به گزارش آتیه آنلاین، فردین یزدانی، رئیس پنل «اقتصاد رفاه» در صحبتهای مقدماتی خود، با طرح سوالاتی در خصوص ضرورت بررسی نکات مثبت و منفی سیاستهای اقتصادی – رفاهی دولتهای مختلف گفت: باید دید که مثلا آیا خصوصی سازی سیاست موثری بوده است و نکات مثبت و منفی آن کدام است.

وی با ذکر مثالی دیگر، افزود: دولت بیمه قالیبافان و چند گروه دیگر را بر عهده می گیرد و طرح های بیمه ای را اجرا می کند، ولی آیا این فعالیتها تامین اجتماعی را به سازمانی حمایتی تبدیل نمی کند؟ این فعالیتها چه تبعاتی دارند؟

وی در خصوص بدهی دولت به صندوقها گفت: نحوه بازپرداخت این بدهی های مساله بزرگی است و باید بررسی کرد که چگونه خواهد بود و چه تاثیری بر پایداری مالی صندوقها خواهد داشت.

تضمین حق ورود شهروندان به کار، مسئولیت هر دولت مدرن است

بایزید مردوخی، اقتصاددان، در پنل «اقتصاد رفاه» با اشاره به اهمیت موضوع توجه به امنیت جامعه انسانی در دولت و مجلس گفت: امنیت انسانی شامل امنیت شغلی و درآمد، امنیت زیست محیطی،  عدم دسترسی به مراقبتهای پزشکی، بی سوادی، عدم برخورداری از هویت و ... است. این امنیت انسانی دارای دو بُعد بقا و بُعد پایداری است.

وی افزود: یکی از عوامل عمده امنیت در حال حاضر، فقر است که نه تنها برای جامعه ما مساله و به تهدیدی واقعی برای مردم تبدیل شده که در بسیاری از کشورهای دنیا این مساله مطرح است.

این پژوهشگر ادامه داد: اکنون رشد اقتصادی به طرف رشد بدون اشتغال سیر می کند و بیکار بودن به معنای هر گونه درآمدی است. کار پاره وقت نیز به معنای ناتوانی در رسیدن به سطح زندگی آبرومند است.

وی تصریح کرد: بهترین سیاست رفاهی، ایجاد کار و اشتغال است. باید بتوانیم حامی کسانی باشیم که نمی توانند از خودشان حفاظت و حمایت کنند.

مردوخی ادامه داد: کار سلامت و رفاه جامعه را بهبود می بخشد و از این رو تضمین حق ورود شهروندان به کار، مسئولیت هر دولت مدرن است.

وی افزود: تنها راه برای برخورد با جامعه رو به پیری، این است که هر کسی که می تواند در جامعه کار باقی بماند.

یارانه همانند اعتیاد است

عضو شورای پژوهشی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی با اشاره به اجرای طرح های رفاه اجتماعی و حمایتی در جامعه، بر «کارمحوری» به جای «اعتیاد به یارانه» تاکید کرد که اعتیاد به یارانه همانند اعتیاد به مواد مخدر است که باید ترک شود و هر چه بتوان مدت اعتیاد را کوتاه و سرعت ترک را تسریع  کرد بهتر است.

وی تصریح کرد: کمک به اقتصاد خانواده از سوی خیرین یا دولت اگر به استقلال اقتصادی خانوار منجر نشود اعتیادآور خواهد بود و اعتیاد به یارانه کمکی شبیه به اعتیاد به مواد مخدر است.

مردوخی با ذکر مصادیق اعتیاد به یارانه که منجر به عقب ماندگی تمام وقت خانوار تبدیل می شود، گفت: «فقر» توجیه یارانه های دولتی است و دولت این کمکها را از منابع عمومی تامین می کند. مهمترین یارانه هم انرژی است که به خاطر کمک به بنگاه ها و خانواده ها پرداخت می شود.

وی افزود: ویژگی نظام یارانه ای ایران، تنوع آن است: یارانه های مستقیم، غیرمستقیم، استانی، منطقه ای و ... که در تار و پود اقتصاد و فرهنگ و سیاست رخنه کرده است. اما دیگر یارانه پردازی قابل دوام نیست و باید در آن بازنگری صورت گیرد. حذف یارانه نیاز به برنامه ریزی دارد.

مالیات با عدالت اجتماعی مرتبط است

علی دینی ترکمانی، به عنوان سخنران بعدی این همایش، سخنان خود را حول محورهای اقتصاد کلان و نظام رفاه اجتماعی آغاز کرد و گفت: ما از مفهوم و ابعاد «اقتصاد رفاه» در سطح دانشگاه باید عبور کنیم و به این مفهوم در سطح جامعه برسیم. همچنین نگاه اجماع گرایانه باید جایگزین رویکرد فردگرایانه حاکم شود.

وی افزود: باید به شاخص های فقر، بیکاری، شاغلان غیررسمی، تورم، شاخص فلاکت، حذف شدگی اجتماعی و نیز دو رویکرد «رفاهی رشدگرا» و «رفاهی اجتماع گرا» که پایه های نظری قوی دارند توجه کرد.

دینی ترکمانی با اشاره به نظریه های مختلف اقتصادی گفت: وجه اشتراک آنها نظام مالیاتی تصاعدی پیشرفته است که بدون آن نمی توان نظام رفاهی پیشرفته دائر کرد.

وی افزود: اگر نظام مالیاتی درست اجرا شود، سطح اشتغال و تولید افزایش پیدا می کند. بدون تولید قوی نمی توان سراغ مالیات رفت و اصطلاحا  بی مایه فطیر است. ولی در اقتصاد ما بخشها و نهادهایی هستند که طبق قوانین مالیات پرداخت نمی کنند.

این اقتصاددان با مروری بر وقایع ۴۰ سال گذشته گفت: اقتصاد ما طی ۴ دهه گذشته بر پایه تولید بسیار ضعیف بوده است. دهه اول جنگ داشتیم و رشد تولید بسیار کاهش داشت؛ در دوران سازندگی ۵ درصد رشد اقتصادی داشتیم و اکنون در دوران تحریم باز صفر شده است.

وی تصریح کرد: مالیات با عدالت اجتماعی مرتبط است.

دینی ترکمانی با اشاره به همه گیری کرونا گفت: از بهمن سال ۹۸ کرونا جامعه و اقتصاد و تولید ما را درگیر کرد که خطرات و مشکلات  بسیاری به وجود آورد.

این اقتصاددان افزود: راهکار اولیه برای مقابله با کرونا قرنطینه بود و تاریخ هم نشان داده که برای جلوگری از شیوع همه گیری باید افراد را قرنطینه کرد. اما همه افراد باید بتوانند مثلا دو ماه در قرنطینه بمانند و غیر از موارد ضروری از خانه نشوند.

وی ادامه داد: بخش اشتغال رسمی در دوران قرنطینه مرخصی با حقوق دارد یا دورکاری می کنند و مشکلی نیست، اما بخش غیررسمی اشتغال، مثل دستفروشان و کارگران ساختمان و ... باید چه کنند؟ این اقشار اگر حمایت نشوند تن به ریسک می دهند و از قرنطینه خارج می شوند.

این اقتصاددان افزود: حضور دستفروش و مسافرکش در جامعه قرنطینه شده از سر رضایت و شور و شوق نیست بلکه اینها ناچار بوده اند که خودشان را در معرض ریسک قرار بدهند و این موضوع، قرنطینه را مخدوش می کند.

دینی ترکمانی تصریح کرد: مردم «رابینسون کروزئه» نیستند که هر کسی برای خودش تصمیم بگیرد. سرنوشت افراد و بعد کشورها به هم پیوند خورده است. کشورها نمی توانند فقط به فکر خودشان باشند. به خاطر همین حتی جو بایدن اجازه داد توزیع واکسن امریکایی، جهانی شود چون می داند آسیب به اقتصاد جهانی، موجب آسیب به اقتصاد امریکا می شود.

وی ادامه داد: این موارد نشان می دهد که چرا باید نظام مالیاتی برقرار باشد و دولت از صاحبان درآمد بالا مالیات بگیرد و به شاغلان غیررسمی و سطوح پایین جامعه بدهد.

این اقتصاددان در بخش دیگری از سخنانش، به مشکلات صندوقهای بازنشستگی پرداخت و گفت: مشکلات صندوقها بخشی به اشتغال و بیکاری و ناتوانی در ایجاد اشتغال بر می گردد.

وی افزود: اگر افزایش تعداد مستمری بگیران بیشتر از بیمه پردازان باشد صندوقها دچار مشکل می شوند. باید تعداد بیمه پردازان بیشتر شود یا حق بیمه ها افزایش پیدا کند که مورد اخیر باعث می شود سطح رفاه بیمه پرداز کاهش پیدا می کند. پس مشکل اصلی بیکاری است.

دینی ترکمانی با طرح این سوال که چرا ما هم بیکاری داریم و هم تورم که به رکود تورمی شناخته می شود، گفت: حتی حذف یارانه ها هم مشکلی را حل نمی کند، چون مشکلات اساسا در جای دیگر است.

دولت پارادوکسیکال بزرگ و کوچک

این اقتصاددان در توضیح مشکل صندوقهای بازنشستگی و رابطه آنها با دولت گفت: مشکل ما دولت پاردوکسیکال است که از طرفی بزرگ و از طرفی کوچک است.

وی افزود: دولت از جهت رفاهی، کوچک است، در مقایسه حتی با فرانسه و کره جنوبی و نه دولتهای رفاهی شمال اروپا. ولی از طرفی، نهادهای بودجه خوار دولتی بزرگی داریم و در نتیجه دولت از پس وظیفه شرایط انباشته سرمایه بر نمی آید.

دینی ترکمانی ادامه داد: مثلا باید بودجه عمرانی وجود داشته باشد و با کارآمدی اجرایی و انجام شود، در حالی که سهم هزینه های مصرفی همیشه بیشتر است و هزینه های عمرانی به سمت صفر رفته است.

وی افزود: مشکل «دولت تودرتوی نهادی» یعنی دستگاه ها و نهادهای زیادی که بودجه خوار هستند باید حل شود. وگرنه با دولت پارادوکسیکال و تودرتوی نهادی، فرایند انباشت سرمایه به وجود نمی آید و این وضعیت ادامه پیدا می کند.

این اقتصاددان با تقسیم جوامع و دولتها به «کارمحوری و رفاه محوری» گفت: در جامعه ما رفاهی وجود ندارد و فقط یارانه ۴۵ هزار تومانی هست که بی تاثیر است. در صورتی که در کشورهایی، از زمان تولد نوزاد به حساب او یا والدین پول واریز می شود.

دینی ترکمانی افزود: کشورهای موفق انباشته سرمایه را از طریق نظام مالیاتی به زیرساختهای اجتماعی و حمایتی تبدیل کرده اند.