به گزارش آتیه‌آنلاین، اشغال افغانستان از سوی ایالات متحده و جنگ در سال ۲۰۰۱ تاکنون منازعه‌ای بود که قریب به ۲۰ سال به طول انجامید. حمله‌ای که طی آن ایالات متحده آمریکا و همپیمانانش طالبان را از قدرت کنار زدند تا القاعده پایگاه امنی برای فعالیت در افغانستان نداشته باشد.

پس از حضور اشغالگران غربی در افغانستان نیروهای ناتو در کنار ارتش آمریکا اقدام به تشکیل یک ائتلاف بین‌المللی با نام آیساف کردند. این ائتلاف که با نام نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت شکل گرفت مهمترین ماموریت خود را نبرد با طالبان و القاعده و در یک کلام، مبارزه با بنیادگرایی رادیکال در این کشور مطرح کرد.

به اعتقاد اغلب کارشناسان مسائل امنیتی، حضور ارتش‌های غربی در این کشور در یک جنگ ۲۰ ساله تعریف نمیشود و بر اساس اسناد و عملکرد نظامیان غربی حاضر در استان‌های مختلف افغانستان، نبرد نظامی در این کشور به دو بازه زمانی ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ به علاوه ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ تقسیم میشود.

آغاز دوره جدید در افغانستان

این درحالی است که بریتانیا از سال ۲۰۰۲ میلادی فعالیت‌های نظامی مستقل خود را با وجود عضویت در ستاد عملیات مشترک کابل آغاز کرد. هدف اصلی این جنگ، مبارزه و از بین بردن القاعده، طالبان و حامیان آن بود. تقریباً یک ماه بعد رژیم طالبان سقوط کرد و با برگزاری کنفرانس بُن، حامد کرزی به قدرت رسید و در انتخابات سراسری افغانستان به مقام ریاست جمهوری برگزیده شد. پس از ۱۳ سال جنگ مداوم، در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۴ ناتو و ایالات متحده رسماً به عملیات جنگی در افغانستان پایان دادند و تمامی مسئولیت‌های امنیتی را به دولت افغانستان واگذار کردند. از اینرو دوره جدیدی از جنگ در افغانستان از ۲۰۱۵ تاکنون آغاز شد.

اما در میان دوره چهارساله دونالد ترامپ دور جدیدی از گفتگو میان واشنکتن و طالبان با محوریت دوحه آغاز شد. این در حالی است که نه تنها مذاکرات طالبان با ترامپ منتج به محصولی مشخص برای اجرا نشد، بلکه با روی کار آمدن بایدن و پیروزی دمکراتها در کاخ سفید مذاکرات میان کادر مرکزی طالبان و جو بایدن به صورت هدفمند دنبال شد. انتقادهای گسترده‌ای در رابطه با گفتگو و برقراری مناسبات میان یک جنبش مسلح و مقامات دیپلمات غربی از ابتدای مذاکرات دوحه مطرح شد و با این وجود آنچه در عمل رخ داد، توافق نهایی برای خروج اشغالگران غربی از افغانستان و تحویل این کشور به طالبان بود.

حضور بایدن در کاخ سفید در دور آخر گفتگوها باعث شد تا  زمان خروج از ۱ مه ۲۰۲۱ به ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ و سپس به ۳۱ اوت ۲۰۲۱ جابجا شود. طالبان این تغییر زمان را رد کرد و پس از انقضای مهلت اول، عملیات‌های آفندی را در دستور کار قرار داد که در آن بیشتر خاک افغانستان و نهایتاً در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ کابل را تسخیر کرد. در ۱۶ اوت بایدن قدرت گرفتن طالبان، و اینکه نیروهای آمریکایی تنها برای عملیات خروج و تخلیه عوامل در این کشور مانده‌اند را تأیید کرد. او اعلام کرد القاعده «به شدت تضعیف» شده که هدف اصلی آمریکا بوده، و استدلال کرد نیروهای آمریکایی نباید برای ملت‌سازی یا مقابله با شورش‌ها مورد استفاده قرار بگیرند.

با این وجود روز پنجشنبه سلسله عملیاتهای تروریستی فرودگاه کابل را لرزاند و تعداد قابل توجی از نظامیان آمریکایی و شهروندان افغانستان را به کام مرگ کشاند. ساعتی بعد شاخه داعش در ولایت خراسان مسئولیت این اقدامات را بر عهده گرفت و این مساله باعث شد تا موج جدیدی از انتقاد و اعتراض‌ها به سیاست‌های اتخاذ شده بایدن از سر گرفته شود.

بر همین اساس اغلب کارشناسان حوزه بنیادگرایی و تروریسم بر این باورند که اگر مشاوران بایدن تنها کمی بر روی مناسبات و ساختار فکری و ایدئولوژی طالبان و گروههای فعال در افغانستان اشراف داشتند، مطمئنا اجازه اتخاذ چنین سیاست‌هایی را بعد از ۲۰ سال جنگ و خونریزی و تحمل هزینه‌های سرسام‌آور از سوی واشنگتن به رئیس جمهور حاضر در کاخ سفید نمیدادند.

ارتباط طالبان با القاعده و شبکه حقانی یکی از مشخص‌ترین شاخص‌های ارائه شده از سوی جامع اطلاعاتی غرب و رسانه‌های بین‌المللی در ۲۰ سال گذشته بوده و این در حالی است که بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سازمان سیا) در سال ۲۰۱۷، بخش قابل توجهی از شبکه حقانی به بیعت داعش و ابوبکر بغدادی درآمدند.

آخرین لحظات خروج

حالا با وجود انفجارهای مکرر در کابل و بروز اقدامات تروریستی در افغامستان تنها یک روز بعد از حملات مرگبار در فرودگاه حامد کرزی، انگلیس اعلام کرد که به روند انتقال غیرنظامیان به فرودگاه و بررسی درخواست‌های خروج از افغانستان پایان داده است. در همین راستا ساندی تایمز عصر روز گذشته (جمعه) در گزارشی به نقل از  بن والاس، وزیر دفاع انگلیس نوشت که آخرین مراحل عملیات خارج کردن شهروندان از فرودگاه کابل به مقصد انگلیس تا ساعاتی دیگر به پایان می‌رسد.

والاس از این که همه کسانی که خواهان خروج بودند و نتوانسته‌اند خارج شوند، به شدت ابراز تاسف کرد و خبر داد که دفتر بریتانیا برای بررسی درخواست‌های خروج، واقع در هتل بارون در نزدیکی فرودگاه کابل بسته شده است.

با وجود این روز جمعه و با نزدیک شدن مهلت خروج نیروهای خارجی از فرودگاه کابل، هزاران افغان به امید رسیدن به آخرین هواپیماها در اطراف ورودی‌های میدان هوایی حامد کرزای جمع شدند. تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده جمعیتی انبوه و متراکم را در مبادی فرودگاه نشان می‌دهد که تعدادی از آنها تلاش می‌کنند از طریق کانال‌های فاضلاب به فرودگاه نزدیک شوند. هم‌زمان بیمارستان‌های کابل که بعد از تسلط طالبان با کارکنان کمتری در حال فعالیت بودند، برای درمان بیش از ۱۵۰ زخمی انفجارهای فرودگاه با سختی و مشکلات زیادی روبرو شده‌اند.

آمریکا که مدیریت عملیات خروج از فرودگاه کابل را بر عهده دارد اعلام کرده است که تا روز ۳۱ اوت مقارن با نهم شهریور، حدود شش هزار نیروی خود را از فرودگاه کابل خارج می‌کند و به عملیات تخلیه پایان می‌دهد. همچنین بسیاری از کشورهای غربی از جمله آلمان، فرانسه و کانادا عملیات خروج از کابل را پایان داده‌اند.

در آخر باید خاطر نشان کرد روز گذشته مشاور امنیت ملی سابق آمریکا در سخنانی با تراژدی خواندن انفجارهای تروریستی کابل، گفت که کشورش مرتکب اشتباهات زیادی در افغانستان شده که بزرگ‌ترین آن خروج ناموفق و شکست خورده از این کشور است.

اظهارات جان بولتون با واکنش‌های متعددی همراه شد اما در این بین واشنگتن پست در یادداشتی مدعی شد که نه تنها خروج با برنامه اعلامی بایدن طبعات جبران ناپذیری را به ایالات متحده تحمیل کرده، بلکه اگر نگاهی واقعی به رخدادهای ۲۰ سال گذشته در افغانستان داشته باشیم و مهمتر از آن، اینکه حالا دشمن در کابل مستقر هست میتوان گفت از اساس حضور در این کشور اشتباه بزرگ تاریخی دیگری همچون ویتنام است که در حافظه مردم آمریکا و جهان و به خصوص افغانستان به یادگار  میماند. حالا افغان‌ها مانده‌اند و یک بلاتکلیفی بدون چشم‌انداز.

گزارش: اردشیر حبیبی