آیت الله محمدتقی مصباح، فیلسوف مشهور درگذشت. او بنیان‌گذار و رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهش امام خمینی، نماینده منتخب مردم استان خراسان رضوی در مجلس خبرگان رهبری، عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، رئیس سابق شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت و از استادان حوزهٔ علمیهٔ قم بود.
در سال تحصیلی ۲۶ ـ ۱۳۲۵ و پس از پایان دوره ابتدایی به یادگیری مقدمات و پرداخت و سپس به نجف مهاجرت کرد. اما به زودی برگشت و به قم رفت.
زندگی
در قم نزد اساتیدی چون حضرت امام، آیت الله بروجردی، عبدالحسین عجمین و دیگر نامداران حوزه فرا گرفت و پس از حضور در قم نیز به درس مکاسب مرحوم حاج آقا مرتضی حائری رفت. همچنین جلد دوم کفایه را نیز نزد ایشان خواند جلد اول کفایة الاصول را نزد شیخ عبدالجواد جبل عاملی آموخت. آشنایی با علامه سید محمد حسین طباطبایی باعث شد در درس تفسیر و فلسفه شرکت می کرد و آنقدر نزد استاد آموخت تا خود را انیس خلوت و جلوت علامه ساخت. آیت الله مصباح یزدی در فلسفه اسفار و شفا را نزد علامه طباطبایی فرا گرفت و خود، سال ها به تدریس فلسفه اسلامی و غرب در حوزه‌های علمیه پرداخت به گونه‌ای که امروزه، یکی از برجسته‌ترین استادان فلسفه به شمار می‌آید و کتاب آموزش فلسفه یشان در مراکز مختلف فرهنگی تدریس می‌شود.
سالهای منتهی به انقلاب
از ابتکارهای شهید بهشتی در پیش از انقلاب، بر قراری جلسه های بحث درباره حکومت اسلامی بود. شهید بهشتی که به حق بسیاری از بنیان های فکری انقلاب روی دوش او بود، جلساتی را با حضور آقایان مشکینی، ربانی شیرازی، باهنر، مفتح، مکارم، سبحانی، استاد مصباح و جمعی دیگر برقرار نمود که به نام «مباحث ولایت» معروف شد.
از مهم ترین نکاتی که آیت الله مصباح بر آن تاکید می ورزید نفوذ جریانات چپ و بخصوص مارکسیسم بود و در کتاب ها، مباحث، سخنرانی های زیادی به این موضوع اشاره کرد. همچنین آیت الله مصباح یزدی یکی از منتقدین جدی تز «اسلام منهای روحانیت» بود. از جمله کتاب هایی که در سالها پیش و پس از انقلاب از ایشان به جا مانده می توان به خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی، قرآن‌شناسی، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، آموزش فلسفه، شرح جلد اول اسفار الاربعه، شرح جلد هشتم اسفار الاربعه، دروس فلسفه اخلاق، خودشناسی برای خودسازی بر درگاه دوست، نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم، آموزش عقاید، قرآن در آینه نهج البلاغه، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه اشاره کرد.
پس از انقلاب
در سالهای ابتدایی پس از انقلاب آیت الله مصباح یزدی در مناظره های تلویزیونی با حضور فعالان مارکسیست مثل فرخ نگهدار و احسان طبری شرکت میجست. طرفه آنکه طرف دوم مناظره که همراه با آقای مصباح شرکت می کرد، دکتر سروش بود. هر چند بعدها که سروش تئوری های پوپر و تئوری قبض و بسط را مطرح کرد از هم فاصله گرفتند. جریان چپ هم که مدتها پیشتر در ایران از بین رفته بود.
اما نام آیت الله مصباح و حضور بی پرده در سیاست از سالهای بعد از دوم خرداد بسیار پررنگ تر شد. مطرح شدن مباحثی چون ولایت فقیه و تئوریزه کرده بنیان های آن محصول حضور مرحوم مصباح یزدی در سیاست است. ایشان به رای گذاشتن نظام توسط امام خمینی را به معنای اعتقاد او به جمهوریت و حاکمیت رای مردم نمی‌دانست و در سخنانی گفته بود: «مردم، ناصر (کمک‌کننده) ولی فقیه هستند، نه ناصب (منصوب‌کننده) و مشرع (مشروعیت دهنده) او». طبعا آرای مرحوم مصباح درباره ولایت فقیه همواره با نقد و مخالفت اندیشمندان و روشنفکران دینی روبرو بود و در بین علمای قم هم کسانی بودند که موافق اندیشه‌های او نبودند. ایشان به دنبال تشکیل حکومت اسلامی بود و معتقد بود که "رسالت ما تحول در فرهنگ یک کشور اسلامی و بعد در تمام دنیا است. این وظیفه و جهادی است که به عهده ماست". آیت الله مصباح حامی سرسخت رهبری بود و در مورد ایشان گفته بود: «من بیش از ۷۰ سال با کتاب و سنت آشنا بودم. در تمام طول تاریخ اسلام و پس از ائمه معصومین، رهبری به جامعیت آیت‌الله خامنه‌ای نداشته‌ایم.»
دوران احمدی نژاد
اما اوج حضور آیت الله در سیاست در دوره احمدی نژاد رقم خورد. آیت الله مصباح تمام قد به دفاع از دولت نهم و دهم پرداخت و البته هزینه های بسیاری را هم در جهت حمایت از رئیس دولت نهم و دهم متحمل شد. پنج روز پس از انتخابات سال ۱۳۸۴ نشریه پرتو سخن که وابسته به مؤسسه علمی پژوهشی امام خمینی(ره) به سرپرستی آیت‌الله مصباح یزدی است، سخنان وی در جمع اعضای کانون طلوع را منتشر کرد. در شماره ۲۸۴ این نشریه که روز ۸ تیرماه منتشر شد، آمده است: «دیشب یکی از دوستان حاضر در جلسه نقل کرد: قبل از برگزاری مرحله اول انتخابات به محضر یکی از علمای اهواز رسیدم، ایشان گفت نگران نباشید، احمدی نژاد رئیس جمهور می‌شود. ایشان گفته بود که شخصی شب بیست و سوم ماه رمضان در حال احیا، پیش از نیمه شب به خواب می‌رود. در خواب به او ندا می‌شود که بلند شو برای احمدی‌نژاد دعا کن، وجود مقدس ولیعصر(عج) دارند برای احمدی‌نژاد دعا می‌کنند. می‌گوید من حتی اسم احمدی‌نژاد را نشنیده بودم و اصلاً او را نمی‌شناختم.»
اما تغییر رویکرد مشایی در سالهای پس از ۸۸ باعث شد احمدی نژاد از حلقه محبوبین اصولگرا خارج شود. از جمله این حلقه ها جبهه پایداری بود که آیت الله مصباح را پدر معنوی خود می دانست.
از سالهای بعد از ۹۲ با افول جبهه پایداری آیت الله هم کمتر در سیاست حضور پیدا کرد و تمرکز بیشتری در تدریس حوزه داشت. ایشان پس از عدم موفقیت در انتخابات خبرگان در سال ۹۴ که به گفته رهبری "خسارت" بار بود در سال ۱۳۹۸ توانست وارد مجلس خبرگان شود.
ایشان در روزهای اخیر به دلیل بیماری گوارشی در بیمارستان بستری شده بود و دیروز پس از دهه ها مجاهدت در تهران درگذشت.
نظر شما