به گزارش آتیه‌آنلاین، خروج نیمی از نظامیان ارتش آمریکا از افغانستان، رشد روزافزون تنش سیاسی و افزایش اقدامات نظامی طالبان را به دنبال داشت و این در حالی است که اشغال ۷۵ درصد از خاک این کشور از سوی عناصر مسلح طالبان، افغانستان را در آستانه سقوط کامل قرار داده است. در همین راستا وال استریت ژورنال در گزارشی با استناد به ارزیابی جامعه اطلاعاتی آمریکا مدعی شد، که دولت افغانستان به رهبری اشرف غنی، احتمالا ظرف شش تا ۱۲ ماه پس از تکمیل خروج نظامیان آمریکایی از این کشور سقوط خواهد کرد.

کابل در آستانه سقوط

این در حالی است که خبرگزاری اسپوتنیک روسیه در گزارشی تحلیلی اعلام کرد آمریکا که سال ۲۰۰۱ پس از حملات تروریستی یازده سپتامبر وارد افغانستان شد، ماه آوریل خروج نیروهایش را اعلام کرده و گفت تا بیستمین سالگرد حملات یازده سپتامبر این خروج تکمیل میشود. با این حال، در شرایطی که آمریکا پایگاه‌های نظامی خود را به دست نیروهای کابل داده است، طالبان هم تحرکاتش را در ولایت‌ها و مناطق بی‌حفاظ شده آغاز کرده است.

بر اساس آنچه خبرگزاری اسپوتنیک روسیه منتشر کرده است، روند رخدادهای نظامی در افغانستان به خصوص اقدامات طالبان نه تنها سیر نزولی و رو به کاهش پیدا نکرده است بلکه اگر مطابق با نمودار فعلی ادامه یابد میتوان بازگشت «امارت اسلامی افغانستان» را پیش‌بینی کرد.

از سوی دیگر به گزارش وال استریت ژورنال، برخی مقامها یک پیش‌بینی ناگوارتر داشتند که حاکی از آن است که دولت کابل نمی‌تواند بیش از سه ماه در برابر طالبان مقاومت کند. این برآورد جدید با ارزیابی پیشین که لحنی خوش‌بینانه از وضعیت افغانستان داشت و می‌گفت دولت کابل پس از خروج نیروهای آمریکایی تا دو سال مشکلی نخواهد داشت، مغایرت دارد.

این بحران در شرایطی دامن ارگ ریاست جمهوری و ملت این کشور را گرفته است که آمریکا تقریبا نیمی از ۳۵۰۰ نیروی نظامی خودش را از این منطقه خارج کرده و مابقی تا ضرب‌الاجل یازدهم سپتامبر که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در آوریل تعیین کرد، خارج خواهند شد.

این در حالی است که برخی از کارشناسان مسائل افغانستان بر این باورند که اشغالگری آمریکا در افغانستان که چیزی بیش از دو دهه ادامه داشته، نه تنها امنیت پایداری را برای ملت این کشور به ارمغان نیاورد، بلکه شاخص‌های طبیعی حیات آنها را نیز با بحران مواجه کرده است؛ بحرانی که حالا نوید بازگشت دوباره امارت اسلامی و حاکمیت بنیادگراها بر سرزمین افغانستان را میدهد.

در این میان برخی گمانه‌زنی‌ها در رابطه با حیات داعش و القاعده و رابطه پنهان این دو تشکیلات تروریستی با طالبان نیز مطرح است. با توجه به اسناد منتشر شده از سوی ملل متحد و برخی سازمان‌های حقوق بشری در افغانستان، شبکه القاعده و داعش به شکل پنهانی با بدنه طالبان مرتبط هستند و این ارتباط دامنه وسیعی از آمایش سرزمینی در این کشور را در  بر میگیرد.

همچنین به اعتقاد برخی ناظران مسائل بین‌الملل، نقش پاکستان و سرویس اطلاعاتی این کشور در هدایت بحران موجود در افغانستان غیرقابل انکار بوده و بر خلاف رویه گذشته اسلام‌آباد که در طرف یک سوی مخاصمه در افغانستان قرار میگرفت، حالا مقامات سرویس این کشور در تلاش هستند تا در کنار همه طرف‌های حاضر در این منازعه حضور داشته باشند. موضوعی که این توانمندی را برای پاکستان در راستای تامین منافع حداکثری و هدایت تحولات افغانستان در همه ابعاد ایجاد میکند.

اما حالا در شرایط کنونی، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا روز چهارشنبه در جلسه کمیته امنیتی و نظامی سنا خاطرنشان کرد خطر نسبی وجود دارد که گروه‌های افراطی، افغانستان را ظرف دو سال پس از خروج نظامیان آمریکایی تسخیر کنند و برخی از قانونگذاران هم از تصمیم واشنگتن ابراز نگرانی کردند.

اما این تمام ماجرا نیست. در وضعیتی که آمریکا پایگاه‌های نظامی خودش را به نیروهای افغان تحویل می‌دهد، طالبان تحرکات مسلحانه گسترده‌ای آغاز کرده و برخی مراکز را به کنترل خود درآورده است. طی روزهای گذشته، طالبان ده‌ها منطقه و شهر مهم در شمال افغانستان را به کنترل خود درآورد. همچنین اخباری در رابطه با حضور نیروهای طالبان در دروازه مزار شریف در رسانه‌های داخلی افغانستان مخابره شد که نشان می‌دهد این منطقه به تصرف طالب‌ها درآمده است.

از سوی دیگر دبورا لیونز، نماینده ویژه و مدیر ماموریت کمک‌رسانی سازمان ملل متحد در افغانستان در جلسه روز سه‌شنبه شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد که اکثر نواحی اطراف مراکز ولایت‌ها به دست طالبان افتاده و این نشان می‌دهد طالبان به محض خروج کامل نیروهای خارجی برای اشغال این مراکز تلاش میکند.

هراس از پیشروی طالبان

این قبیل تحلیل‌ها و اطلاعات از سوی مقامات کابل و واشنگتن در شرایطی دست به دست میشود که در گزارش وال استریت ژورنال به این موضوع اشاره مستقیم شده که مقامهای کاخ سفید با توجه به تحرکات طالبان، از ارتش خواسته‌اند تا روند خروج نیروها را کمی کاهش دهند.

با وجود رشد روزافزون بحران حضور طالبان و سقوط سلسله‌وار مناطق مختلف در این کشور اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، در راس هیئتی بلندپایه از این کشور برای دیدار و مذاکره با جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، راهی آمریکا شده است.

روزنامه ایندیپندنت با اشاره به سفر مقامات ارگ به واشنگتن نوشت: «این نخستین دیدار رودرروی روسای‌ جمهور افغانستان و آمریکا از زمان پیروزی جو بایدن است و در شرایطی انجام می‌شود که تنها یک ماه به خروج کامل نظامیان آمریکایی از افغانستان باقی مانده است.»

این در حالی است که کاخ ریاست‌جمهوری افغانستان با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «رئیس‌جمهور کشور در جریان این سفر با جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، اعضای کنگره و سنا، مقام‌های عالی‌رتبه دولتی و شخصیت‌های تاثیرگذار آن کشور جداگانه دیدار خواهد کرد و با آنان در مورد فصل جدید روابط میان دو کشور، تقویت هرچه بیشتر مناسبات دیپلماتیک، تامین مالی، تجهیز و حمایت از نیروهای امنیتی و دفاعی، همکاری آمریکا با بخش‌های اقتصادی و توسعه‌ای افغانستان و مبارزه مشترک با تروریسم بحث و تبادل نظر خواهد کرد».

در همین راستا جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید درباره روند خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان اذعان داشت: «در تقویم خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان تا ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ هیچ تغییری وجود ندارد.» ساکی با بیان اینکه وزارت دفاع آمریکا روند خروج نیروهای این کشور از افغانستان را مدیریت می‌کند، تصریح کرد: «ما در این روند با اطمینان از تامین امنیت پرسنل‌های نظامی خود و عقب‌نشینی از طریق تاثیرگذار پیش‌روی‌ می‌کنیم.»

این سخنگو همچنین با اشاره به افزایش حملات طالبان به نیروهای آمریکایی در منطقه، گفت: «وضع موجود قبلی در افغانستان برای ما یک گزینه نبود. دولت آمریکا در چارچوب توافقنامه با گروه طالبان که در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ در دوحه، پایتخت قطر به امضا رسید، متعهد شد تا نیروهای خود در افغانستان را تا ۱۵ ژانویه ۲۰۲۱ به دو هزار و ۵۰۰ نظامی کاهش دهد و تا اول ماه مه نیز تمام آنها را از افغانستان خارج کند.»

در این میان باید توجه کرد که آمریکا خروج نظامیانش از افغانستان بعد از ۲۰ سال جنگ را به معنای ترک این کشور نمی‌داند و به حمایت پایدار سیاسی،‌ اقتصادی و دیپلماتیک از افغانستان متعهد است.

لازم به ذکر است این سفر در حالی انجام می‌شود که گروه طالبان با آگاهی از خروج کامل نظامیان آمریکایی و تبلیغات گسترده، حملات شدیدی را علیه نیروهای افغان در شهرستان‌ها شروع کرده‌ و تا دروازه برخی شهرهای بزرگ این کشور هم رسیده‌اند. آنان بر طبل این نگرانی می‌کوبند که خروج نظامیان بین‌المللی به معنای ترک افغانستان است و راه بازگشت طالبان به قدرت را باز کرده است.

طالبان در حالی به دنبال بهره‌برداری حداکثری از شرایط موجود است که برخی تحلیلگران حاضر در رسانه‌های داخلی افغانستان بر این باورند که رئیس‌جمهور این کشور از سفر به آمریکا استفاده خواهد کرد تا ثابت کند این روایت طالبان نادرست است و به تقویت روحیه ملی کمک کند.

در آخر باید خاطر نشان کرد آنچه از مواضع بایدن و مقامات دمکرات کاخ سفید مشخص است اعتقاد واشنگتن به راه حلی غیر از جنگ در افغانستان است. در واقع از یک سو ایالات متحده معتقد است راه‌حل مسئله افغانستان جنگ نیست و از سوی دیگر بر گفت‌وگوهای صلح بین طالبان و دولت و تقسیم قدرت تاکید خواهد کرد. موضوعی که واکنش‌های بسیاری را در جامعه بین‌الملل به دنبال خواهد داشت.

گزارش: اردشیر حبیبی