به گزارش آتیه‌آنلاین، پس از خروج آمریکا از افغانستان و سقوط کابل، آنچه در صحنه سیاسی افغانستان به وقوع پیوست به نوعی بیانگر بازگشت امارت اسلامی به رأس هرم حاکمیت و ساختار سیاسی همسایه شرقی ایران بود. از زمان روی کار آمدن طالبان نه تنها وضعیت داخلی افغانستان روی ثبات و آرامش را ندیده است، بلکه بحران اقتصادی در کنار افزایش روز افزون فشار معیشتی باعث بروز مشکلات متعددی شده است.

تلاش برای برون‌رفت از بحران

حالا مطالبه جامعه جهانی و برخی کشورهای غربی از کابل که به نوعی نشان دهنده تقابل نرم میان غرب و طالبان است باعث شده تا ملت افغانستان در شرایط بحرانی و حتی در آستانه تهدید جانی قرار بگیرند. این درحالی است که روز گذشته (یکشنبه) سازمان همکاری کشورهای اسلامی با موضوع افغانستان در اسلام‌آباد اقدام به تشکیل جلسه کرد و در نهایت کشورهای مذکور با هدف اخذ راه حل برون رفت از وضعیت بحرانی افغانستان گرد هم جمع شدند.

بر همین اساس اسلام‌آباد پایتخت پاکستان دیروز شاهد آغاز به کار هفدهمین نشست فوق‌العاده شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی در مورد افغانستان بوده است. این نشست فوق العاده به درخواست عربستان سعودی به عنوان رئیس چهاردهمین دوره نشست سران کشورهای اسلامی برای حل بحران انسانی جدی افغانستان تشکیل شد. در این نشست، نمایندگان ۵۷ کشور اسلامی و همچنین هیئت‌هایی به عنوان ناظر برای بررسی وضعیت بشردوستانه در افغانستان بحث و گفت‌وگو کرده‌اند.

در جریان برگزاری نشست این سازمان در اسلام‌آباد وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی روز یکشنبه توافق کردند که یک صندوق کمک‌های بشردوستانه برای افغانستان به منظور رسیدگی به بحران اقتصادی عمیق در این کشور که میلیون‌ها نفر را در فصل زمستان در معرض گرسنگی قرار داده است، ایجاد کنند.

در همین راستا روزنامه داوون، چاپ اسلام‌آباد با انتشار گزارشی در این رابطه نوشت که شاه محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان در کنفرانس مطبوعاتی پس از نشست پایانی اعلام کرد که صندوق کمک‌های بشردوستانه برای افغانستان در چارچوب بانک توسعه اسلامی برای ارسال کمک‌ها به افغانستان با هماهنگی سایر طرف‌ها ایجاد می‌شود. به نوشته این روزنامه در این کنفرانس، مولوی امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان از کشورهای شرکت کننده خواست تا برای لغو تحریم‌های اعمال شده علیه افغانستان پس از روی کار آمدن طالبان در عرصه قدرت، بر ایالات متحده فشار بیاورند.

بر اساس گزارش مذکور، متقی در سخنانی با اشاره به آثار منفی اقدامات واشنگتن در قبال افغانستان تصریح کرد که تصمیم واشنگتن برای مسدود کردن دارایی‌های افغانستان نقض حقوق بشر است و تعلیق کمک‌های صندوق بین المللی پول و بانک جهانی ویژه توسعه افغانستان، روی وضعیت بهداشت، آموزش و خدمات اجتماعی این کشور تأثیر منفی گذاشته است. علاوه بر این، سرپرست وزارت خارجه افغانستان از شرکت‌کنندگان در کنفرانس خواست تا به مقامات آمریکایی یادآوری کنند که آزار و اذیت مردم افغانستان و تضعیف دولت به نفع کسی نیست.

در بخش پایانی گزارش داوون آمده است که در بیانیه پایانی کنفرانس تأکید شد که دسترسی افغانستان به منابع مالی برای جلوگیری از فروپاشی اقتصاد این کشور ضروری است و باید راه‌های واقع‌بینانه برای آزادسازی میلیاردها دلار از ذخایر مسدود شده بانک مرکزی افغانستان بررسی شود. لازم به ذکر است که پاکستان یک راهبرد شش ماده‌ای را برای رسیدگی به بحران انسانی و مشکلات امنیت غذایی و احیای اقتصاد در افغانستان، علاوه بر ظرفیت‌سازی نهادی برای مبارزه با تروریسم، پیشنهاد کرد. اما نمایندگان کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در پایان نشست شاهد سخنرانی عمران خان، نخست وزیر پاکستان و توجه ویژه وی به مشکلات و مسائل افغانستان بودند.

درخواست اسلام‌آباد از نظام بین‌الملل

در این رابطه روزنامه نِیشِن پاکستان در گزارشی با اشاره به سخنرانی عمران خان در نشست اسلام‌آباد نوشت که نخست وزیر پاکستان در سخنرانی خود در این کنفرانس عنوان کرد که هیچ کشوری رنجی مشابه آنچه در افغانستان تجربه کرده را تجربه نکرده است. وی خواستار اقدام فوری برای جلوگیری از یک بحران انسانی در افغانستان شد که می‌تواند بزرگترین بحران انسانی باشد.

عمران‌خان در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: «طالبان نیز باید درک کنند که تشکیل یک دولت فراگیر، احترام به حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و عدم استفاده از خاک افغانستان برای تروریسم در سایر کشورها، راه را برای کمک‌های بین‌المللی هموار خواهد کرد. به خاطر فساد، حکومت پیشین ۷۵ درصد بودجه خود وابسته به کمک‌های خارجی بود. اکنون ذخایر ارزی مسدود شده و بانکها در حال سقوط‌اند. ما در کنفرانس اسلامی مسئولیت بزرگ دینی برای کمک به آنها داریم».

از طرفی خبرگزاری رسمی عربستان با اشاره به حضور فیصل بن فرحان، وزیر خارجه این کشوردر نشست سازمان همکاری اسلامی نوشت که فروپاشی وضعیت کنونی در افغانستان، منطقه را به سمت آشوب می‌برد و به نفع تندروها خواهد بود. ما حملات داعش علیه اقلیت‌های دینی در افغانستان را محکوم و تاکید می‌کنیم. حفظ امنیت و ثبات افغانستان مسئولیت جامعه بین‌المللی است. وحدت افغانستان تنها راه مقابله با مداخله‌های خارجی است. ما امیدواریم مکانیزم‌هایی برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان ایجاد شود.

براساس گزارش خبرگزاری رسمی عربستان فرحان بر ضرورت اقدام جامعه بین‌المللی برای ممانعت از وخیم‌تر شدن اوضاع افغانستان تاکید کرد و گفت: «ما خواهان مذاکره میان گروه‌های مختلف مردم افغانستان و عدم استفاده از خاک این کشور برای پناه دادن به گروه‌های تندرو هستیم». از سوی دیگر هند به عنوان یکی از مهمترین و اثرگذارترین همسایگان افغانستان نیز به بحران موجود در این کشور واکنش نشان داد. از اینرو دهلی نو روز گذشته (یکشنبه) خواستار یافتن راهی برای کمک به مردم افغانستان شده و بر لزوم تشکیل دولتی فراگیر در کابل تاکید کرد.

در همین حال پایگاه خبری هندو درگزارشی با اشاره به بحران معیشت و انسانی در افغانستان نوشت: «سوبرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند در نشست گفت‌وگوی هند - آسیای میانه به میزبانی این کشور، بر ضرورت ارائه کمک‌های بشردوستانه به افغانستان تاکید کرد». به گزارش پایگاه خبری هندو وزیر امور خارجه هند، در دهلی‌نو میزبان پنج تن از همتایان خود از کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان است.

در این میان هندو در گزارش خود آورده است که جایشانکار با بیان اینکه همه‌ ما ریشه‌های تاریخی و تمدنی عمیق و مشترکی با افغانستان داریم و نگرانی‌ها و اهدافمان در مورد افغانستان، یکی است تصریح کرد که دولتی فراگیر، مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر، کمک‌های بشردوستانه و احترام به حقوق زنان، کودکان و اقلیت‌ها از اولویت‌های کلیدی در افغانستان است. به نوشته هندو، این دیپلمات هندی با بیان اینکه کشورش آماده است تا روابط خود با آسیای میانه را به سطح دیگری ببرد، گفت: «ما باید راهی برای کمک به افغانستان پیدا کنیم».

در آخر باید خاطرنشان کرد که افغانستان در شرایط کنونی با بحران انسانی و اقتصادی دست و پنجه نرم میکند. بحرانی که به اعتقاد برخی از تحلیلگران مسائل افغانستان محصول سیاست‌های واشنگتن و متحدان اروپایی آمریکا در ناتو است. آنچه در صحنه افغانستان مشخص است قرار گرفتن این کشور در مرز تبدیل شدن به مرکز اپیدمی بحران برای جامعه جهانی و قرار گرفتن دوباره کابل در لیست تهدیدهای جاری برای نظام بین‌الملل است.

گزارش: اردشیر حبیبی