به گزارش آتیه‌آنلاین، یونان و ترکیه به ‌عنوان دو کشور همسایه طی سال‌های اخیر تنش‌های بسیاری را از سر گذرانده‌اند. از دعوا بر سر شیوه مدیریت بحران پناهجویان گرفته تا درگیری بر سر استخراج منابع گازی مشترک. حال به نظر می‌رسد که روابط میان دو طرف وارد فازی جدید شده است.

بهبود روابط

از قرار معلوم، به‌رغم تنش‌های پیشین، آنکارا و آتن آماده‌اند روابط میان دو کشور را قدری بهبود بخشند و در این رابطه نشانه‌های مثبتی طی روزها و هفته‌های اخیر به چشم می‌خورد. روز گذشته (‌دوشنبه) آنکارا تاکید کرد که آماده مذاکره بدون شرط با آتن و منتظر نشست رئیس‌جمهوری ترکیه با نخست‌وزیر یونان است. به گزارش خبرگزاری آناتولی، «نیکوس دندیاس»، وزیر خارجه یونان اعلام کرد که آنکارا و آتن در مورد به رسمیت شناختن واکسن‌های مورد استفاده کرونا برای تسهیل و تسریع فعالیت‌های گردشگری توافق کرده‌اند. وزیر خارجه یونان در نشست مطبوعاتی مشترک با «مولود چاووش‌اوغلو»، همتای ترکیه‌ای خود در آتن اظهار کرد: «ترکیه و یونان در مورد به رسمیت شناختن واکسن‌های مورد استفاده کرونا توافق کردند و این موجب تسهیل و تسریع فعالیت‌های گردشگری بین دو کشور می‌شود».

وی با اشاره به اختلاف نظر در برخی موارد اذعان داشت: «در دیدار با همتای ترکیه خود علاوه بر روابط دو جانبه، پیرامون روابط ترکیه و اتحادیه اروپا نیز بحث و رایزنی کردیم. این دیدار آغاز روند توافق اولیه است، اگر این تحقق یابد به تدریج به سمت عادی‌سازی پیش می‌رویم و در مورد یک فهرست برنامه همکاری اقتصادی توافق کردیم». دندیاس اذعان داشت: «در مورد شناخت متقابل گواهینامه‌های تزریق واکسن کووید-۱۹ توافق کردیم. همچنین شهروندانی که واکسینه شده یا نتایج تست آن‌ها منفی است می‌توانند به طور متقابل از هر دو کشور بازدید کنند. این باعث تسریع و تسهیل فعالیت‌های گردشگری بین دو کشور خواهد شد». رئیس دستگاه دیپلماتیک یونان دیدار با چاووش‌اوغلو را فرصتی مثبت ارزیابی کرده و گفت که نشست اخیر همچنین فرصتی بود که در خصوص دیدار «کریاکوس میتسوتاکیس»، نخست‌وزیر یونان با «رجب طیب ارودغان»، رئیس‌جمهوری ترکیه در حاشیه اجلاس ناتو نیز توافق حاصل شود.

این البته بار اول طی هفته‌ها و روزهای گذشته نیست که شاهد زبانی نرم از سوی آتن در قبال آنکارا هستیم. روز جمعه، نخست‌وزیر یونان که کشورش روابط تنش آلودی را با ترکیه تجربه کرده، گفت که آتن خواستار بهبود روابط با آنکارا است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، نخست‌وزیر یونان روز جمعه به‌رغم اعلام اینکه به دنبال بهبودی روابط با دشمن قدیمی خود است اما بیان کرد که ترکیه باید از تحریک، اقدامات غیرقانونی و سخنان تهاجمی خودداری کند. نخست‌وزیر یونان در جریان دیدار با «شارل میشل»، رئیس شورای اروپا گفت: «تنها راه برای دستیابی به یک رابطه اساسی با آنکارا که ما به دنبال آن هستیم، پایان دادن به تحریکات، اقدامات غیرقانونی و سخنان تهاجمی است». وی با اشاره به روابط متشنج ترکیه با اروپا اضافه کرد که تنها اقدامات سنجیده ترکیه است که گام‌های اروپا را نیز در بهبود روابط تسریع خواهد کرد.

این در حالی است که وزیر خارجه ترکیه نیز پیش از سفرش به یونان از آمادگی کشورش برای بهبود روابط با این کشور خبر داد. وی پیش از عزیمت به یونان گفت: «با یک برنامه مثبت به یونان می‌روم.» چاووش‌اوغلو در پیام توئیتری عنوان کرد: «برای دیدار با همکارمان و بررسی روابط دو کشور به یونان آمده‌ایم.» وی پس از سفرش به آتن نیز با اشاره به اینکه در خصوص پروژه‌های مشخص، کارها را آغاز کرده، گفت: «در ۲۵ مورد به توافقاتی دست پیدا کرده‌ایم.» چاووش اوغلو ادامه داد: آماده گفت‌وگو و دیدار با مقامات یونان در همه زمینه‌ها بدون پیش شرط هستیم. پیش‌بینی می‌کنم که رجب طیب اردوغان رئیس جمهورمان با نخست‌وزیر یونان در اجلاس سران ناتو دیدار و گفت‌وگو کند.»

تغییر در چیدمان استراتژیک

اختلاف میان یونان و ترکیه باعث شد که تغییراتی در سازوکارهای استراتژیک منطقه روی دهد. این در حالی است که اختلاف میان آنکارا و واشنگتن نیز نکته‌ای مهم در این زمینه است که با بحث سامانه اس-۴۰۰ شدت بسیار گرفته است.

پیشتر یک روزنامه یونانی گزارش داد که با کاهش اعتماد واشنگتن به آنکارا، آمریکا به دنبال افزایش حضور نظامی خود در یونان است. به گزارش روزنامه یونانی کاتیمرینی، احتمال افزایش و گسترش حضور و استقرار نیروهای آمریکایی در یونان در حالی بررسی می‌شود که روابط بین ترکیه و یونان همچنان وخیم است. همچنین یکی دیگر از عوامل افزایش احتمالی حضور نیروهای آمریکایی در یونان از بین رفتن اعتماد به ترکیه به عنوان یک متحد در دوران ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان است.

این در حالی است که در سال‌های اخیر، ارتش آمریکا حضور نظامی خود را در یونان تقویت کرده و همکاری خود را با شرکای یونانی‌اش گسترش داده است. آمریکا در حال حاضر نیروهایی را در پایگاه نیروی دریایی در «خلیج سودا»، «کرت»، «الکساندراپولیس»، «لاریسا» و «استفانوویکیو» دارد. همچنین قرار بر این است که چهار پایگاه دیگر نیز به این پایگاه افزوده شوند و این ترتیب، یونان به واشنگتن ۲۲ گزینه برای انتخاب از بین آن‌ها ارائه می‌کند.

گفتنی است که آمریکا چندین پایگاه نظامی در ترکیه دارد که شامل پایگاه نیروی هوایی اینجرلیک هم می‌شود. سیاستمداران ترکیه به صورت منظم تهدید کرده‌اند که ارتش آمریکا را از این پایگاه‌ها بیرون می‌کنند و علت آن را اختلافات با دولت آمریکا می‌دانند که یکی از آنها شامل به رسمیت شناخته شدن نسل‌کشی ارامنه توسط دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری ایالات متحده می‌شود.

با این حال، تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که هنوز برای امید داشتن به بهبود نهایی در روابط آنکارا و آتن زود است. از یاد نباید برد که اتحادیه اروپا با نگرانی از جاه‌طلبی‌های ترکیه در مدیترانه بر سر مسئله انرژی، در ماه مارس پیشنهاداتی را به ترکیه برای بهبود همکاری در زمینه مهاجرت و تجارت ارائه داد. مسئله تحقیقات بر سر منابع انرژی در دریای مدیترانه منجر به افزایش شدید تنش ترکیه با اعضای اتحادیه اروپا، یونان و قبرس و همچنین رویارویی کشتی‌های جنگی این کشورها در مدیترانه شرقی شده بود. همچنین یونان و ترکیه در عرض چندین دهه بر سر موضوعات مختلفی از جمله حق حاکمیت در منطقه اژه، مرزهای دریایی و حریم هوایی و حقوق اقلیت‌ها با یکدیگر اختلاف داشتند. بنابراین باید انتظار داشت که امکان حل‌وفصل قاطع اختلاف‌ها میان دو طرف زمان بیشتری ببرد.

گزارش: فرزاد سیف‌نیا