به گزارش آتیه‌آنلاین، شامگاه روز گذشته (جمعه) دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا گزارش غیرمحرمانه‌ای را منتشر کرد که نشان می‌دهد قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی که در روزنامه واشنگتن‌پست قلم میزد، با تایید محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی انجام شده است.

در این گزارش غیر محرمانه آمده است: «ما به این جمع‌بندی رسیده‌ایم که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، عملیاتی را در استانبولِ ترکیه برای دستگیری یا کشتن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی تایید کرده است». همچنین در این گزارش گفته شده است که «ما بر اساس کنترل  ولیعهد در تصمیم‌گیری پادشاهی، دخالت مستقیم یک مشاور اصلی و محافظان محمد بن سلمان در جزئیات این عملیات و حمایت ولیعهد برای استفاده از اقدامات خشونت‌آمیز برای ساکت کردن مخالفان خارج از کشور از جمله خاشقچی، به این ارزیابی رسیدیم .»

فرو نشستن غبار

نکته اینجاست که در این گزارش تاکید شده «از سال ۲۰۱۷ ، ولیعهد کاملاً بر سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی پادشاهی تسلط داشته و دارد و بسیار بعید به نظر می‌رسد که مقامات سعودی بدون مجوز ولیعهد، عملیاتی از این دست را انجام داده باشند». در همین راستا باید به این نکته اشاره کرد که کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۹ قانونی را تصویب کرد که دونالد ترامپ، رییس جمهوری پیشین آمریکا را موظف به ارائه چنین گزارش طبقه‌بندی نشده‌ای کرد، اما ترامپ این درخواست را نادیده گرفت. مساله اینجاست که سازمان سیا و رئیس وقت آن در دولت ترامپ یعنی «جینا هاسپل»، پس از قتل خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه با قطعیت بالایی گزارش داد که بن سلمان شخصاً دستور این قتل را صادر کرده است اما مقام‌های اطلاعاتی به طور علنی در اینباره صحبت نکرده و شواهدی ارائه نکردند. البته عدم ارائه این گزارش به صورت مستقیم نشان دهنده آن است که مانع جدی بر سر راه افشای این قبیل داده‌های خانمان‌سوز، ترامپ بوده است که این لاپوشانی هم به دلیل تامین منافع واشنگتن در سرزمین حجاز بود.

پرونده خاشقجی اما صرفاً یک موضوع دو سویه میان آمریکا و عربستان سعودی نیست، بلکه از همان ابتدای امر به دلیل واکنشهای منفی و گسترده در افکار عمومی جامعه ملل و برجسته کردن آن از سوی رسانه‌ها که موضع‌گیری مقامات سطح یک دنیا را به همراه داشت، ابعاد بین‌المللی به خود گرفت. به عنوان مثال، گزارشگر سازمان ملل در ژوئن ۲۰۱۹ میلادی اعلام کرد «غیرممکن است» که بن سلمان از این اقدام بدون اطلاع بوده باشد و باید گفت که ولیعهد سعودی سفارش دهنده این اقدام ضدبشری بوده است. به هر ترتیب جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت که گزارش مربوطه را مطالعه کرده است ولی اطلاعات بیشتری را در اختیار اصحاب رسانه آمریکا قرار نداد.

نکته قابل توجه در گزارش دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا این است که اسامی ۲۱ نفر در این گزارش آورده شده و آمده است که «ما اطمینان زیادی داریم که افراد زیر به نمایندگی از محمد بن سلمان در مرگ جمال خاشقچی مشارکت داشته‌اند و به آنها دستور داده شده است، یا در غیر این صورت همدست یا مسئول آن بوده‌اند». در همین راستا روز گذشته (جمعه) دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که ژنرال احمد العسیری، معاون سابق سرویس اطلاعاتی سعودی را به دلیل مشارکت در قتل جمال خاشقجی تحریم کرد.

خزانه‌داری آمریکا در بیانیه اخیر خود اعلام کرد که علاوه بر العسیری، نیروی واکنش سریع عربستان سعودی را هم به خاطر دخالت در این ترور، تحریم خواهد کرد. همچنین وزارت خارجه آمریکا در مقرراتی تحت عنوان «ممنوعیت خاشقجی»، محدودیت‌های ویزایی برای افرادی که از نظر آنها در قتل این روزنامه‌نگار سعودی دخالت داشته‌اند، اعمال خواهد کرد. این اقدامات ظرف حدوداً ۴۸ تا ۷۲ انجام شد که نشان می‌دهد واشنگتن شمشیرش را برای ریاض از رو بسته است.

باج‌خواهی و  مهندسی برخورد

با وجود ارزیابی اطلاعات ملی آمریکا از نقش بن سلمان در قتل این روزنامه‌نگار سعودی، ظاهراً کاخ سفید تصمیمی برای تحریم وی ندارد؛ چراکه به گفته برخی مقامات دولت آمریکا، این اقدام ایالات متحده اگر عملیاتی شود، دولت بایدن را در موقعیت خصمانه‌ای با پادشاهی سعودی قرار می‌دهد. در همین راستا برخی از مقامات دولت بایدن گفته‌اند که هدف از ارزیابی روابط با سعودی به معنای آن نیست که این روابط را به صفر برسانیم؛ چراکه آمریکا منافع مهم مشترک با عربستان دارد و مقامات در سطوح مختلف روابط با بن سلمان را ادامه می‌دهند. اینکه آیا بایدن با بن سلمان وارد یک ترازی در روابط میشوند، قدری دور از ذهن است که دلیل آنرا باید تماس‌های اخیر او با پادشاه عربستان دانست.

در همین راستا بایدن روز گذشته (جمعه) پس از گذشت بیش از یکماه از ورودش به کاخ‌سفید، با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی تماس تلفنی داشت. در همین راستا، نشریه پلیتیکو در گزارش دیروز خود نوشت که رئیس جمهوری آمریکا بر خلاف ترامپ، سلمان را همتای خود می‌داند و بر این اساس از هرگونه تماس با ولیعهد وی، خودداری کرده است! این در حالیست که ولیعهد سعودی عمل آندوسکوپی برای برداشتن آپاندیس را صبح روز چهارشنبه در بیمارستان تخصصی ملک فیصل در ریاض انجام داد که بر اساس اعلام دیوان سلطنتی عربستان، این عمل موفقیت‌آمیز انجام شده است.

این عمل به خودیِ خود دارای اهمیت نیست، اما تماس‌های مکرر مقامات سطح یک کشورهای عربی و غیرعربی با ولیعهد سعودی و احوالپرسی با او پس از بازگشت از بیمارستان، موضوعی است که نشان از جایگاه وی دارد اما هیچ یک از مقامات واشنگتن حتی در توئیتر هم، حال و احوال او را جویا نشدند. این موضوع را اگر کنار تایید پرونده قتل خاشقجی توسط دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا قرار دهیم به خوبی می‌فهمیم که ایالات متحده و به خصوص دولت بایدن قصد ندارد به این سادگی فشارش بر ولیعهد و ریاض را کم کند. سند این ادعا را هم باید اظهارات اخیر جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید دانست. او صراحتاً اعلام کرد که رئیس‌جمهوری آمریکا (جو بایدن) بر خلاف دولت ترامپ، هرگز در قبال اعتراضات و دلایل نگرانی از بابت مسائل حقوق بشری، آزادی بیان و هر چیز دیگر درباره شیوه‌ای که باید امور طبق آن اداره و اجرایی شوند، سکوت نخواهد کرد.

این بدان معناست که تیم بایدن و همچنین تمامیت ساختار سیاسی عربستان سعودی در دولت فعلی ایالات متحده، نه تنها به دنبال اعلام فشار بیشتر بر ریاض با محوریت ولیعهد سعودی است، بلکه قصد دار  تا با اهرم پرونده‌هایی از قبیل خاشقجی یا جنگ یمن، ریاض را در کانال خود هدایت و سپس از اینطریق منافعش را تامین کند.

گزارش:  فرزاد سیف‌نیا