به گزارش آتیه آنلاین، اگر شما هم جزو کسانی هستید که فکر می‌کنید همه افراد تحت پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی، ایرانیانی هستند که در ایران برای یک کارفرمای ایرانی کار می‌کنند، سخت در اشتباهید؛ چون بسیاری از بیمه‌شدگان تحت پوشش تأمین‌اجتماعی کشورمان افراد غیرایرانی و از اتباع خارجی هستند و یا ایرانیانی که در خارج از کشور یا برای کارفرمای غیرایرانی کار می‌کنند و یا از بیمه خویش‌فرما و یا از سایر قالب‌های بیمه‌ای استفاده می‌کنند. بنا به آخرین آمارها تا اسفندماه سال گذشته بیش از ۷۸ هزار نفر از اتباع خارجی و بالغ بر ۹۵ هزار نفر ایرانیان خارج از کشور تحت پوشش سازمان تأمین‌اجتماعی هستند. البته تا سال گذشته اداره‌کل مستقلی در سازمان مسئولیت امور این دو گروه را برعهده داشت، اما در ساختار کلان جدید سازمان با توجه به انطباق وظایف و مأموریت‌ها، مسئولیت امور بیمه‌ای اتباع خارجی و ایرانیان خارج از کشور به اداره‌کل امور بیمه‌شدگان محول شد. به منظور اطلاع از آخرین وضعیت بیمه اتباع خارجی مقیم ایران و ایرانیان خارج از کشور، با مهدی شکوری، مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تأمین‌اجتماعی گفت‌وگو کردیم.
اتباع خارجی مقیم ایران و ایرانیان خارج از کشور چگونه می‌توانند تحت پوشش سازمان تأمین‌اجتماعی قرار بگیرند؟
اتباع خارجی ساکن در ایران باید دارای کارت اقامت یا مجوز اشتغال باشند. با داشتن شماره گذرنامه و شناسه فراگیر، امکان نامنویسی در سازمان و دریافت شماره تأمین‌اجتماعی (SSN) برای اتباع خارجی وجود دارد. همین‌طور تمامی اتباع ایرانی اعم از شاغل و غیرشاغل ساکن در خارج از کشور می‌توانند خود را نزد سازمان تأمین‌اجتماعی بیمه کنند. البته هر دو گروه بسته به شرایط متقاضی و نوع بیمه‌ای که مشمول آن هستند، مدارک و مستنداتی نیاز است که باید ارائه کنند.
پس اجازه دهید از شرایط بیمه‌شدگان اتباع خارجی شروع کنیم. چه نهادی مرجع صادرکننده مجوز اشتغال اتباع خارجی در ایران است؟
به استناد مواد (۱۲۰) تا (۱۲۹) قانون کار، مرجع صادرکننده مجوز اشتغال اتباع خارجی در ایران، اداره‌کل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و یا ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سطح استان‌ها است.
اتباع خارجی شاغل در ایران از چه نوع بیمه‌هایی می‌توانند استفاده کنند؟
علاوه بر بیمه اجباری، اتباع خارجی می‌توانند مشروط با دارا بودن مجوزهای لازم مشمول بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، ادامه بیمه به طور اختیاری، زنان خانه‌دار، خبرنگاران خارجی، طلاب و روحانیون، مربیان و ورزشکاران خارجی و خویش‌فرمایان باشند. هرکدام از این بیمه‌ها شرایط و ضوابط خاص خود را دارد و متقاضی باید مدارک مورد نیاز را برای تحت پوشش قرار گرفتن ارائه کند. طبیعتاً حق بیمه پرداختی در هر نوع بیمه‌ای هم متفاوت است.
بیمه‌شدگان خارجی مانند بیمه‌شدگان ایرانی از تمامی تعهدات و حمایت‌های سازمان برخوردار هستند؟
بیمه‌شدگان اتباع خارجی مانند بیمه‌شدگان ایرانی از تمامی تعهدات و حمایت‌های سازمان به غیر از بیمه بیکاری برخوردار هستند. تعهدات سازمان تأمین‌اجتماعی در قبال بیمه‌شدگان خارجی به شکل حمایت‌های بلندمدت شامل پرداخت مستمری بازنشستگی، پرداخت مستمری بازماندگان (مستمری فوت)، پرداخت مستمری ازکارافتادگی کلی غیرناشی از کار، پرداخت مستمری ازکارافتادگی کلی و جزیی ناشی از کار است. حمایت‌های کوتاه‌مدت هم شامل حمایت در برابر حوادث و بیماری‌ها (استحقاق درمان)، پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری، پرداخت غرامت دستمزد ایام بارداری، پرداخت غرامت نقص عضو، پرداخت کمک‌هزینه مراسم ترحیم، پرداخت کمک‌هزینه ازدواج، پرداخت هزینه وسایل کمک‌پزشکی است.
اتباع خارجی با داشتن چه شرایطی می‌توانند بازنشسته شوند؟
بیمه‌شده مرد با داشتن حداقل ۶۰ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و یا داشتن حداقل ۵۰ سال سن و حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و بیمه‌شده زن با داشتن حداقل ۵۵ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و یا داشتن حداقل ۴۵ سال سن و حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه می‌توانند بازنشسته شوند. در شرایطی که بیمه‌شده مرد با حداقل ۶۰ سال سن و بیمه‌شده زن با حداقل ۵۵ سال سن، کمتر از ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، می‌توانند بازنشسته و به نسبت سابقه از مستمری بازنشستگی بدون رعایت ماده (۱۱۱) قانون تأمین‌اجتماعی برخوردار شوند. این قبیل از افراد در صورتی که کمتر از ۱۰ سال سابقه داشته باشند می‌توانند با پرداخت حق بیمه کسری سابقه تا ۱۰ سال با ۱۰ روز حقوق بازنشسته شوند. البته بیمه‌شده زن شاغل (مشمولان قانون کار) با داشتن حداقل ۴۲ سال سن و ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه می‌تواند بازنشسته شود. همچنین بیمه‌شدگان (زن و مرد) با داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی می‌توانند بازنشسته شوند. بهره‌مندی از سنوات ارفاقی قانون مذکور به هر میزان طبق قانون استفساریه مصوب ۲۹/۰۶/۱۳۹۰ در احراز شرایط بازنشستگی وفق ماده (۷۶) قانون و تبصره‌های (۱)، (۳) و (۴) آن مؤثر است.
ممکن است برخی اتباع خارجی در مشاغل سخت و زیان‌آور فعال باشند. شرایط بازنشستگی برای اتباع خارجی در این مشاغل چگونه است؟
اتباع خارجی با رعایت مواد (۱۲۰) تا (۱۲۹) قانون کار می‌توانند در ایران اشتغال به کار داشته باشند، بنابراین مشمول قانون کار ایران هستند؛ لذا طبق قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور، افرادی که حداقل ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب در کارهای سخت و زیان‌آور (مخل سلامتی) اشتغال داشته‌اند و در هر مورد حق بیمه مذکور را به سازمان پرداخته باشند، بدون شرط سنی می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند. چنانچه کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده (۹۱) قانون تأمین‌اجتماعی قبل از رسیدن بیمه‌شده شاغل در کارهای سخت و زیان‌آور به سابقه مقرر (۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب برای کارهای سخت و زیان‌آور) فرسایش جسمی و روحی وی را ناشی از اشتغال به کارهای سخت و زیان‌آور تشخیص دهند، فرد بیمه‌شده می‌تواند از مزایای قانونی اصلاح تبصره «۲» ماده (۷۶) قانونی بهره‌مند شوند. بر این اساس هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور یک سال و نیم محاسبه می‌شود.
مستمری بازنشسته و ازکارافتاده تبعه خارجی پس از فوت به چه کسی تعلق می‌گیرد؟
مستمری فرد بازنشسته خارجی پس از فوت به بازماندگان وی (پدر و مادر تحت تکفل، فرزندان و همسر دائمی متوفی) تعلق می‌گیرد. برای فرزندان دختر، نداشتن شغل و شوهر و برای فرزندان پسر داشتن حداکثر ۱۹ سال سن تمام یا ازکارفتادگی کلی نیازمند و یا ادامه تحصیل در مراکز آموزش عالی از شرایط پرداخت مستمری است. بازماندگان بازنشسته تبعه خارجی پس از فوت وی، چه در ایران اقامت داشته باشند و چه در خارج از ایران، به شرط داشتن شرایط مقرر در قانون می‌توانند از مستمری بازماندگان بهره‌مند شوند.
شرایط بیمه شدن برخی گروه‌های خاص مانند ورزشکاران خارجی، خبرنگاران خارجی و اتباع خارجی که در سفارتخانه‌ها کار می‌کنند، چگونه است؟
خبرنگاران اتباع خارجی در ایران با ارائه تأییدیه از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدون اخذ پروانه کار می‌توانند تحت پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی قرار گیرند. اتباع خارجی که در مأموریت‌های دیپلماتیک و کنسولی هستند و نیز کارکنان محلی سفارتخانه‌ها مطابق تبصره ماده (۱۲۰) قانون کار از دریافت پروانه کار مستثنی شده‌اند، ضمن اینکه تأییدیه این گروه، توسط وزارت امور خارجه صادر می‌شود. همچنین اتباع خارجی که در باشگاه‌های ورزشی ایران در مشاغل سرمربی، مربی، کمک‌مربی، ورزشکار، بازیکن و... فعالیت می‌کنند و در کشور خود بیمه‌پرداز نیستند، مشمول بیمه اجباری بوده و کارفرمای مربوطه باید صورت مزد یا حقوق آنان و حق بیمه متعلقه را با نرخ ۲۷ درصد به استثنای ۳ درصد بیمه بیکاری در مهلت مقرر قانونی به سازمان ارسال و پرداخت کند. البته اگر این گروه آخر در کشور خود یا سایر کشور بیمه‌پرداز و یا کشور آنان عضو مقاوله‌نامه شماره (۱۹) سازمان بین‌المللی کار باشند، باید ۳ درصد حق بیمه حوادث ناشی از کار را هم به سازمان پرداخت کنند.
حالا کمی هم به بیمه ایرانیان خارج از کشور بپردازیم. طبق گفته شما، تمامی اتباع ایرانی اعم از شاغل و غیرشاغل ساکن در خارج از کشور می‌توانند خود را نزد سازمان تأمین‌اجتماعی بیمه کنند. حداقل و حداکثر سن برای درخواست بیمه «ایرانیان خارج از کشور» چه میزان است؟
حداکثر سن پذیرش تقاضا برای مردان و زنان در زمان ثبت تقاضا ۵۰ سال تمام و حداقل سن متقاضی در تاریخ ثبت تقاضا ۱۸ سال تمام خورشیدی است. البته چنانچه سن متقاضی در زمان ثبت تقاضا بیش از ۵۰ سال باشد، پذیرش درخواست وی منوط به دارا بودن سابقه پرداخت حق بیمه قبلی معادل مدت مازاد سنی مقرر خواهد بود. برای مثال؛ یک فرد ۵۳ ساله در صورتی که سه سال سابقه تأمین‌اجتماعی داشته باشد، شرایط لازم جهت درخواست بیمه ایرانیان خارج از کشور را داراست. به طور کلی آن عده از متقاضیانی که قبل از تاریخ ارائه تقاضا حداقل دارای ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه باشند، از اعمال شرایط سنی مقرر معاف هستند.
ایرانیان خارج از کشور چگونه باید درخواست بیمه بدهند؟
تاکنون به این صورت بود که فرد متقاضی یا وکیل او با مراجعه حضوری به شعب تأمین‌اجتماعی در سراسر کشور و یا با مراجعه به کارگزار رسمی برون‌مرزی تأمین‌اجتماعی این کار را انجام می‌داد. متقاضیان علاوه بر مراجعه حضوری می‌توانند با تکمیل فرم اعلام درخواست بیمه ایرانیان خارج از کشور مندرج در سایت بین‌الملل (ایرانیان خارج از کشور و اتباع خارجی) به نشانی: (mss.tamin.ir) یا لینک مستقیم (tamin.ir/eform/Form/۱۸) درخواست خود را ارائه دهند که در اسرع وقت مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. ضمناً با توجه به توسعه خدمات غیرحضوری سازمان در قالب طرح ۳۰۷۰، طراحی‌های لازم جهت استقرار سیستم غیرحضوری بیمه ایرانیان خارج از کشور در دستور کار اداره‌کل بیمه‌شدگان قرار دارد.
سازمان تأمین‌اجتماعی به ایرانیان خارج از کشور، چه خدمات و حمایت‌هایی ارائه می‌دهد؟
تعهدات سازمان برای ایرانیان تحت پوشش خارج از کشور شامل مستمری بازنشستگی، مستمری ازکارافتادگی، مستمری بازماندگان، درمان در داخل کشور، پرداخت کمک‌هزینه وسایل کمک‌پزشکی (اوروتز و پروتز) و کمک‌هزینه مجالس ترحیم است. بدیهی است تا فراهم شدن امکانات برای بیمه ایرانیان در خارج از کشور، در حال حاضر بیمه‌شدگان صرفاً در داخل کشور از خدمات درمانی مراکز ملکی و یا طرف قرارداد سازمان برای خود و افراد تحت تکفل قانونی بدون پرداخت فرانشیز برخوردار هستند. البته پرداخت هزینه وسایل کمک‌پزشکی (پروتز و اروتز) و هزینه مجالس ترحیم به این قبیل از بیمه‌شدگان با رعایت ضوابط قانونی ممکن است، اما ارائه سایر تعهدات کوتاه‌مدت با توجه به تعاریف مندرج در قانون تأمین‌اجتماعی فعلاً موضوعیت ندارد. هزینه‌های تشخیصی و درمانی بیمه‌شده و افراد تحت تکفل قانونی وی در خارج از کشور پس از تأیید نمایندگی سیاسی، کنسولگری و یا وابسته کار جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت بر اساس تعرفه‌های داخل کشور همانند سایر بیمه‌شدگان توسط دفاتر اسناد پزشکی قابل پرداخت خواهد بود.
شرایط برقراری مستمری بازنشستگی برای این گروه از بیمه‌شدگان چگونه است؟
همانگونه که در خصوص اتباع خارجی نیز عنوان شد، برابر ماده (۷۶) قانون تأمین‌اجتماعی، دارا بودن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و ۶۰ سال سن برای مردان و ۵۵ سال سن برای زنان یا داشتن ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه با ۵۰ سال سن برای مردان و ۴۵ سال سن برای زنان شرط بازنشستگی است. علاوه بر آن با داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرایط سنی می‌توان بازنشسته شد. همچنین بیمه‌شده مرد با ۶۰ سال سن و بیمه‌شده زن با ۵۵ سال سن که دارای سابقه پرداخت حق بیمه کمتر از ۲۰ سال هستند می‌توانند به نسبت سابقه از مستمری بازنشستگی بدون رعایت ماده (۱۱۱) قانون تأمین‌اجتماعی برخوردار شوند. البته در صورتی که این افراد کمتر از ۱۰ سال سابقه داشته باشند با پرداخت حق بیمه کسری سابقه تا ۱۰ سال با ۱۰ روز حقوق می‌توانند بازنشسته شوند.
شرایط دریافت مزایای مستمری برای شخصی که از طریق بیمه ایرانیان خارج از کشور توسط کمیسیون‌های فنی و پزشکی این سازمان ازکارافتاده کلی شناخته می‌شود، چیست؟
چنانچه بیمه‌شده در برابر تعهد بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت قرارداد منعقد و پس از پرداخت حق بیمه خواهان شرکت در کمیسیون پزشکی جهت بهره‌مندی از تعهد ازکارافتادگی باشد، در صورت صدور گواهی پزشک معالج متخصص مرتبط، مبنی بر غیرقابل علاج بودن بیماری، اتمام درمان‌های انجام شده و همچنین ازکارافتادگی، شخص بیمه‌شده به همراه مدارک درمانی طبق مقررات سازمان و با فرمت تعریف شده به کمیسیون پزشکی که در داخل کشور تشکیل می‌شود، معرفی می‌شود. کمیسیون پزشکی موضوع ماده (۹۱) قانون تأمین‌اجتماعی، چنانچه ازکارافتادگی کلی بیمه‌شده را به میزان حداقل ۶۶ درصد و یا بالاتر تعیین کند، بیمه‌شده در صورت داشتن حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه ظرف ۱۰ سال قبل از شروع بیماری و همچنین ۹۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه ظرف یک سال قبل از شروع بیماری منجر به ازکارافتادگی مشمول دریافت مستمری ازکارافتادگی می‌شود. البته حوادث ناشی از کار در مورد این بیمه‌شدگان موضوعیت نداشته و تمامی حوادث غیرناشی از کار تلقی می‌شوند.
شرایط برقراری مستمری بازماندگان در بیمه ایرانیان خارج از کشور چگونه است؟
برای برقراری مستمری بازماندگان بیمه‌شده متوفی، ضروری است که بیمه‌شده متوفی ۱۰ سال قبل از تاریخ فوت حداقل دارای یک سال سابقه پرداخت حق بیمه، مشروط بر اینکه ۹۰ روز آن مربوط به آخرین سال حیات باشد یا اینکه حداقل ۲۰ سال سابقه قابل قبول داشته باشد. در صورتی که بیمه‌شده متوفی فاقد یکی از این دو شرط بوده، اما دارای سابقه پرداخت حق بیمه بین یک تا ۲۰ سال باشد، بازماندگان واجد شرایط وی استحقاق دریافت مستمری به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه (بدون الزام به رعایت ماده (۱۱۱) قانون تأمین‌اجتماعی موضوع پرداخت حداقل مستمری) و به نسبت سهام مقرر در ماده (۸۳) قانون را خواهند داشت. همچنین در صورت فوت مستمری‌بگیر بازنشسته و ازکارافتاده ایرانیان خارج از کشور به بازماندگان مستمری مربوطه تعلق می‌گیرد.
رضا خراسانی، روزنامه نگار
نظر شما