دکتر حمید نوراللهی مقدم در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین، با بیان اینکه بیماری پارکینسون جزو انواع بیماری تحلیل‌برنده مغزی (دژنراتیو) است، افزود: ده‌ها بیماری تحلیل‌رونده مغزی مانند آلزایمر و پارکینسون وجود دارد. در بیماری پارکینسون، مانند هر بیماری تحلیل‌رونده، پیشرفت بیماری ماهیانه و سالیانه رخ داده و شاخص تغییرات آن، آسیب دیدن «ماده سیاه» مغز است که در ساقه مغز و پایین مخ قرار دارد.

وی اظهار کرد: یکی از عملکردهای این ماده، تولید و ذخیره‌ ماده‌ای به نام دوپامین است که در اثر این بیماری تولید و ذخیره دوپامین کم شده و سلول‌هایی که این ماده را برعهده دارند، کاهش می‌یابد. هرچند تغییرات زیاد دیگری در بیماری پارکینسون رخ می‌دهد، اما این اصلی‌ترین تغییرات است.

نشانه‌های بیماری پارکینسون

فلوشیپ اختلالات حرکتی و پارکینسون، علایم این بیماری را به دو دسته حرکتی و غیرحرکتی برشمرد و گفت: هرچند این بیماری از نوع اختلالات حرکتی محسوب می‌شود، اما علایم پارکینسون تنها معطوف به این اختلال نیست و علایم غیرحرکتی نیز در این بیماری مشاهده می‌شود. علایم اصلی حرکتی شامل کندی حرکت، لرزش، کشیدگی در عضلات اندام و اختلال در تعادل محوری بدن است و علایم غیرحرکتی نیز طیف وسیعی دارد که از موارد اصلی آن می‌توان به افزایش تعریق، آبریزش دهان، یبوست، کاهش بویایی، کاهش حافظه، تغییرات فشارخون، اختلالات خواب، اختلالات خلقی مانند افسردگی اشاره کرد. اما همه این علایم لزوما در یک بیمار نمایان نشده و تعدادی از این علایم می‌تواند ایجاد شود.

نوراللهی مقدم با بیان اینکه متوسط سن ابتلا به آلزایمر ۶۰ سالگی است، ادامه داد: این بیماری در سنین پایین‌تر نیز مشاهده شده است؛ ابتلای به این بیماری در سنین زیر ۴۰ سال ناشایع و زیر ۲۰ سال نادر است.

پیش‌بینی و پیشگیری از پارکینسون

وی تصریح کرد: درحال حاضر امکان پیش‌بینی این بیماری وجود ندارد؛ اما این بیماری دارای علایم پیش‌درآمدی است که ابتلای به این بیماری را محتمل می‌کند؛ یکی از علایم، اختلال بویایی است که می‌تواند از حدود ۱۰ تا ۱۵ سال قبل از شروع بیماری ایجاد شود. یا اینکه فرد دچار اختلال رفتاری در خواب شود و هنگام خواب دست‌وپا زده و فریاد بکشد. همچنین یبوست طولانی نیز یکی دیگر از این علایم است.

متخصص مغز و اعصاب افزود: اما تنها با تکیه به این علایم نمی‌توان این بیماری را پیش‌بینی کرد و با اطمینان نظر داد، افرادی که یکی دو مورد از این اختلال‌ها را دارا هستند، قرار است دچار پارکینسون شوند.

نوراللهی مقدم، با بیان اینکه درحال حاضر روش موفقی برای پیشگیری یا حتی کاهش سرعت پیشرفت این بیماری وجود ندارد، اظهار کرد: روش‌های درمانی که اکنون در دنیا برای بیماران پارکینسون به کار گرفته می‌شود تنها شدت این بیماری را کاهش داده و حتی نقشی در کاهش سرعت پیشرفت بیماری ندارد.

اولویت درمان‌های دارویی

وی با اشاره به اصلی‌ترین روش‌های درمانی پارکینسون با بیان اینکه حتی در پیشرفته‌ترین کشورها، درمان دارویی در اولویت است، گفت: گروه‌های دارویی بسیار زیادی برای این بیماری تولید شده که عمده آن داروهای خوراکی است که روی گیرنده دوپامین مغز اثر می‌کنند. بر این اساس، دو گروه دارویی وجود دارد؛ یک گروه داروهایی هستند که داخل مغز تبدیل به دوپامین شده و روی گیرنده دوپامین اثربخشی دارند؛ گروه دیگر بی اینکه در داخل مغز تبدیل به دوپامین شوند، روی گیرنده دوپامین اثر می‌گذارند. این‌ها اصلی‌ترین داروهایی هستند که برای بیماری پارکینسون استفاده می‌شود.

فلوشیپ اختلالات حرکتی و پارکینسون، ادامه داد: داروهای غیرخوراکی نیز وجود دارد که به صورت تزریقی مانند قلم‌های دارویی استفاده می‌شود. همچنین به ندرت از روش‌های گوناگون جراحی برای کنترل این بیماری استفاده می‌شود؛ از جمله تعبیه الکترود یا تخریب قسمتی از مغز با امواج ماورای صوتی است. اما می‌توان گفت که در بیش از ۹۹ درصد موارد، تنها مصرف داروهای خوراکی کفایت می‌کند و کمتر از یک درصد بیماران نیاز دارند که از روش‌های غیرخوراکی استفاده کنند.

پوشش بیمه‌ای داروهای پارکینسون

نوراللهی مقدم، با بیان اینکه داروهای عمده بیماری پارکینسون زیرپوشش بیمه تامین‌اجتماعی قرار دارد، تصریح کرد: اما برای این پوشش سقفی وجود دارد و آن دسته از بیمارانی که مصرف دارویی بالایی دارند، مجبور به تهیه داروها به صورت آزاد هستند. از سوی دیگر هرچند اغلب داروهای اصلی این بیماری در کشور تولید می‌شود و نیازی به واردات آن نیست، اما در برخی از برهه‌های زمانی تولید این دارو کاهش یافته و بیمار دچار مشکل می‌شود.

پیشنهاد به خانواده‌ها در نگهداری بیماران

وی با اشاره به مهمترین اقدامی که اعضای خانواده می‌توانند برای بیمار دارای پارکینسون انجام دهند، افزود: باید همواره بیمار را تشویق به انجام حرکت‌های تمرینی کنند؛ زیرا برخی مطالعات نشان داده است که حرکات نرمشی و حرکات صحیح تمرینی می‌تواند سرعت پیشرفت بیماری را تا حدی کاهش دهد.

فلوشیپ اختلالات حرکتی و پارکینسون با بیان اینکه پاکینسون نقش چندانی در کاهش عمر بیمار ندارد، اظهار کرد: اما عوارض ثانویه بیماری سبب کاهش عمر می‌شود؛ برای مثال اختلال بلع ناشی از این بیماری که شایع‌ترین عارضه نیز به شمار می‌رود، منجر به ورود مواد غذایی یا مایعات به ریه بیمار و عفونت ریوی می‌شود. همچنین عفونت زخم بستر، عفونت ادرار و نیز شکستگی در اثر عدم تعادل از دیگر عوارض ثانویه این بیماری است.

آمار ابتلای به پارکینسون

نوراللهی مقدم، میزان ابتلا به پارکینسون را در دنیا یکسان دانست و گفت: اما در مجموع از هر هزار نفر جمعیت (بدون احتساب سنی) یک تا دو نفر با این بیماری درگیر می‌شوند. همچنین در میان جمعیت بالای ۶۰ سال از هر ۱۰۰ نفر یک تا دو نفر به این بیماری دچار می‌شوند. تخمین زده می‌شود که در ایران بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار نفر دچار بیماری پارکینسون هستند.

خط اول درمان بیماری

وی درخصوص دستاوردهای جدید علمی در زمینه درمان این بیماری تصریح کرد: برای هر بیماری سالیانه صدها و بلکه هزاران کار تحقیقی انجام می‌شود و برای بیماری پارکینسون نیز اینگونه است؛ اما روش‌های جدید درمانی لزوما بهتر از روش‌های قبلی نیست؛ برای مثال داروی اصلی بیماری پارکینسون که بیش از ۶۰ سال از ساخت آن می‌گذرد، همچنان خط اول درمان این بیماری به شمار می‌رود.

فلوشیپ اختلالات حرکتی و پارکینسون ادامه داد: در این مدت، هزاران روش درمانی دارویی و غیردارویی پیشنهاد شده است اما با گذشت زمان و آشکار شدن عدم اثربخشی، اغلب این روش‌ها کنار گذاشته شده‌اند. درحال حاضر روش‌های درمان بالینی این بیماری همان روش‌های قبلی و مبتنی بر درمان‌های دارویی است.

نوراللهی مقدم گفت: استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان این بیماری که در سال‌های اخیر در دنیا و حتی کشور ما انجام و تحقیقات زیادی روی آن شده است، هرچند که در مواردی در بالین بیمار به کار گرفته شده، اما فاقد تاییدیه نهایی است. متاسفانه غیر از گره‌های تحقیقاتی، گروه‌هایی وجود دارند که برای کسب درآمد از این شیوه درمانی استفاده می‌کنند اما همان‌طور که اشاره شد، این روش فاقد تاییدیه است.