طرشت؛ محله‌ای در محاصره آلودگی و نابودی باغ های کهن

طرشت، محله‌ای با قدمتی حدود ۸۰۰ سال، زمانی سرشار از باغ‌های میوه، مزارع و قنات‌های پرآب بود. امروز اما بخشی از همین باغ‌ها خشک شده و ساختمان‌های ناموزون جای آن‌ها را گرفته‌اند. محله‌ای که در روزگاران گذشته یکی از مراکز چهارگانه شهر ری بود، اکنون در محاصره بزرگراه‌های یادگار امام، محمدعلی جناح، شیخ فضل‌الله و خیابان آزادی قرار گرفته و آلودگی هوا و صوتی ناشی از ترافیک و روگذرهای در حال احداث، روزمره ساکنان آن را تحت فشار قرار داده است.

ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران در صحن علنی شورای شهر تهران گفت که محله طرشت حدود ۲۷ هزار نفر جمعیت دارد که یک‌سوم کل جمعیت ناحیه ۵، منطقه ۲ تهران را تشکیل می‌دهند. اگرچه بر اساس سرانه فضای سبز روی کاغذ، عدد ۷۲ دهم متر بالاتر از متوسط ناحیه است، اما واقعیت میدانی چیز دیگری نشان می‌دهد؛ درختان کهنسال بسیاری در حال خشک شدنند و تنها یک بوستان کوچک به نام «عزیزی» برای اهالی باقی مانده است. طرشت دارای سه موقوفه بزرگ است که پس از آستان‌های رضوی و معصومه، از بزرگ‌ترین مجموعه‌های وقفی کشور محسوب می‌شوند. حسینیه بزرگ طرشت و بقعه امامزاده عبدالله، از آثار تاریخی دوره سلجوقیان و قرن ششم هجری قمری، نماد هویت مذهبی و فرهنگی محله‌اند، با این حال تخریب چهار آب انبار و حمام تاریخی، کاهش تعداد قنات‌ها و نابودی باغات نشان از فراموشی این میراث دارد.

امانی همچنین به معضل پارکینگ خودروهای غیرساکن اشاره کرد و توضیح داد: محله به دلیل دسترسی‌های متعدد و نزدیکی به دانشگاه صنعتی شریف، ترمینال غرب و میدان آزادی، عملاً به پارکینگ خودروهای دانشجویان، شهرستانی‌ها و افراد غیرساکن بدل شده است. چهار مرکز آلاینده هوا و صدا در شمال میدان آزادی شامل ایستگاه پسماند، پایانه اتوبوسرانی کرج، کارخانه بتن‌سازی و پایانه جانبازان، مشکلات محله را تشدید کرده‌اند و بسیاری از اهالی خواستار انتقال یا تغییر کاربری این مجموعه‌ها به سرانه‌های فرهنگی و ورزشی هستند.

وضعیت سرانه‌های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی نیز نامطلوب است. طرشت تنها یک سرای محله و یک کتابخانه دارد و سه واحد متوسطه آموزشی آن نیز در معرض صدور حکم تخلیه هستند. بافت شمالی محله فرسوده است و کندی نوسازی ناشی از محدودیت‌های ارتفاعی طرح تفصیلی باعث شده تغییر جدی در معماری و نوسازی محله شکل نگیرد. حضور دانشگاه صنعتی شریف با سه خوابگاه و مرکز فناوری، اگرچه آورده‌هایی برای محله داشته، اما مشکلاتی مانند پارک خودروها و تردد دانشجویان را نیز ایجاد کرده است.

امانی تاکیدکرد که اگر حفاظت از درختان کهنسال و باغات به‌طور فوری آغاز نشود، سرمایه‌های طبیعی و تاریخی محله از بین خواهد رفت. او همچنین خواستار توجه جدی به هویت تاریخی و میراثی محله، بازگشایی و تعریض معابر، تملک املاک معارض، ساماندهی پارکینگ خودروهای غیرساکن، انتقال یا تغییر کاربری چهار مرکز شهرداری، ایجاد دیوار عایق صوتی، اصلاح نظام آبیاری و مبلمان شهری و تسهیل فرآیند نوسازی بافت فرسوده است.

طرشت محله‌ای با تاریخ ۸۰۰ ساله امروز در محاصره چالش‌های مدرن قرار دارد؛ از آلودگی هوا و صوت گرفته تا تخریب باغات و کمبود سرانه‌های فرهنگی و آموزشی.