به گزارش آتیه آنلاین از ستاد خبری بیست‌ونهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، نشست «توسعه ویترین چگونگی توزیع کتاب کودک و نوجوان» از سلسله نشست‌های خانه کتاب و ادبیات ایران با حضور فتح‌الله فروغی،  دبیر انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان،  مریم رونق ناشر و مترجم،  نامدار افروغ،  نویسنده،  شهاب انوریه،  مدیر کتاب‌فروشی و نمایشگاه کتاب کودک،  مجید تیموری،  مدیر کتابفروشی‌های زنجیره‌ای چشمه،  محمدتقی حق‌بین،  عضو هیات مدیره انجمن ناشران کتاب کودک و نوجوان و محمد طوسی برگزار شد.

ضرورت معرفی محتوای کودک توسط فروشنده

در ابتدای این نشست فتح‌الله فروغی،  هفته کتاب را زمان مبارکی برای اهل کتاب دانست و اظهار داشت: شیوه توسعه بخشی حوزه کتاب کودک و نوجوان باید در چرخه نسبتا وسیعی تعریف شود زمانی که قرار است ایده‌ای پروژه شود باید ارزیابی و نیازسنجی آن مورد توجه قرار گیرد؛ عوامل تولید فرهنگی مثل تصویرگر یا ویراستار کتاب‌های کودک محصولی را تولید کنند که توزیع کننده هم در آن نقش ایفا کند. این سوال مطرح است که آیا چرخه تولید کتاب توانسته کتاب را خوب به دست مخاطبان برساند.

وی بیان کرد: چینش ویترین برای کتاب کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که کتاب بزرگسال را فرد با انتخاب قبلی تهیه می‌کند اما در حوزه کتاب کودک دیدن تصویر روی جلد کتاب می‌تواند انگیزه لازم را برای خریدار فراهم کند؛ اما مهمتر از آن محتوای کتاب کودک است که اگر فروشنده بتواند خوب معرفی کند در فروش اثرگذار است.

توصیه مدارس در فروش کتاب اثر دارد

در ادامه مریم رونق نیز طی سخنانی بیان کرد: در خصوص چرخه تولید کتاب کودک و نوجوان و رساندن آن به دست مخاطبان باید به مسائلی همچون معضل توزیع در فروش، کیفیت در مقابل کمیت، تبدیل فرمت‌ها و اثر آن در فروش و سرعت رسیدن محتوا به مشتری توجه شود. در رساندن کتاب به مخاطبان امروزه ۸۰ درصد محتوا همچنان فیزیکی عرضه شده و ۲۰ درصد به سایر موارد اختصاص دارد. بازار ترکیب شده و نظم ندارد خریدار دو نوع رفتار آنلاین و آفلاین دارد.

وی همچنین اظهار کرد: باید توزیع‌کنندگان کتاب کودک وارد فضای وب سایت شوند. در سایر کشورها بیشترین فروش از طریق فضای مجازی است. بهترین تجربه را چین در فضای مجازی داشته است که ۹۰ درصد فروش آنها در پلتفرم مجازی انجام می‌شود. مرحله دیگر فروش از طریق مدارس است زیرا توصیه مدارس در فروش کتاب اثر دارد.

این ناشر و مترجم با بیان اینکه کیفیت کتاب در مقابل کمیت آن اهمیت زیادی دارد چرا که باید خواننده را جذب کند، ابراز کرد: معمولاً افراد کتاب‌هایی را خریداری می‌کنند که نسبت به نویسنده و کتاب اعتماد داشته باشند و چندان دنبال آثار جدید نیستند. در خارج، از شخصیت‌ بازی‌های کامپیوتری برای فروش کتاب استفاده می کنند. همچنین استفاده از شبکه‌های تلویزیونی نیز در فروش کتاب موثر است.

محتوای کتاب اصیل‌ترین شیوه عرضه کتاب است

در ادامه این آیین نامدار افروغ، نیز عنوان کرد: از نظر من محتوای کتاب نسبت به جلد آن اثرگذاری بیشتری دارد. امروز آنچه درباره توسعه کتاب کودک و نوجوان اهمیت دارد صرفاً بخش فیزیکی آن نیست بلکه محتوای کتاب اصیل‌ترین شیوه عرضه کتاب است.

این نویسنده با بیان اینکه درگذشته اجناس گرانبها را در ویترین قرار می‌دادند، تصریح کرد: امروز ما ویترین را به دست مصرف‌کننده خود سپردیم که خود انتخاب کند، اما دیگرزیستی دیجیتال یک تبدیل جدی‌تر از تحول است. هنوز محصول ما دچار تحول نشده دنبال شیوه عرضه آن هستیم یعنی الگوی عرضه را عوض می‌کنیم.

افروغ ضمن اشاره به اینکه در بسیاری از مواقع می‌توانیم درباره محصول خود صحبت کنیم که مصرف کننده آن را نمی‌داند، ابراز کرد: الگوی عرضه ما برای محصولات نه تنها در کتاب که حتی در بقیه موارد هم مشکل دارد. هرکس ویترین خود را دارد و الزاماً بازار فروش خوب ندارد. تا زمانی که کتابفروش خود کتاب نخواند نمی‌تواند به خوبی فروش کند. فروشنده باید محتوای کتابی را که می‌فروشد بداند تا بر فروش اثرگذاری بهتری داشته باشد. در فضای فیزیکی تغییر ویترین فروش به سادگی ممکن نیست اما در فضای مجازی به آسانی ممکن است.

گسترش ویترین کتاب کودک با فضای مجازی

در بخش بعدی این آیین شهاب انوریه، عنوان کرد: فضای مجازی خوب می‌تواند ویترین کتاب کودک را گسترش دهد. یکی از درخواست‌های ما همکاری ناشر با کسانی است که در این فضا کار می‌کنند. مهم است که این همکاری بین ناشر و کتابفروش برقرار شود.

او با بیان اینکه در شرایط امروز لازم است که فروش کتاب در فضای مجازی گسترش یابد، اظهار کرد: ما در فضای مجازی تبلیغ کردیم و اثرگذاری خوب فروش را مشاهده کردیم. یکی از مشکلات عرضه کتاب این است که فروشنده کتاب نسبت به کتابی که آن را می‌فروشد آشنایی ندارد. ما تلاش کردیم که فروشندگان در فروشگاه‌های کتاب نسبت به کتاب‌هایی که می‌فروشند آشنایی داشته باشند. به نظر بنده کتاب کودک باید خوب عرضه شود؛ بر همین اساس باید نیازسنجی شود که کتاب‌های مورد نیاز مخاطب عرضه شود.

وی با ابراز تاسف از اینکه بین ناشر و کتابفروش چالش وجود دارد، تصریح کرد: تخفیف ناشران انگیزه کتابفروشی‌ها را کاهش می‌دهد نباید فروش کتاب توسط کتابفروشی از طرف ناشر نادیده گرفته شود.

متولیان فرهنگی شخصیت کتابخوان بسازند

در ادامه مجید تیموری نیز طی سخنانی بیان کرد: عوامل سیاسی، صنفی و تخصص در حوزه نشر و آموزش نیروی انسانی می‌تواند در فروش کتاب تاثیرگذار باشد. اتحادیه باید سازگاری داشته باشد که نیروی مناسب را برای این موضوع آموزش دهد. ناشران و کتاب فروشان باید تقویت شوند، باید یک چرخه سالم بین نشر و پخش کتاب وجود داشته باشد، بخشی از آن توسط اتحادیه ممکن است.

وی با ابراز تاسف از چرخه معیوب در بخش توزیع، اظهار کرد: چرخه نشر، فروش و توزیع معیوب است که حاشیه سود نشر و کتابفروشی با کاهش مواجه است. حاشیه سود کسب و کار فرهنگی دارای معضل است. توزیع برندینگ در حال پوست اندازی است و شکل درست خود را نگرفته است.

او با بیان اینکه باید درباره فروش ابزارهای خلاق ایجاد شود، گفت: ناشران کاتالوگ فروش کتاب خود را به کتابفروشی‌ها نمی‌دهند و در حالی که می‌توانند از طریق کاتالوگ آموزش داشته باشند.

وی با بیان اینکه از ابزارهای امروزی برای فروش کتاب می‌تواند انیمیشن باشد که کتابخوانی را ارزشمند نشان دهد، اظهار کرد: متولیان فرهنگی شخصیت کتابخوان بسازند اینگونه سرانه مطالعه کتاب افزایش می‌یابد. برای معرفی کتاب‌های کودک از شبکه‌های اجتماعی به صورت خلاق استفاده شود. متولیان فرهنگی از حامیان مالی بزرگ برای تبلیغات کتاب استفاده کنند.

تیموری با بیان اینکه ما تولید محصول خوب داریم حتی در حوزه کتاب کودک برنده جوایز دنیا شدیم اما مکانیسم‌های معرفی نداریم، ابراز کرد: عوامل صنفی، مجله تخصصی کودک، روزنامه کودک، سایت‌های معتبر جذاب، برنامه‌های صدا و سیما درباره کتاب هیچ موضوعی ندارند. بیشتر کتاب‌های مدارس خمیری و قدیمی است. مهدکودک‌ها باید کتابخانه حرفه‌ای داشته باشند. برگزاری سمینارهای تخصصی موفقیت یا جوایز نهادهای فرهنگی هم می‌تواند در فروش کتاب کودک موثر باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رسانه‌ها از متخصصان امروزی برای معرفی کتاب کودک استفاده کنند.

مردم ما کتاب می‌خرند و می‌خوانند

محمد تقی حق بین در ادامه این آیین گفت: ما باید در خصوص معرفی کتاب کودک جاذبه‌های لازم را در نظر بگیریم. در هشت سال دفاع مقدس،  جهاد سازندگی کتاب‌ها را در جبهه و بین مردم عرضه می‌کردند و گاهی کار را به جایی می‌رساندند که یک کتاب تا ۶۰ هزار نسخه در کشور عرضه می‌شد. جایگاه کتاب کودک در ایران فوق‌العاده است. مشکل درباره نویسنده و تصویرگر نیست، کشورهای اطراف ایران تا آمریکا و اروپا از تصویرگران ایرانی استفاده می‌کنند مشکل در شیوه عرضه کتاب است.

عضو هیات مدیره انجمن ناشران کتاب کودک و نوجوان ادامه داد: نمایشگاه و فروشگاه عرضه کتاب کودک با عرضه سایر کتاب‌ها متفاوت است و شیوه ارائه آن هم باید متفاوت باشد. مردم ما کتاب می‌خرند و می‌خوانند اما شیوه ارائه ما مشکل‌دار است که فروش کتاب کم است. کتاب‌فروش‌های سنتی ویترینی برای فروش کتاب کودک ندارند.

محمد تقی حق بین در پایان با بیان اینکه مشکل کتاب کودک در بحث توزیع بسیار جدی است، گفت: تولیدکنندگان کتاب‌های خوب و درجه یک در شبکه توزیع حضور ندارند. توزیع کتاب کودک مختصات و روابط خاص لازم دارد که بار سنگین آن بر دوش ناشر است. فروش مجازی کتاب خوب است اما هیچ وقت نمی تواند بر فروش فیزیکی آن غلبه کند.