به گزارش آتیه‌آنلاین، سازمان دیده بان حقوق بشر در گزارشی که روز گذشته منتشر کرد خبر از فعالیت عناصر بزرگترین سازمان تروریستی بنیادگرا در افغانستان و ادامه حیات القاعده زیر چتر طالبان داد.

این در حالی است که در چند روز گذشته مصاحبه منتشر شده ابومحمد الجولانی، رهبر القاعده سوریه یا همان جبهه النصره که در حال حاضر با نام تحریر الشام در سوریه به حیات خود ادامه میدهند با مارتین اسمیث، خبرنگار فرانت لاین در شبکه پی.‌بی.‌اس آمریکا که قریب به دوماه قبل در اول فوریه انجام شده بود موجی از واکنش‌های مختلف را در سطوح گوناگون به همراه داشت. اظهارات جولانی در شرایطی به تیتر یک رسانه‌های غربی و عربی تبدیل شد که کمتر از یک هفته از گزارش مرکز ضد تروریسم اروپا میگذرد.

تحرک جدید در افغانستان و سوریه

گزارش منتشر شده از سوی این مرکز نشان می‌دهد که اعضای القاعده در ۱۸ استان افغانستان زیر چتر طالبان فعالیت می‌کنند و همین امر تهدیدهای امنیتی زیادی را متوجه مردم افغانستان کرده است. از سوی دیگر در این گزارش به وضعیت شاخه القاعده در خاورمیانه با محوریت سوریه اشاره شده و کارشناسان این مرکز مدعی شدند که نه تنها مدیریت و کنترل استان ادلب سوریه در دستان این سازمان مسلح رادیکال و عناصر تحت فرمان ابو محمد الجولانی است، بلکه هسته‌های عملیاتی این تشکیلات تروریستی در همه استان‌های سوریه به شکل پنهان فعال هستند. در بخش دیگری از این گزارش آمده است که در برخی مناطق سوریه برخی هسته‌های پنهان داعش نیز با پوشش گروه تروریستی تحریرالشام فعال بوده و با استفاده از این پوشش امکان جابجایی در استان‌های مختلف شام را در اختیار دارند.

گزارش‌های منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد و برخی نهادهای وابسته به این سازمان از جمله مراکز حقوق بشری و ضد افراط‌گرایی حاکی از هدایت شاخه‌های القاعده در کشورهای مختلف از سوی مرکزیت این تشکیلات تروریستی در افغانستان است. به عبارت ساده‌تر برآورد همه گزارش‌های منتشر شده از سوی مراکز غربی بر جایگاه افغانستان در هدایت شاخه‌های مختلف در کشورهای گوناگون و استقرار مرکزیت القاعده در این کشور تاکید میکند.  

در همین راستا «لانگ وار ژورنال» در گزارشی اذعان داشت: طی ده ماه گذشته نمودار فعالیت گروه‌های بنیادگرای رادیکال در افغانستان شیب صعودی داشته  و در این میان القاعده آمار بیشترین تحرک را به خود اختصاص داده است. به گونه‌ای که عناصر این شبکه هم اکنون در استان‌های بدخشان، بلخ، فاریاب، فراه، غزنی، هلمند، جوزجان، کاپیسا، کابل، قندهار، کنر، خوست، لوگر، ننگرهار، تخار، پکتیا، ارزگان و زابل حضور فعال دارند.

این در حالی است که مقام‌های افغان نیز معتقدند علاوه بر حضور و تحرک کادرهای رده‌ بالای این تشکیلات تکفیری در اکثر ولایات افغانستان، اقدامات مشخصی نیز علیه آنها در دستور کار نیروهای ارتش و ضد تروریسم قرار گرفته است که طی آن حملاتی علیه القاعده در این ولایات و همچنین نیمروز در غرب و پکتیکا در شرق انجام داده‌اند. لازم به ذکر است که تعداد کل اعضای القاعده و ملیت‌های آنها دقیقاً مشخص نشده است، اما کمیته نظارت بر تحریم‌های سازمان ملل متحد برآورد کرده است که این شبکه بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ فرد در افغانستان دارد که از ملیت‌های مختلف به ویژه عرب هستند. این افراد چند دهه است که در جغرافیای افغانستان و پاکستان حضور دارند و در زمینه‌های مختلف از جمله بمب‌گذاری و تبلیغات تجربه دارند.

در گزارش لانگ وار ژورنال که براساس گفت‌وگو با منابع مختلف تهیه شده، آمده است که شبه‌نظامیان عضو القاعده در ماه‌های اخیر و به ویژه پس از امضای توافقنامه صلح آمریکا با طالبان در بسیاری از حملات نظامی در استان‌های افغانستان دست داشته و مهمتر از آن مسئله خلق بحران در قاره سبز و کشورهای مختلف اتحادیه اروپا است.

از سوی دیگر کارشناسان ضدتروریسم «لانگ وار ژورنال» محتوای رسانه‌های تبلیغاتی القاعده از جمله وب‌سایت «ثبات» وابسته به این گروه را تحلیل و ارزیابی کرده‌اند. این ارزیابی نشان می‌دهد تحرک این شبکه افزایش یافته و جنگجویان القاعده به ویژه پس از ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ میلادی حملات خود در افغانستان را افزایش داده‌اند و این حملات در رسانه‌های آنها نیز بازتاب یافته است.

در این میان موضوعی که توجه رسانه های بین‌المللی را به خود جلب کرد، اظهارات جولانی به عنوان یکی از مهمترین سوژه‌های جامعه اطلاعاتی آمریکا و همچنین متحدان واشنگتن است. در واقع رهبر شاخه القاعده در شامات در شرایطی اقدام به اتخاذ مواضع ذکر شده در مصاحبه با شبکه آمریکایی پی.بی.اس کرد که اظهارات جیمز جفری، فرستاده ویژه سابق آمریکا در امور سوریه در ماه نوامبر به عنوان تایید و تکمیل اظهارات جولانی مطرح شد.

 القاعده دارایی استراتژیک واشنگتن

فرستاده ویژه سابق آمریکا برای پرونده سوریه در گفتگو با شبکه پی.بی.اس طی اظهاراتی جنجالی اعلام کرد، گروه شبه نظامی هیات تحریرالشام سوریه که سابقاً به عنوان جبهه النصره شناخته شده و در واقع شاخه رسمی القاعده در شام به شمار میرود، یک دارایی برای استراتژی فعلی آمریکا در سوریه است.

فرستاده ویژه ریاست جمهوری پیشین آمریکا در ائتلاف غربی‌ به اصطلاح ضد داعش با بیان اینکه وی و اعضای تیم تحت مدیریتش در ائتلاف، عمدتاً اندازه واقعی حضور نظامی آمریکا در سوریه را از رئیس جمهور آمریکا پنهان کرده‌اند خاطر نشان کرد که هیأت تحریرالشام (شاخه رسمی القاعده در سوریه) در بین گزینه‌های مختلف مرتبط با ادلب کمتر از بقیه متضاد و بد هستند و توجه به آنها از آنجایی حائز اهمیت است که ادلب یکی از مهمترین مکانها در سوریه به شمار میرود. سوریه‌ای که متعاقباً یکی از مهمترین مکانها در خاورمیانه است و این مساله بر اهمیت جولانی و تشکیلات مسلح تحت فرماندهی وی می‌افزاید.

این اظهارات در حالی واکنش طیف کثیری از کارشناسان ضد تروریسم و تحلیلگران رسانه‌ای را به دنبال داشت که ابومحمد الجولانی در مصاحبه خود تاکید کرد که تحریرالشام (جبه النصره سابق) هیچ‌گاه تهدیدی علیه غرب نبوده و با وجود اینکه در ایدئولوژی و راهبرد این تشکیلات مسلح هیچگاه تهدیدی علیه آمریکا و اروپا در دستور کار نبوده باید از لیست تروریسم غربی‌ها حذف شود!

با وجود اینکه برخی از کارشناسان امنیتی مصاحبه جفری و اظهارات جولانی را هدفمند و در راستای تحقق یک سیاست مطرح کرده‌اند، نماینده اسبق واشنگتن در پرونده سوریه این اظهارنظرها را خطاب به یک مستند در شبکه پی.بی.اس در خصوص ابو محمد الجولانی، فرمانده سابق القاعده که اکنون رهبر گروه شبه نظامی هیات تحریرالشام است، مطرح کرده است.

از سوی دیگر برخی از ناظران مسائل بین‌الملل بر این باورند که با روی کار آمدن دمکرات‌ها، مدیریت تهدید شرقی و کنترل مسکو در اولویت برنامه‌های کاخ سفید و جامعه اطلاعاتی آمریکا قرار دارد. بر همین اساس پرونده کریمه و افزایش فشار در سوریه بر روی کرملین در راستای همین سیاست دمکراتها ارزیابی میشود. به عبارت ساده‌تر بایدن و دمکرات‌های مستقر در کاخ سفید از انتشار مصاحبه جفری و ابومحمد الجولانی به دنبال ارسال پیامی مشخص به مسکو بوده که برخی از تحلیلگران معتقدند برای کاهش فشار در کریمه، آمریکا راهبرد افزایش فشار در سوریه را دنبال می‌کند. با وجود چنین تحلیلی میتوان دلایل اتخاذ مواضعی عجیب از سوی رهبر القاعده سوریه و سرمایه خواندن مسئول عملیات سپتامبر ۲۰۰۱ از سوی نماینده ایالات متحده در ائتلاف ضد داعش و پرونده سوریه را تا حدودی درک کرد.  

این در حالی است که آمریکا به همراه کانادا، انگلیس و ترکیه به تعیین شاخه القاعده در سوریه  به عنوان یک گروه تروریستی ادامه می‌دهند. جولانی از سال ۲۰۱۳ از سوی آمریکا به عنوان یک تروریست تعیین شده اما به پی.بی.اس گفت که آنرا ناعادلانه می‌داند چون روابط او با القاعده متعلق به گذشته است. او اکنون تاکید می‌کند که به دلیل جنگیدن با دولت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و گروه تروریستی داعش، به طور کلی یک همپیمان برای آمریکا و غرب به شمار می‌رود.

گزارش: اردشیر حبیبی