به گزارش آتیه آنلاین در این پرونده با اعضای هیئت نظارت بر اجرای برجام، مسئولان ارشد کشور، منصوبان و مشاوران رهبر معظم انقلاب گفت‌وگو شده است. دکتر محمدباقر قالیباف، دکتر محمدجواد ظریف، دکتر علی‌اکبر ولایتی، دکتر علی لاریجانی، دکتر سعید جلیلی، دکتر علی‌اکبر صالحی و دکتر کمال خرازی، مواضع جمهوری اسلامی را در این زمینه تبیین کرده‌اند. با هم در دو بخش نگاهی خواهیم داشت به اهم مواضع این مسئولین در قبال رفتار دولت جدید آمریکا در برابر ایران و تعهدات برجامی که آمریکا باید انجام دهد.

محمد جواد ظریف: فقط امضاء کافی نیست، ایران باید اثر لغو تحریم را حس کند
وزیر امور خارجه کشورما معتقد است صرف بازگشت آمریکا به برجام در شرایط کنونی کفایت نمی‌کند. او در مصاحبه با سایت اطلاع رسانی رهبری گفت: «آمریکا باید تحریم‌ها را بردارد یعنی نه اینکه بگوید مثلاً‌ من عین کلمات برجام را اجرا می‌کنم. ترامپ در این چهار سال تلاش کرد که برجام را از محتوا تهی بکند و تحریم‌هایی را تحمیل بکند که اگر آمریکا به برجام برگردد هم آن تحریم‌ها کماکان باقی بماند. مثلاً بانک مرکزی و وزارت نفت ما را از تحریم‌های تحت عنوان هسته‌ای خارج کردند و با عنوان تروریسم تحریم کردند. اصلاً عناوین و نحوه‌ی انتصاب تحریم‌ها را هم عوض کردند.»

وی افزود: «آمریکا اوّل باید تعهداتش را انجام بدهد. موضوع اصلی این است که روابط اقتصادی ما با کشورها عادی بشود.» ظریف در مورد اقداماتی که باید توسط ایالات متحده انجام شود، گفت: «باید محدودیت‌هایی که برای فروش نفت ایران ایجاد کردند را بردارند. باید روابط بانکی ما به حالت اوّلیه برگردد. باید قراردادهایی که ما داشتیم با شرکت‌های مختلف اجرایی بشود. باید طرف‌های مختلف کارگزاری‌های بانکی ما به حالت اوّل برگردند. مشکلاتی که برای حمل‌ونقل و بیمه‌ی ما بوده باید برگردانند. شرط کافی این است که ما آثار اقدامات آمریکا را ببینیم. هم در برجام، هم در بحث تعهدات اتحادیه‌ی اروپا و هم در بحث تعهدات آمریکا مطرح و تأکید شده است.»

وزیر امور خارجه کشورمان درباره مصوبه مجلس که بحث های فراوانی در حاشیه آن وجود داشت گفت: «وقتی مصوبه‌ی مجلس تبدیل به قانون شد، همه تابع قانونیم. همان زمانی که مصوبه‌ی مجلس تصویب شد، من در یک اجلاس بین‌المللی که به‌صورت وبیناری شرکت می‌کردم، اعلام کردم که اگر مراحل قانونی این مصوبه طی بشود ما اجرا می‌کنیم.»

ظریف ادامه داد: «آمریکایی‌ها واقعا فکر می‌کردند فشاری که در دوره‌های گذشته بر ایران واردشده، کافی نبوده و عنوان آن را فشار حداکثری گذاشتند. خیال می‌کردند اگر فشار حداکثری بیاورند تأثیر می‌گذارد. اگر خاطرتان باشد در اردیبهشت ۹۷ که از برجام خارج شدند، پیش‌بینی آقای بولتون، مشاور امنیت ملی وقت آقای ترامپ این بود که ایران نمی‌تواند چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب را برگزار کند.»

ظریف در پاسخ به این سوال که اگر طرف‌های برجام بخواهند شرایط جدیدی برای برداشتن تحریم‌ها مطرح کنند، موضع ما چه خواهد بود، گفت: «به ‌هیچ‌وجه حق ندارند چنین کاری بکنند. اوّلاً موضوع برجام موضوع هسته‌ای ایران بود و موشکی ربطی به این نداشت و اگر قطعنامه‌ی شورای امنیت هم اشاره‌ای به موشکی کرده بود، به موشک دارای کلاهک هسته‌ای اشاره کرده بود. وقتی ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد، موشک دارای کلاهک هسته‌ای هم دیگر معنی نمی‌دهد. ثانیاً طرف‌های برجام که سالانه بالای صد میلیارد دلار سلاح به منطقه می‌فروختند، در موقعیتی نبودند که به ایران بگویند شما ابزار دفاعی‌ات را از دست بده. وقتی آن‌ها این بحث را مطرح می‌کردند ما علاوه بر اینکه می‌گفتیم موشک ربطی به برجام ندارد، می‌گفتیم آیا شما حاضرید فروش تسلیحاتتان به منطقه را متوقف کنید؟ آیا کشورهای منطقه حاضرند هزینه‌ی نظامی‌شان را به هزینه‌ی نظامی ایران برسانند؟»

علی اکبر صالحی: بی‌اعتمادی ما به آمریکا بر اساس واقعیت‌هاست

رئیس سازمان انرژی اتمی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم در مصاحبه با سایت اطلاع رسانی رهبری در پاسخ به این سوال که چرا غربی‌ها موظف هستند که تمام تحریم‌ها را بردارند گفت: «تحریم‌ها از اساس یک امر ظالمانه‌ای بود. چالش ما واقعاً هسته‌ای نیست؛ چون هسته‌ای یک بحث فلسفی نیست و یک بحث دو دو تا چهارتاست. مباحث هسته‌ای علمی است و باید به یک نتیجه‌ای برسیم، امّا در مباحث فلسفی ممکن است هیچ‌گاه به نتیجه‌ای نرسیم.»

معاون رئیس جمهور با اشاره به تاریخچه درگیری هسته‌ای ایران و غرب پس از انقلاب گفت: «زمانی که آقای البرادعی مدیرکل بود، اگر اشتباه نکنم سال ۸۱، بنده نماینده‌ی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بودم. وقتی که منافقین اعلام کردند ایران در نطنز دارد مثلاً تأسیسات سری می‌سازد، قبل از آن ما آقای البرادعی را به ایران آورده بودیم و به اصفهان هم رفته بود. در فاصله‌ی دو سه سال، دو بار به ایران آمد و من آن موقع نماینده‌ی ایران بودم. در اصفهان به او گفتیم ما داریم در اینجا تأسیسات UCF برای تبدیل اورانیوم درست می‌کنیم؛ یعنی اورانیوم را به گاز UF۶ تبدیل می‌کنیم. آنجا به او گفتم می‌دانی ما برای چه می‌خواهیم گاز UF۶ تولید کنیم؟ چون آقای البرادعی متخصص هسته‌ای نبود و حقوقدان بود، گفت چرا؟ گفتم ما می‌خواهیم غنی‌سازی بکنیم، والا پودر اورانیوم نگه‌ داریم، آسان‌تر از گاز است. آن موقع هنوز تأسیسات نطنز به این صورت کلید نخورده بود. بعد از یکی دو سال تأسیسات نطنز کلید خورد و منافقین اعلام کردند که جمهوری اسلامی دارد مخفیانه این کار را می‌کند؛ چون به آقای البرادعی اطلاع داده بودیم که ما می‌خواهیم غنی‌سازی بکنیم، فوری جواب داد که من مطلع بودم و از قبل به من اطلاع دادند و این‌ها کار سری انجام نمی‌دهند و تمام شد؛ امّا دستگاه تبلیغاتی و رسانه‌ای قوی غرب این دروغ بزرگ را جاانداختند و از آنجا ما را وارد یک چالش جدی کردند.»

وی در مورد مدل رفع تحریم ایران گفت: «عمده‌ی بخش تحریم ما به تعاملات بانکی برمی‌گردد. اگر ما دادوستد بانکی‌ و نقل‌وانتقالات مالی‌مان روان بشود و مشکلی نداشته باشیم و فروش نفتمان هم مشکل نداشته باشد، دیگر مشکلی نداریم و کارمان را انجام می‌دهیم. وقتی آقای ترامپ از برجام خارج شد، کلاً تحریم‌های ثانویه‌ی را بر ما وارد کرد. البته تحریم‌ها دیگر منشأ شورای امنیت سازمان ملل را نداشت و این دفعه تحریم‌ها منشأش تحریم‌های ثانویه‌ی آمریکا بود، ولی اروپایی‌ها می‌گویند اغلب شرکت‌های ما با آمریکا کار می‌کنند و آمریکایی‌ها سهیم هستند و عقب نشستند. کشورهای دیگر هم مثل هند که یک کشوری بزرگی است تمکین کردند. علتش هم منطق زور آمریکا است.»

صالحی در پاسخ به سوالی مبنی بر تاکید رهبر انقلاب راجع به غنی‌سازی ۲۰ درصد گفت: «سال ۸۸ که بنده مسئولیت سازمان انرژی اتمی را عهده‌دار شدم، به من اطلاع دادند که سوخت رآکتور تهران رو به اتمام است. سال ۱۳۶۶ من و آقای مهندس ذاکر همزمان هرکدام برای مأموریتی در آرژانتین بودیم. ایشان مسئول تأمین سوخت ۲۰ درصد رآکتور بود و برای تهیه سوخت به آرژانتین آمده بود. ۲۰ درصد از آرژانتین تأمین شد و سال ۶۷ وارد ایران شد و سال ۸۸ داشت رو به اتمام می‌رفت که ما از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تقاضا کردیم که ۲۰ درصد را برای ما تأمین بکنند. این بار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شرط گذاشت. آقای البرادعی به من گفت آقای صالحی آمریکایی‌ها و روس‌ها گفتند به‌شرطی ۲۰ درصد را می‌دهیم که شما اورانیوم ۴ درصد غنی‌شده‌تان را بدهید تا در خارج از کشور تبدیل به ۲۰ درصد بشود.
آن زمان می‌دانستیم که آن‌ها به ما ۲۰ درصد نمی‌دهند و ما خودمان ۲۰ درصد را در چهارچوب تعهدات پادمانی شروع کردیم، امّا نیاز نبود که همه مطلع باشند. بدون اینکه تعهدات پادمانی‌مان را به هم بزنیم، طراحی ۲۰ درصد را از صفر شروع کردیم و کمتر از دو سال تقریباً هجده ماه کارخانه‌اش را ساختیم. وقتی ۲۰ درصد ساخته شد، ما به خارجی‌ها گفتیم دیگر ۲۰ درصد را نمی‌خواهیم و در لحظات آخر اعلام کردیم ۲۰ درصد را تولید کردیم. غربی‌ها گفتند این‌ها بلوف می‌زنند و دروغ است، مگر می‌شود چنین چیزی اتفاق بیوفتد. واقعاً تحول عظیمی بود و رهبر انقلاب در صحبت‌هایشان با این مضمون فرمودند که این تحقق اراده‌ی یک ملت است.»

صالحی درباره برجام و غنی سازی ۲۰ درصدی گفت: «ما در برجام در حوزه‌ی فنی هیچ‌کدام از حقوق فنی هسته‌ای‌مان را واگذار نکردیم، امّا محدودیت زمانی را پذیرفتیم. الآن ۲۰ درصد ذخیره‌ای که برای رآکتور تهران داریم، مال حدود پنج سال پیش است. حالا بعد از پنج سال محدوده‌ی زمانی تمام شده و ما ۲۰ درصد را مجدداً آغاز می‌کنیم. در برجام آمده است که اگر ۲۰ درصد زودتر تمام شد یا ما تولید می‌کنیم یا آن‌ها به ما می‌فروشند. ما وقتی ۲۰ درصد را شروع ‌کردیم، ۲۰ گرم در ساعت دارند تولید می‌کنند؛ یعنی عملاً داریم نیم کیلو در روز تولید می‌کنیم.»

وی درباره چگونگی خنثی سازی تحریم ها گفت: «خوشبختانه خداوند نعمات زیادی به جمهوری اسلامی ایران عنایت کرده است. کشور ما جمعیت قابل توجهی دارد و می‌تواند یک اقتصاد خود اتکا داشته باشد. شما نمی‌توانید با صد هزار نفر اقتصاد خود اتکا داشته باشید. امّا ۸۵ میلیون واقعاً یک عددی است که می‌تواند یک اقتصاد قائم به ذات خودش داشته باشد و تولید و مصرفش را هم دارد. مسئله‌ی دوم، نیروی انسانی است که در جمهوری اسلامی تربیت شده‌اند و اصلاً قابل مقایسه با هیچ کشوری در منطقه نیست و ما در عرصه‌ی جهانی رتبه‌ی خیلی خوبی داریم. مسئله‌ی سوم، ‌موقعیت جغرافیایی است. ما پانزده همسایه‌ی دریایی و زمینی داریم و کمتر کشوری هست که پانزده همسایه داشته باشد. موقعیت ترانزیتی‌ای داریم که آسیای مرکزی را به اروپا و دریای سیاه و خزر را به خلیج فارس وصل می‌کند. مسئله‌ی چهارم،‌ منابع طبیعی فراوان نفت و گاز و معادن است. این‌ها واقعیتی است که جمهوری اسلامی دارد.»

وزیر پیشین امور خارجه درباره محاسبه میزان خسارتی که ترامپ به ایران زد افزود: «قبل از خروج ترامپ حدود ۲.۵ میلیون بشکه نفت فقط صادر می‌کردیم و بعد از خروج از برجام به زیر یک میلیون بشکه رسید. جلوی صادرات نفت ما را گرفتند و بعد یواش‌یواش جلوی صادرات منابع دیگرمان را هم گرفتند؛ حتی بعداً جلوی پتروشیمی را گرفتند و همین‌جور روزبه‌روز تحریم‌ها را اضافه کردند. راجع به حقوق ما اینجا به وزارت امور خارجه برمی‌گردد که باید با کمک وزارت اقتصاد، معاونت حقوقی ریاست جمهوری و ... مطالبه‌ی حقوقی بکند و از وزارتخانه‌های مختلف گزارش تهیه بکند که ضرر و زیان چقدر بوده است و بعد پیگیری بشود. ضرر و زیان یک امری نیست که ما بخواهیم بی‌توجه نسبت به آن باشیم و یک واقعیتی است که باید دنبال کنیم.»