بحران زوال عقل در ژاپن و راهحلهای فناورانه برای کمک به سالمندان
ژاپن که مدتهاست با بحران جمعیتی دستوپنجه نرم میکند، اکنون با بحران جدیدی در زمینه زوال عقل روبهروست. دولت بهدنبال استفاده از فناوری، از جمله رباتها و سیستمهای «جیپیاس»، برای کاهش فشار بر سیستم مراقبت سالمندان است.
سال گذشته در ژاپن، بیش از ۱۸ هزار نفر از سالمندان مبتلا به زوال عقل خانههای خود را ترک کرده و در خیابانها سرگردان شدند. بعدتر حدود ۵۰۰ نفر از آنها مرده پیدا شدند.
بر اساس گزارش بیبیسی، گفته پلیس ژاپن این گونه موارد از سال ۲۰۱۲ دو برابر شده است، افزایشی که نشانه فشار فزاینده بر جامعه این کشور است. این بحران با کاهش نیروی کار و محدودیتهای شدید در جذب کارگران مراقبتی خارجی پیچیدهتر هم شده است.
دولت ژاپن زوال عقل را به عنوان یکی از فوریترین چالشهای سیاستی خود شناسایی کرده است، به طوری که وزارت بهداشت پیشبینی میکند هزینههای مراقبتهای بهداشتی و اجتماعی مرتبط با زوال عقل تا سال ۲۰۳۰ به ۱۴ تریلیون ین (۹۰ میلیارد دلار) خواهد رسید. این درحالیست که پیشبینی هزینههای مراقبتی مرتبط با زوال عقل در سال ۲۰۲۵، ۹ تریلیون ین بوده است.
دولت ژاپن در استراتژی اخیر خود بهطور فزایندهای به سمت استفاده از تکنولوژی برای کاهش فشارها رفته است. در سراسر کشور، مردم از سیستمهای مبتنی بر «جیپیاس» برای پیگیری افرادی استفاده میکنند که از خانه بیرون رفته و گممیشوند.
برخی مناطق دستگاههای «جیپیاس» پوشیدنی ارائه میدهند که میتواند به محض خروج فرد از منطقه تعیینشده، مقامات را آگاه کند.
رباتهای مراقب و هوش مصنوعی
تکنولوژیهای دیگری نیز برای شناسایی زوال عقل در مراحل اولیه طراحی شدهاند. تکنولوژی هوش مصنوعی «اِیآیگایت» (aiGait) که توسط شرکت «فوجیتسو» ساخته شده است از هوش مصنوعی برای تحلیل وضعیت بدن و الگوهای راه رفتن استفاده میکند. این هوش مصنوعی از علائمی مانند شل شدن در هنگام راه رفتن، چرخشهای آهسته یا مشکل در ایستادن استفاده کرده و علائم اولیه زوال عقل را شناسایی میکند. «اِیآیگایت» یک طرح کلی از اسکلتبندی بیمار تولید میکند که پزشکان میتوانند در معاینات دورهای از آن برای شناسایی مشکلات احتمالی استفاده کنند.
«هیدنوری فوجیوارا»، سخنگوی «فوجیتسو» میگوید: «شناسایی زودهنگام بیماریهای مرتبط با سن، کلید اصلی است. اگر پزشکان بتوانند از دادههای ضبط حرکت استفاده کنند، میتوانند زودتر مداخله کرده و به افراد کمک کنند تا مدت بیشتری فعال بمانند.»
در همین حال، محققان دانشگاه «واسدا» در حال توسعه یک ربات انساننما به نام «آیرک» (AIREC) به وزن ۱۵۰ کیلوگرم هستند که به عنوان «مراقب آینده» طراحی شده است.
این ربات میتواند به فرد کمک کند تا جوراب بپوشد، تخممرغ سرخ کند و لباسها را تا بزند. دانشمندان دانشگاه «واسدا» امیدوارند که «آیرک» در آینده قادر باشد پوشکها را عوض کرده و از بروز زخم بستر در بیماران جلوگیری کند.
هماکنون رباتهای مشابهی در خانههای سالمندان برای پخش موسیقی یا راهنمایی سالمندان در تمرینات کششی ساده مورد استفاده قرار میگیرند. این رباتها نیاز به مراقبان انسانی را کاهش میدهند. آنها همچنین زیر تشکها قرار میگیرند تا خواب و شرایط سالمندان را ردیابی کنند و بهاینترتیب شبها بیماران را تحت نظارت قرار میدهند.
اگرچه رباتهای انساننما برای آیندهای نزدیک در حال توسعه هستند، اما «تامون میاکه» یکی از دانشمندان دانشگاه «واسدا» میگوید سطح دقت و هوش مورد نیاز رباتها برای تعامل ایمن با انسانها حداقل پنج سال دیگر زمان خواهد برد. او معتقد است رسیدن به چنین سطح مراقبتی برای رباتهای انساننما، «نیازمند درک حسی سراسری از بدن و درک تطبیقی است؛ این یعنی چگونگی تطبیق ربات برای هر فرد و وضعیت خاص.»
حمایتهای عاطفی رباتیک
«پوکِتومو» (Poketomo)، رباتی به ارتفاع ۱۲ سانتیمتر است که میتوان آن را در کیف یا جیب قرار داد. این ربات به کاربران یادآوری میکند که داروهای خود را بخورند، به آنها میگوید چگونه برای وضعیت جوی بیرون آماده شوند و با توانایی گفتگو کردن به کاهش انزوای اجتماعی کسانی کمک میکند که تنها هستند.
«میهو کاگهای»، مدیر توسعه در شرکت «شارپ» میگوید: «ما تمرکز خود را بر مسائل اجتماعی گذاشتهایم... و میخواهیم از فناوریهای جدید برای حل این مشکلات استفاده کنیم». با این حال، همچنان که دستگاهها و رباتها روشهای جدیدی برای کمک به افراد ارائه میدهند، ارتباط انسانی همچنان غیرقابل جایگزین است.
«میاکه» هم معتقد است «رباتها باید مکمل باشند، نه جایگزین مراقبان انسانی... آنها اگرچه ممکن است برخی وظایف را به عهده بگیرند، نقش رباتها کمک به مراقبان و بیماران است.»
در رستوران «سفارشهای اشتباه» در «توکیو»، که توسط «آکیکو کانا» تاسیس شده است، مردم برای سرویسدهی توسط بیماران مبتلا به زوال عقل وارد میشوند. «آکیکو کانا» با الهام از تجربه پدرش با این بیماری، مکانی را تاسیس کرده که بیماران بتوانند در آن درگیر شده و احساس هدفمند بودن کنند.
«توشیو موریتا»، یکی از کارکنان کافه، از گلها برای یادآوری هر سفارش استفاده میکند. با وجود کاهش عملکرد شناختی، «موریتا» از تعامل لذت میبرد. برای همسرش، کافه فرصتی برای استراحت فراهم میکند و به او کمک میکند تا همسرش را درگیر نگه دارد.
رستوران «سفارشهای اشتباه» نشان میدهد که چرا مداخلات اجتماعی و حمایتهای جامعه برای مبتلایان به زوال عقل همچنان ضروری هستند. فناوری میتواند ابزارها و تسکینهایی فراهم کند، اما درگیر شدن معنادار و ارتباط انسانی چیزی است که واقعا به افراد مبتلا به زوال عقل کمک میکند. «موریتا» میگوید «صادقانه بگویم؟ من کمی پول توجیبی میخواستم و دوست داشتم با انواع مختلف مردم ملاقات کنم ... هر کسی متفاوت است، این همان بخش سرگرمکننده کار است.»
