به گزارش آتیه‌آنلاین، منازعات در اوکراین طی روزها و هفته‌های اخیر افزایش یافته و به نظر می‌رسد که می‌شود انتظار داشت که وضعیت به روزهای پیش از امضای معاهده مینسک بازگردد. آنچه این منازعات را جالب توجه‌تر از همیشه کرده، اضافه شدن بازیگران جدید به این معادله است. از قرار معلوم، ترکیه نیز در صدد آن است که دستاوردی از این تنش‌های اخیر داشته و نقش خود را پررنگ‌تر از گذشته کند.
یک‌صدایی آنکارا و کی‌یف
روز گذشته (یکشنبه) گزارش شد که رئیس‌جمهوری ترکیه و همتای اوکراینی او در جریان مذاکراتی در استانبول، برای حمایت از قطعنامه خاتمه درگیری در جنوب شرق اوکراین (دونباس) بر پایه توافقات صلح مینسک تاکید کردند. به خبرگزاری اسپوتنیک، براساس اعلامیه مشترک «رجب طیب اردوغان» و «ولودیمیر زلنسکی»، رؤسای جمهوری ترکیه و اوکراین پس از نشست روز شنبه، بر حمایت از تلاش‌های صلح در مناطق دونتسک و لوهانسک از طریق گفت‌وگویی بر پایه توافق‌های مینسک-۲ تاکید کردند. اردوغان و زلنسکی همچنین بر کار هیات نظارت ویژه اوکراین در سازمان امنیت و همکاری در اروپا تاکید کرده و برای ادامه حمایت از فعالیت‌های آن در اوکراین توافق کردند. اردوغان در کنفرانس خبری مشترک پس از مذاکرات با زلنسکی گفت که درباره تنش‌های اخیر در دونباس (مناطق جدایی‌طلب شرق اوکراین) رایزنی صورت گرفته و ابراز امیدواری کرد که این بحران از طریق ابزارهای سیاسی حل و فصل شود. همچنین رئیس جمهوری ترکیه از توافق‌های مینسک حمایت کرد.
این در حالی است که به رغم توافق‌های صلح مینسک، نقض‌های آتش‌بس همچنان در جنوب شرق اوکراین رخ می‌دهد؛ جایی که ارتش اوکراین عملیات ویژه‌ای علیه جمهوری‌های خودخوانده دونتسک و لوهانسک در سال ۲۰۱۴ انجام داد براساس آمارهای سازمان ملل متحد، حدود ۱۳ هزار تن قربانی درگیری دونباس شده‌اند. تنش‌ها در این منطقه رو به افزایش دارد و بسیاری از تحلیل‌گران نسبت به شکست توافق صلح در این مناطق ابراز نگرانی کرده‌اند. دفتر ریاست جمهوری اوکراین روز پنج‌شنبه اعلام کرد که ولودیمیر زلنسکی در منطقه دونباس در پی تشدید تنش بین دولت کی‌یف و دو جمهوری خودمختار دونتسک و لوهانسک حضور یافت. در بیانیه دفتر ریاست جمهوری اوکراین آمده است که بازدید زلنسکی از دونباس با هدف دیدار با نظامیان و بالا بردن روحیه مدافعان صورت گرفت و رئیس‌جمهور با نظامیان خط مقدم صحبت کرد. در ادامه نیز تاکید شده است که زلنسکی در دونباس شخصاً از خطوط مقدم که در روزهای اخیر شاهد تشدید تنش و نقض توافق آتش‌بس بوده و چندین کشته و زخمی بر جای گذاشته است، دیدار کرد.
این اقدام‌ها واکنش روسیه را به دنبال داشته و اخیراً تحرکات نیروهای نظامی این کشور در مرزهای غربی مایه نگرانی بسیاری از کشورهای غربی از جمله فرانسه و آلمان شده است. در واکنش اما روسیه اعلام کرد که این اقدام‌ها مسائل داخلی این کشور هستند. بنا به گزارش راشا تودی، کرملین اعلام کرد که «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری روسیه در گفت‌وگوی تلفنی خود با صدراعظم آلمان تاکید کرده که کشورش آزاد است نیروهایش را در چارچوب مرزهای خود به هر نحو که می‌خواهد حرکت دهد. «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کاخ کرملین اعلام کرد: «رئیس‌جمهور توضیحات لازمه را در این زمینه به صدراعظم آلمان داد و نخست این‌که ما آزادیم به هر شکل که تمایل داریم نیروهایمان را در چارچوب مرزهای روسیه حرکت دهیم.» وی افزود: «اوکراین به منطقه بی‌ثباتی بدل شده است و مانند هر کشوری که در مرزهایش بی‌ثباتی روی دهد، روسیه نیز اقدام‌های لازم برای تامین امنیت خود را انجام می‌دهد.»
مساله‌ای به نام کریمه
ترکیه البته به خوبی در این میان برای خود لقمه چرب و نرمی گرفته است. رئیس‌جمهوری ترکیه همچنین روز شنبه پس از گفت‌وگو با زلنسکی تاکید کرد، همکاری دفاعی ترکیه – اوکراین علیه هیچ کشور ثالثی نیست. اردوغان در کنفرانس خبری روز شنبه با رئیس‌جمهوری اوکراین گفت: «یکی از مهم‌ترین بخش‌های مناسبات ما، همکاری در صنعت دفاعی است. با در نظر گرفتن مسائل دفاعی و امنیتی، ما کار در فرمت ۲+۲ که وزرای خارجه و دفاع دو کشور است، آغاز کرده‌ایم. در این راستا، ما همکاری میان کشورهایمان را تقویت خواهیم کرد. همکاری میان کشورهایمان، ابتکار عملی نیست که علیه کشور دیگری باشد.» وی ادامه داد که دو کشور بار دیگر به ایجاد شراکت استراتژیک خودشان متعهد شدند. اردوغان همچنین از «پلتفورم کریمه» اعلام حمایت کرد.
ماجرا زمانی جالب‌تر شده که آنکارا بر موضوعی انگشت گذاشته که به‌نوعی خط قرمز روسیه محسوب می‌شود: مسئله شبه‌جزیره کریمه! در نشست اخیر، رئیس‌جمهوری ترکیه گفت: «ترکیه از تمامیت ارضی و حاکمیت اوکراین حمایت می‌کند. موضع اساسی ما به رسمیت نشناختن الحاق کریمه (به روسیه) است. در نشست شورای همکاری استراتژیک عالی‌رتبه ترکیه و اوکراین، ما از پلتفورم کریمه که برای متحد کردن این اراضی به اوکراین تشکیل شده است، حمایت کردیم. امید داریم که این پلتفورم راهکاری برای تاتارهای کرمیه و اوکراین شود.» بسیاری تحلیل‌گران معتقدند که این دست اظهارنظرها می‌تواند واکنش مسکو را به دنبال داشته باشد. «الک پوپوفیس»، تحلیل‌گر مسائل اروپای شرقی در گفت‌وگو با بیزینس راشا تودی عنوان کرد که روسیه بی‌تردید این دست مداخلات را بی‌پاسخ نمی‌گذارد.
وی افزود: «ترکیه و روسیه در زمینه سوریه توانستند بالاخره با یکدیگر به توافق رسیده و مراکز گشت‌زنی مشترکی ایجاد کنند. در زمینه بحران قره‌باغ نیز دو کشور به یکدیگر نزدیک‌تر شدند؛ چراکه کمابیش منافع مشترکی در نتایج این بحران داشتند. با این همه، به نظر می‌رسد که ترکیه بنا دارد این اتحاد متزلزل را خدشه‌دار کرده و راه خود را پیش بکشد.» این تحلیل‌گر ادامه داد: «اردوغان همزمان تلاش دارد رضایت شرکای اروپایی خود و همچنین متحدان ناتو را نیز فراهم کند. اما نمی‌توان انتظار داشت که روسیه نسبت به مسئله کریمه واکنش نشان ندهد؛ چراکه مسکو بارها نشان داده که این موضوع خط قرمز کرملین محسوب می‌شود.»
این در حالی است که فشارهای بین‌المللی بر روسیه در زمینه بحران اوکراین رو به افزایش دارد. آسوشیتدپرس گزارش داد که سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد، وزیر خارجه ایالات متحده و همتای انگلیسی‌اش در گفت‌وگویی تلفنی به بررسی اوضاع در اوکراین پرداخته و از کی‌یف حمایت کردند. «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه خود آورده است: «آنتونی بلینکن و دومینیک راب، وزرای خارجه آمریکا و انگلیس بر حمایت از اوکراین در مواجهه با اقدامات تحریک آمیز روسیه مجدد تاکید کردند. وزرای خارجه دو کشور همچنین بر ضرورت توقف ساخت و سازهای نظامی و لفاظی‌های تحریک‌آمیز روسیه نیز تاکید کردند.»
این در حالی است که بلینکن قرار است در روزهای آتی به بروکسل برود و درباره فعالیت‌های احتمالی نظامی روسیه در نزدیکی مرزهای اوکراین با مقام‌های مربوطه گفت‌وگو کند و حالا از قرار معلوم ترکیه بنا دارد دست به تغییر جبهه تعیین‌کننده‌ای بزند.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما