به گزارش آتیه‌آنلاین، نشست دو روزه وزرای کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) روز پنج‌شنبه به پایان رسید. امیدهای بسیاری به این نشست و نتیجه‌گیری در زمینه مسائل مهم وجود داشت، از جمله ادامه حضور نظامی کشورهای عضو در عراق و افغانستان و همچنین آنچه تهدید روسیه نامیده می‌شود.

با این همه، دو روز نشست هیچ نتیجه‌ای به دنبال نداشت و طرفین بدون هیچ دستاورد ملموسی به این جلسات پایان دادند.

حضور در افغانستان

«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا طی دوران زمامداری‌اش مسئله افغانستان را بدل به موضوعی محوری در سیاست‌گذاری خود کرد. توافق دوحه برای بسیاری امیدی بود برای پایان درگیری‌ها، حالا به هر شکل و بهایی. البته بسیاری هشدار داده بودند که روی کار آمدن «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا می‌تواند ورق با به سمت و سوی دیگری بچرخاند.

تا حد زیادی هم چنین شد. دولت بایدن اعلام کرد که برنامه‌های قبلی در زمینه خروج نیروهایش از افغانستان را به طور مجدد بررسی خواهد کرد. البته شکی هم نیست رویکرد آمریکا در قبال حضور نیروهایش در افغانستان تعیین‌کننده نقشه راه کلی ناتو خواهد بود. «هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان نیز مدتی پیش عنوان کرد که خروج نیروهای نظامی این کشور از افغانستان ممکن است در ضرب‌الاجل مقرر صورت نگیرد و برلین ترجیح می‌دهد که این خروج را به صورت دقیق و حساب‌شده انجام دهد.

این سایه تردید را در نشست دو روزه ناتو نیز می‌توان مشاهده کرد. «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو روز پنج‌شنبه اعلام کرد که کشورهای عضو این پیمان در مورد خروج نیروهای خود از افغانستان «تصمیم نهایی» را اتخاذ نکرده‌اند. به گفته وی، کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی با نزدیک شدن به موعد تعیین شده برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان به بحث درباره آن ادامه خواهند داد. بنا به توافقی که یک سال پیش بین آمریکا و گروه طالبان به دست آمد کشورهای خارجی باید پیش از روز اول مه سال ۲۰۲۱ میلادی خاک افغانستان را ترک کنند.

به گفته استولتنبرگ، بررسی در این زمینه همچنان ادامه داشته و باید در ادامه بر سر آن به نتیجه رسید. این در حالی است که در تاریخ ۱۴ فوریه در گفت‌وگو با روزنامه آلمانی «ولت ام زونتاگ» گفت که طالبان باید به تعهداتش‌ پایبند باشد و خشونت را کاهش دهد و روابطش را با گروه‌های تروریستی قطع کند. وی افزود که یک سطح غیرقابل قبول خشونت از جانب طالبان مشاهده می‌شود و این خشونت‌ها کارمندان بهداشتی، قضات و خبرنگاران را نیز هدف قرار می‌دهند. استولتنبرگ در مصاحبه با این روزنامه تأکید کرد: «راه‌حل سیاسی، یگانه راهِ پایان دادن به جنگ است، هر راهی را که ناتو در پیش خواهد گرفت، ما باید در این راستا عمل کنیم که افغانستان هیچگاه دوباره، قرارگاهی برای تروریسم نباشد.»

دبیرکل ناتو همچنین تاکید کرد که کشورهای عضو این سازمان بنا ندارند بیش از آنچه که باید در افغانستان بمانند و با توجه به تحولات موجود دو گزینه پیش روی اعضای ناتو قرار دارد: «ما می‌توانیم بمانیم و باز هم از نظر نظامی فعال باشیم یا می‌توانیم افغانستان را ترک کنیم و به این ترتیب این خطر را بپذیریم که این کشور بار دیگر مکان امنی برای تروریست‌ها شود.» این امر، به گفته استولتنبرگ، انتخاب ساده‌ای نیست.

این نکته را از یاد نباید برد که دیپلمات‌های ناتو در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه اعلام کرده بودند که به احتمال بسیار زیاد نیروهای این سازمان پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده در افغانستان باقی می‌مانند. آن‌ها دلیل ادامه حضور نیروهای ناتو را  توقف مکرر ‌در مذاکرات صلح بین‌الافغان خواندند. همچنین کمبود در نیروهای آموزش‌دیده امنیتی افعانستان با حدود ۳۵۰ هزار تن، روابط طالبان با دیگر گروه‌های تروریستی و ادامه خشونت توسط طالبان در برابر جمعیت افغانستان از دیگر عوامل ادامه این حضور خواهد بود.

از سوی دیگر، طالبان روز شنبه اعلام کرد که «ادامه اشغال و جنگ» به نفع دولت‌های عضو ناتو و مردم آن‌ها نخواهد بود و هر کشور و سازمانی که در تلاش برای ادامه حضور نیروهای خارجی در افغانستان باشد، مؤاخذه خواهد شد. در واکنش به این اظهارات، روز پنج‌شنبه استولتنبرگ اعلام کرد که حضور ناتو در افغانستان و عراق نقش مهمی در مبارزه با تروریسم بین‌المللی دارد، اما وزرای دفاع کشورهای عضو با توجه به دوراهی‌های پیش رو و انتخاب‌های دشوار درباره ادامه حضور در افغانستان رایزنی کردند. وی گفت که ناتو به ادامه ماموریت آموزشی خود در افغانستان و تامین بودجه نیروهای امنیتی این کشور ادامه خواهد داد و این سازمان، با قدرت از فرایند صلح حمایت کرده و در این مسیر تعداد نیروهای خود را کاهش خواهد داد. دبیرکل ناتو تاکید کرد که صلح در افغانستان به نفع مردم آن کشور، امنیت منطقه و امنیت اعضای ناتو است.

معضل عراق

عراق از دیگر مسائل حیاتی برای ناتو و برنامه‌های آن در ادامه است که اهمیت بسیار برای سیاست‌گذاری‌های آن دارد. وضعیت حضور نظامی نیروهای ناتو و ائتلاف بین‌المللی در عراق همواره مایه دردسر بوده است و طی ماه‌های اخیر بارها حملاتی به نیروهای این سازمان و ائتلاف صورت گرفته است.

با توجه به این تحولات، به نظر می‌رسد که ناتو بنا ندارد به این زودی‌ها به اشغال خود در عراق خاتمه دهد. استولتنبرگ در نشست خبری پس از پایان نشست دو روزه گفت که اعضای ناتو تصمیم گرفتند ماموریت آموزشی خود در عراق را گسترش دهند. وی هدف از این ماموریت را پیشگیری از حضور دوباره داعش ارزیابی کرد. به گفته دبیر کل ناتو، شمار نیروهای آموزش‌دهنده در حال حاضر ۵۰۰ نفر است که به چهار هزار نفر افزایش یافته و تعداد بیشتری از نهادهای امنیتی عراق به ویژه خارج از بغداد را در بر خواهد گرفت. استولتنبرگ حضور ناتو در عراق را مشروط و بنا به درخواست دولت عراق اعلام کرده و گفت افزایش نیروها تدریجی و اندک اندک خواهد بود. وی به پایبندی ناتو به حاکمیت و تمامت ارضی عراق اشاره کرده و گفت که در گفت‌وگوی هفته گذشته خود با نخست‌وزیر این کشور، «مصطفی الکاظمی»، به وی اطمینان داده است که همه کارها با مشورت کامل با مقامات عراقی انجام خواهد شد.

این در حالی است که رییس اتحادیه علمای مسلمان استان دیاله در شرق عراق با افزایش نظامیان ناتو در این کشور مخالفت کرد و آنرا ناقض حاکمیت و اشغالگری جدیدی در پوششی بین‌المللی دانست. «جبار المعموری» رئیس اتحادیه علمای مسلمان در استان دیاله روز گذشته (جمعه) گفت: «هرگونه افزایش شمار نظامیان ناتو در عراق غیرقابل قبول است زیرا هیچ توجیهی برای اینکار وجود ندارد؛ بویژه اینکه کشور ما از نیروهای گسترده‌ای برخوردار است که می‌تواند هرگونه حمله تروریستی علیه امنیت شهروندان در هر جای عراق را سرکوب کنند.»

از قرار معلوم، پایگاه‌های مهم ناتو در خاورمیانه و آسیای مرکزی بنا نیست به این زودی‌ها تخلیه شده و شواهد و قرائن حاکی از آن است که وضعیت در منطقه بنا نیست عاری از حضور نیروهای خارجی شود.

گزارش: فرزاد سیف‌نیا