به گزارش آتیه‌آنلاین، کوبا حتی پیش از انقلاب سوسیالیستی نیز حیات خلوت نیروهای امنیتی و اطلاعاتی آمریکا بود. پس از سر کار آمدن دولت به رهبری «فیدل کاسترو»، رهبر فقید این کشور، این حضور طبعاً افزایش قابل‌توجهی یافت. با این همه، مدتی است که دیپلمات‌ها و ماموران آمریکایی با بحران جدیدی روبرو شده‌اند؛ نوعی بیماری که از آن به‌عنوان «سندروم هاوانا» یاد می‌شود.

بیماری غریب

ماجرای «سندروم هاوانا» بیشتر شبیه فیلم‌های جیمز باند و جاسوسی هالیوود است. سال ۲۰۱۶ در آستانه پایان دولت «باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری ایالات متحده بود که دیپلمات‌های آمریکایی برای ترمیم روابط فرسوده این دو کشور به سفارت ایالات متحده در بلوار ساحلی مستقر شدند اما حضور آنها تبدیل به یک ماجرای پیچیده شد. اواخر همان سال، دیپلمات‌های آمریکایی در محل سکونت خود در هاوانا علائم غیر قابل توضیحی مانند سرگیجه و سردردهای شدید را تجربه کردند. نتیجه تحقیقات گسترده سال ۲۰۱۸ که به تازگی از طبقه‌بندی خارج شده نشان داد ۲۴ دیپلمات دچار اختلال‌های مغزی متعدد شدند. نتیجه اینکه نیروهای آمریکایی به این کشور بازگشتند و دیپلمات‌های کوبایی نیز از آمریکا اخراج شدند. اما نه‌ تنها علت این جراحات، بلکه ارزیابی‌های صورت گرفته در مورد سندروم موسوم به هاوانا در آن زمان به صورت یک راز باقی ماند؛ بخشی از محرمانه ماندن این حوادث مربوط به این واقعیت است که اولین گروهی که تحت پوشش دیپلماتیک وارد کوبا شدند در حقیقت افسران سیا بودند.

سازمان سیا از اقرار اینکه ماموران او در کوبا آسیب دیدند امتناع می‌کند اما ماجرای سندروم هاوانا وقتی ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد که مشخص شد کارمندان سفارت کانادا در کوبا و نیز دیپلمات‌های آمریکایی در چین و روسیه نیز مشکلات ناگهانی و غیرقابل توضیح مشابهی را گزارش کرده‌اند.

چند ماه پیش، گزارش‌هایی درباره علت‌های احتمالی وقوع این این حوادث عجیب منتشر شد. بر اساس یک گزارش از سوی آکادمی ملی علوم آمریکا، علایم عصبی بیماری ناشناخته‌ای که دیپلمات‌های آمریکایی خارج از این کشور به ویژه در کوبا، چین و روسیه با آن دست و پنجه نرم کردند، با تاثیرات انرژی مایکروویوی مستقیم، مطابقت دارد. خبرگزاری اسپوتنیک گزارش داد که در سال ۲۰۱۷، وزارت خارجه آمریکا مدعی شد که ده‌ها دیپلمات این کشور فعال در سفارت‌های آمریکا در کوبا، چین و روسیه در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ از بابت وسیله مرموز صوتی دچار آسیب شده‌اند که به «سندروم هاوانا» موسوم شد و چندین کارمند به مشکلات شنوایی و آسیب‌های احتمالی مغزی دچار شدند.

حملات احتمالی تابشی که به ظاهر کارمندان آمریکایی خارج از کشور را در سال‌های گذشته تحت تاثیر قرار داده، باعث شده تا آنها بیمار شوند و مشکلات تعادلی برای آن‌ها به وجود بیاید. همین مسئله باعث شد تا سرویس امنیت دیپلماتیک وزارت خارجه، موسسات ملی بهداشت و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، اف.بی.آی، ارتش و سیا وارد عمل شده و درباره آنها تحقیق کنند.

بنا به این گزارش، کارمندان دولتی سفارت آمریکا در هاوانا، صداهایی عجیب شنیده و احساسات فیزیکی عجیبی را تجربه کرده‌اند که باعث مشکلات و تغییرات شنوایی، تعادل و ادراک آن‌ها ‌شده و این نشانه‌ها با آسیب‌های خفیف مغزی نظیر ضربه مغزی تطابق داشته است. این گزارش براساس یافته‌های به دست آمده و پس از آن منتشر شد که کارشناسان علمی و پزشکی نشانه‌های مربوط به ۴۰ کارمند وزارت خارجه و دیگر کارمندان دولت را بررسی کردند. بر اساس این گزارش، بسیاری از قربانیان مدعی‌اند که صداهایی بلند را شنیده و بر روی گوش‌هایشان فشار احساس کرده‌اند.

این مساله با شکایت از سرگیجه، راه رفتن نامتعادل و مخدوش بودن دید که پایدار بوده، همراه است. استاد پزشکی دانشگاه استنفورد گفت: «این کمیته احساس کرد که بسیاری از علائم، نشانه‌ها و مشاهدات متمایز و حاد گزارش شده توسط کارمندان دولت با اثرات انرژی فرکانس رادیویی پالس رادیویی سازگار است.» وی افزود: «‌از آنجا که این مطالعه چهار گزینه را در توضیح علائم نشان داده شده توسط افراد مبتلا، مانند عفونت، مواد شیمیایی، عوامل روانشناختی و انرژی مایکروویو، محتمل دانسته، به طور کلی، به نظر می‌رسد انرژی فرکانسی رادیویی، منطقی‌ترین مکانیسم در توضیح این موارد در میان موضوعاتی است که کمیته در نظر گرفته است. کمیته نمی‌تواند ساز و کارهای احتمالی دیگر را رد کند و احتمال می‌دهد که عوامل متعددی برخی موارد و تفاوت‌های موجود در دیگران را توضیح دهد.»

نزدیک به دو هفته پیش نیز گاردین در گزارشی اعلام کرد که براساس مطالعه تحقیقاتی که اخیرا توسط پزشکان آمریکایی و با معاینه و بررسی وضعیت ۲۱ تن از دیپلمات‌های آمریکایی منتشر شد، آمده است که این افراد در معرض یک منبع انرژی ناشناخته قرار گرفته بودند. دولت واشنگتن از پزشکان در دانشگاه پنسیلوانیا خواسته تا از این ۲۱ دیپلمات آزمایش بگیرند. نتایج که در مجله انجمن پزشکی آمریکا منتشر شد، هیچ شواهدی در بروز ناهنجاری در غشای سفید مغزی این افراد نیافت؛ البته اسکن‌های بیشتر و پیشرفته‌تر در دست انجام است. این در حالی است که «رابرت بارتولومو»، کارشناس در بیماری روان جسمی (MPI) که در کالجی در اوکلند، نیوزلند تدریس می‌کند، اعلام کرده که این تحقیق را قبول نداشته و به نظرش می‌رسد که تبلیغی از سوی دولت آمریکا باشد.

جدی گرفتن یک تئوری

با این همه، به نظر می‌رسد که دولت آمریکا تئوری حمله عامدانه به کارمندان و ماموران جاسوسی‌اش در کوبا را بسیار جدی گرفته است. هفته پیش گزارش شد که آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) کارگروهی از کارشناسان را برای پیشبرد تحقیقات درباره وضعیت سلامتی نامناسب و رازآلود آمریکایی‌ها در هاوانا، گرد هم آورده است. به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، این کارگروه اواخر سال گذشته میلادی ایجاد شد و شامل پزشکان، متخصصان منابع انسانی و افسران ضدجاسوسی است که به طور مشترک در یک تحقیق متمرکز درباره رویدادهایی که به مانع جدی در روابط آمریکا - کوبا تبدیل شده، به انجام وظیفه می‌پردازند.

از سوی دیگر، آسوشیتدپرس روز گذشته (شنبه) گزارش کرد که وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای خبر داد که واشنگتن «پاملا اسپراتلن» را برای رهبری نیروی ضربت موظف به رسیدگی به حملات صوتی ادعا شده علیه مقامات آمریکایی در کوبا منصوب کرد. در این بیانیه آمده است: «وزارت امور خارجه آمریکا پاملا اسپراتلن را به عنوان «مشاور ارشد نیروی ضربت پاسخگویی به حوادث سلامت» منصوب کرد که مستقیما به رهبری ارشد وزارت امور خارجه گزارش می‌دهد.» بنا به اظهارات وزیر خارجه آمریکا، «انتصاب اسپراتلن به ما کمک خواهد کرد تا در رسیدگی به این مساله در هر کجا که پرسنل وزارت امور خارجه و خانواده‌هایشان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، گام‌های مشخص و قاطعی برداریم. پاملا اسپراتلن تلاش‌های هماهنگی مابین جامعه اداری را ساده و موثر می‌کند و بر تعهد ما نسبت به اینکه افرادی که تحت تاثیر این حملات قرار گرفته‌اند مراقبت‌ها و درمان لازم را دریافت می‌کنند، تاکید خواهد کرد.»

به نظر می‌رسد که روابط سرد هاوانا - واشنگتن وارد مرحله‌ای جدید شده است؛ مرحله‌ای که بیشتر به کار فیلمنامه‌نویسان هالیوود می‌آید. هرچند که در وضعیت فعلی جهان نمی‌توان هیچ گزینه‌ای را از نظر دور نگاه داشت؛ به خصوص مسائلی از این دست را!

گزارش: فرزاد سیف‌نیا