوانی کشور و با همکاری و مشارکت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاری نهاد ها و سازمان های دولتی و غیر دولتی  در شهریورماه ۱۳۹۹ با اعلام فراخوان آن شروع به کار کرد. امسال با توجه به شیوع بیماری کویید ۱۹ سعی شد تمامی مراحل برگزاری این برنامه به صورت مجازی برگزار شود. از ۹۰۶ اثر رسیده به دبیرخانه این جشنواره ۷۶ اثر در بخش‌های مختلف پس از دو مرحله داوری به مرحله نهایی راه یافتند و در مرحله نهایی با نظر هیئت‌داوران این جشنواره افراد و آثار برتر انتخاب شدند.

پایتخت کتاب عنوان طرحی است که بر مبنای آن هر سال شهری از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب می‌شود. بخش‌هایی از این طرح از پایتخت جهانی کتاب الگوبرداری شده‌است اما از نظر ساختار اجرایی همخوانی‌های زیادی با شرایط فعالیت فرهنگی در ایران پیدا کرده‌است.

عنوان پایتخت کتاب جهان از سال ۲۰۰۱ میلادی از سوی سازمان یونسکو به شهری داده می‌شود که در جهت تقویت جایگاه کتاب و خواندن آن کوشش شایانی کرده‌باشد. هدف یونسکو این است تا از این طریق در آن سال به اجرای برنامه‌های فرهنگی مرتبط با کتاب بپردازد و از این راه شوق مطالعه را در مردم ایجاد کند. این انتخاب هیچ جایزه و یا مشوق مالی را برای برگزیده دربر ندارد؛ بلکه تایید بهترین برنامه اختصاص داده‌شده به کتاب و کتاب‌خوانی است.  

دولت یازدهم بر اساس طرح جهانی و در جهت ترویج سراسری فرهنگ کتابخوانی، تمرکززدایی فعالیت های این حیطه و افزایش سرانه مطالعه به اجرای شکل بومی این طرح در داخل کشور پرداخت بر این اساس انتخاب پایتخت کتاب ایران سال ۱۳۹۳ آغاز شد، با اعلام فراخوان شبکه ترویج کتاب‌خوانی که زیر نظر معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جای دارد و با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی، هر سال شهرهایی که داوطلب دریافت این عنوان هستند، برنامه‌های خود را ارائه می‌دهند و داوران با انتخاب بهترین طرح‌های ارائه‌شده، پایتخت کتاب را برمی‌گزینند.

پیمایش مصرف فرهنگی ایرانیان در سال ۹۸ نشان داد نیمی از جامعه ایرانی کتابخوان هستند و هفته‌ای به طور متوسط ۳ ساعت و هفت دقیقه کتاب می‌خوانند. همین پژوهش به ما می‌گوید که تنها یک‌پنجم از جمعیت‌ حاضر در پایگاه‌های اقتصادی پایین جامعه اهل مطالعه هستند. اگر ما به دنبال توسعه فرهنگی هستیم، باید قبول کنیم این گزاره که تنها نیمی از ایرانیان کتاب می‌خوانند، مطلوب نیست و این میزان باید ارتقا پیدا کند. این موضوع هم برنامه‌ریزی می‌طلبد و هم حرکت در مسیر چشم‌انداز.

طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران را با توجه به سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ و تأکید رهبری ایران می توان فرصتی برای مدیریت شهری دربحث ارتقای سطح فرهنگ عمومی و شهروندی دانست. مهم‌ترین دلیلی که برای اجرای این برنامه ارائه می‌شود، ایجاد هماهنگی و همکاری میان نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی فعال در شهرهای کوچک بر سر اجرای فعالیت‌های مرتبط با کتاب است. طراحان و مجریان این طرح بر این باورند که با چنین طرح‌هایی می‌توان به افزایش سرانه مطالعه در بین شهروندان کمک کند.

همچنین این توجیه ارائه می‌شود که طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران اولین تجربه ملی برای ایران در این زمینه به‌شمار می‌رود و این تجربه موجب می‌شود به مرور زمان به معیارهای جهانی انتخاب پایتخت کتاب نزدیک شوند. مقامات فرهنگی ایرانی می‌گویند معیارهای آنان بیشتر به صورت ملی و براساس ساختارها و ظرفیت‌های بومی تعریف شده‌است.  

پایتخت کتاب برنامه خود را با همکاری همه نهادهای فرهنگی، نظیر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، کتابخانه ملی مرکز استان، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، شهرداری‌ها و... پیش می‌برد و هر شهر با توجه به قابلیت‌هایی که دارد، برنامه‌های گوناگونی را اجرا خواهد کرد.

پایتخت کتاب از میان شهرهای کشور که در فراخوان شرکت کرده‌اند، برگزیده می‌شود؛ شهری که بهترین برنامه‌های گذشته و بهترین برنامه‌های پیش‌بینی‌شده برای دو سال آینده را داشته باشد. پایتخت کتاب باید زیرساخت‌های مناسب و برنامه‌های ترویجی برای کتاب و کتاب‌خوانی را در برنامه داشته باشد و بتواند در جهت پیشبرد آن‌ها تلاش کند.

افزایش حدود سه برابری شهرهای متقاضی پایتختی؛ در نخستین دوره از اجرای این برنامه، ۶۴ شهر با ۳۹۰ طرح و برنامه به این فراخوان جواب داده‌ و تقاضا داشتند به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب شوند.  پس از ارزیابی‌های کارشناسی ۱۰ شهر به مرحله نهایی راه یافتند و به هیات داوران معرفی شدند.

هیات داوران با در نظر گرفتن اهداف و شاخص‌های ارزیابی، در اولین مرحله از داوری، شهرهای یزد،  بوشهر،  گنبدکاووس،  نیشابور و اهواز را به عنوان نامزدهای نهایی جشنواره معرفی کرد. در نهایت بر اساس بیانیه هیات داوران پایتخت کتاب ایران،  اهواز به دلیل ارائه برنامه‌های نوآورانه، مشارکت‌جویانه، مؤثر و منسجم و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی، لوح افتخار وزرای کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و لوح تقدیر کمیسیون ملی یونسکو را دریافت کرد.

در دومین دوره برگزاری این رقابت ۹۹ شهر در این طرح شرکت کردند. در این دوره شهر نیشابور به عنوان دومین پایتخت کتاب ایران انتخاب شد  شهرهای بوشهر،  شیراز،  یزد،  شهرکرد و شهر ری به عنوان شهرهای نامزد پایتخت کتاب ایران معرفی شدند.

 شهر بوشهر به عنوان سومین پایتخت کتاب ایران و کاشان به عنوان چهارمین پایتخت کتاب ایران انتخاب شدند. همچنین شهر یزد بر اساس شاخص هایی از جمله استمرار فعالیت های ترویج کتابخوانی، ارائه برنامه های خلاقانه، هم افزایی و همگرایی بخش های دولتی و خصوصی و با حمایت مالی برندهای معتبر تجاری خود بعنوان پنجمین پایتخت کتاب ایران معرفی شد.   

به این ترتیب پایتخت های کتاب ایران اعلام شدند : در شش دوره برگزاری این برنامه به ترتیب شهرهای اهواز (۱۳۹۴)، نیشابور (۱۳۹۵)، بوشهر (۱۳۹۶)، کاشان (۱۳۹۷) و یزد (۱۳۹۸) و شیراز (۱۳۹۹) توانسته ­اند عنوان «پایتخت کتاب ایران» را کسب کنند.

ششمین برنامه انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران از ابتدای تیرماه با اعلام فراخوان آن از سوی دفتر مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی و ستاد هماهنگی شهرها و روستاهای دوستدار کتاب معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تمامی نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط از جمله نهادها و سازمان های دولتی و غیر دولتی همچون نهاد کتابخانه های عمومی کشور، معاونت توسعه مناطق محروم ریاست جمهوری، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی، سازمان شهرداری ها و دهیاری ها، ستاد عالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور، خانه کتاب، کمیسیون ملی یونسکو، اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران و شبکه شهرهای دوستدار کتاب و بخش خصوصی و فعالان فرهنگی و تشکل‌های مردم‌نهاد شروع به کار کرد.

با اعلام فراخوان ارسال آثار شهرهای متقاضی شرکت در این طرح، ۱۶۶ شهر، آثار و مستندات خود را به دبیرخانه مرکزی ستاد هماهنگی شهرها و روستاهای دوستدار کتاب معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال کردند.

بنا به گزارش دبیرخانه کیفیت آثار ارسالی در این دوره نسبت به دوره‌های گذشته از رشد قابل توجهی برخوردار بود به‌گونه‌ای که داوران مراحل اولیه این طرح برخلاف روال سال‌های گذشته که ۲۰ شهر را به‌ عنوان شهرهای راه‌یافته به مرحله نیمه‌نهایی انتخاب می‌کردند در این دوره ۳۸ شهر را برای این مرحله انتخاب و به دبیرخانه معرفی کردند و پس از بررسی آثار در مرحله نیمه ‌نهایی سرانجام پنج شهر اوز، بم، ری، شیراز و رفسنجان به دور پایانی راه‌ یافتند و در نهایت هم شهر شیراز این عنوان را برای سال ۹۹ کسب کرد.

عمده ترین دلیل اجرای طرح پایتخت کتاب را می توان تمرکز زدایی فعالیت های ترویجی از پایتخت عنوان کرد؛ روندی که باعث رقم خوردن و تحول و پویایی فرهنگی شهرهای منتخب پایتخت کتاب شد. این رویداد در طول ۶ دوره برگزاری، تحولات و رویدادهای فرهنگی برجسته ای از برگزاری نکوداشت بزرگان ادبی شهرهای پایتخت که تا آن زمان مجالی برای معرفی و ارج نهادن نیافته بودند، گرفته تا انعقاد تفاهم نامه های بین سازمانی در این شهرها در مسیر توسعه کتابخوانی و احداث و تکمیل کتابخانه های نیمه کاره و مجتمع های فرهنگی برزمین مانده را تجربه کرد.

تلاش برای توسعه فرهنگ مطالعه حتی شهرها را به ایده پردازی هایی چون راه اندازی پنجشنبه های کتابخوانی یزد، راه اندازی شبکه دوستداران کتاب در اصناف و مشاغل و برگزاری نخستین جشنواره کتاب کودک و نوجوان در کاشان و بسیاری از طرح های ناب دیگر واداشت. مساله ای که حتی در شهرهای نامزدی پایتخت موجب تکاپو و تحولات فرهنگی شد.

فراخوان هفتمین دوره پایتخت کتاب ایران نیز اخیرا منتشر شده است. براساس این فراخوان شهرهای متقاضی شرکت در این برنامه  باید مدارک لازم را تا پایان وقت اداری روز دوشنبه ۳۱ خرداد ماه ۱۴۰۰ از دو روش زیر به دبیرخانه ستاد هماهنگی شهرها و روستاهای دوستدار کتاب ارسال کنند:

از طریق پست به دبیرخانه مرکزی انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران به نشانی: تهران، خیابان شهید مطهری، خیابان فجر (جم سابق)، شماره۷، ساختمان فجر، طبقه۵، کد پستی ۱۵۸۹۷۴۳۱۱۱ ارسال کنند.

همچنین می‌توانند با مراجه به سایت شبکه ترویج کتابخوانی ایران به آدرس  bookpromotion.ir ، فرم شرکت در هفتمین برنامه انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران را تکمیل کنند.