به گزارش آتیه‌آنلاین، با گذشت یک دهه از تولد داعش در منطقه خاورمیانه و فرو ریزش مراکز خلافت خود خوانده‌ آن‌ها در عراق (به مرکزیت موصل) و سوریه (به مرکزیت رقه)، همچنان اخباری از جست و خیزهای این تشکیلات تروریستی به گوش می‌رسد. اخباری که شاید برای بسیاری از مخاطبان و حتی نخبگانی که روزِ خود را به پای تحلیل جغرافیای غرب آسیا و شمال آفریقا شب می‌کنند، بی‌اهمیت و شاید هم کم اهمیت باشد، اما در پس این تحرکات سناریوی خفته که آرام آرام ابعاد آن در حال آشکار شدن است.

آغاز مجدد رادیکالیسم

همه به یاد دارند زمانی که ابوبکر البغدادی، خلیفه داعش در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۹ میلادی و در سن ۴۸ سالگی توسط نیروهای ویژه دلتای ایالات متحده در شهری واقع در باریشا که نزدیک به مرزهای ترکیه بود، کشته شد، بسیاری خوشحال بودند و بخشی دیگر هم معتقد بودند که داعش تمام شد! البته که این تحلیل در همان زمان هم مخالفانی داشت و اساساً باید این مدل دیدگاه، آن هم در مورد مدرن‌ترین ماشینِ تروریستی قرن که با انتشار چند فیلم و عکس، جوانان اروپا و آسیا و آفریقا را به خود جذب می‌کرد را مردود دانست.

دلیل این امر هم کاملاً مشخص؛ نه تنها داعش به صورت کلی از بین نرفته و ریشه‌های خود را در جغرافیای دیگر دوانده است، بلکه حالا سازمان القاعده هم فعالیتش را بیشتر از گذشته آشکار کرده است. به عنوان نمونه روز گذشته (دوشنبه) داعش اعلام کرد که یکی از اعضای مسلح این گروه در حمله‌ای انتحاری یک ایست و بازرسی امنیتی را در شهر سبها واقع در جنوب لیبی هدف قرار داد که در جریان آن سه افسر ارشد پلیس کشته شدند.

سخنگوی ارتش ملی لیبی هم اعلام کرده که یک بمب‌گذار انتحاری با خودرویی بمب‌گذاری شده به ایست بازرسی سبها حمله کرد که در پی آن رئیس اداره تحقیقات جنایی این شهرستان و ۳ نفر دیگر که هنوز هویت آن‌ها فاش نشده است، کشته شدند.

چند روز قبل از این ماجرا هم دفتر مرکزی پژوهش‌های حقوقی وابسته به مدیریت کل نظارت بر خاک مراکش اعلام کرد که دو داعشی ۲۴ و ۳۷ ساله را در شمال و شرق این کشور بازداشت کردند. به گفته یک منبع امنیتی مراکشی، در بازرسی منازل این دو داعشی، مسؤولان امنیتی تعدادی دستگاه الکترونیک و لباس‌های شبه نظامی و سلاح سرد کشف و ضبط شده است. از سوی دیگر دفتر دادستانی مراکش اعلام کرد که تحقیقات و بررسی‌های اولیه نشان دادند، این دو مظنون که بیعت خود را با سرکرده فعلی داعش اعلام کردند، برای اجرای یک عملیات تروریستی بسیار خطرناک در داخل مراکش علیه تعدادی از زیرساخت‌ها، دفاتر امنیتی و پایگاه‌های نظامی برنامه‌ریزی کرده بودند.

در عراق هم وزارت کشور در بغداد  درباره انفجار پنج‌شنبه هفته گذشته در شهر کاظمیه به خبرگزاری العراقیه اعلام کرده که یک گروه ویژه از مرکز اطلاعات عراق به ریاست احمد ابورغیف موفق شدند متهم ردیف اول این انفجار را ظرف کمتر از یک روز از این ماجرا بازداشت کنند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته مشخص شد که این متهم وابسته به وزارت کشور و مشخصاً از نیروهای حفاظت از محدوده امنیتی شهر کاظمیه بوده و اعتراف کرده که مسؤولیتش کمک به ورود مواد منفجره به محل موردنظر، کنترل منطقه و ارائه گزارش‌ برای گروهک وابسته به داعش و مسؤول اجرای انفجار بوده است.

در همین راستا یک اتفاق بسیار مهم دیگر هم رخ داده است. روز گذشته (دوشنبه) احمد سلیمان العوض، نماینده سازمان مقابله با تروریسم و جرائم علیه دولت سودان به روزنامه السودانی اعلام کرده که مقامات امنیتی این کشور توانسته‌اند ۹ نفر با تابعیت‌های مختلف را که عضو سازمان القاعده‌ بوده‌ و قصد انجام انفجارهایی در کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته‌اند را بازداشت کنند.

احمد سلیمان در ادامه اظهارات خود اعلام کرده که در بین بازداشت شدگان، یک شهروند تونسی با پاسپورت سوریه و همچنین چند تن از اتباع چاد حضور دارند و یکی از آنها متهم است که برای حمله به گردشگران خارجی در شهر سوسه توطئه کرده و تحت تعقیب دولت تونس است. به گفته این مسئول امنیتی سودان، طبق تحقیقات اولیه بازداشت شدگان در کشورهایشان متهم به ارتکاب اقدامات تروریستی و مشارکت در آن‌ها هستند و برخی به صورت قاچاقی وارد سودان شده‌اند تا برای اخلال در امنیت کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس آموزش ببینند. این مقام سودانی اشاره کرده که تحقیقات از متهمان از بیش از دو ماه پیش آغاز شد و همچنان ادامه دارد و دادستانی کل امارات پیشتر از همتای سودانی خواسته بود برای تحویل آن‌ها به امارات همکاری کند.

بیدار شدن اهریمن!

با نگاهی به این خُرده اخبارها، به صورت کاملاً مشخص می‌توان فهمید که داعش اگرچه همچنان به صورت لکه‌ای در عراق و سوریه و حتی افغانستان حضور دارد، اما این جریان، حالا در قاره آفریقا در حال یارگیری هستند و اگر بگوییم که آن‌ها در قاره سیاه در حال محکم کردن جای پای خود هستند، بیراهه نگفته‌ایم.

برای اثبات این مساله باید به گزارش اخیر گاردین درباره شبیخون داعش به رهبر بوکوحرام اشاره کنیم. این روزنامه بریتانیایی در گزارش تحلیلی خود نوشته است که بیش از یک دهه، سرویس‌های امنیتی نیجریه و حامیان بین‌المللی آن‌ها برای خاتمه دادن به سلطه بوکوحرام بر سر شمال شرقی نیجریه تلاش کرده‌ و ناکام ماندند؛ اما حال، ورود داعش معادلات را به هم می‌ریزد. به گفته این روزنامه، حتی با وجود اینکه مرگ ابوبکر شیکاو، رهبر خشونت‌طلب و بدنام بوکوحرام از سوی داعش تایید شده، پناهگاه‌های او هدف حمله قرار گرفته و بقایای شبه‌نظامیانش پراکنده شده‌اند، تعداد اندکی از ناظران این درگیری، ابراز شادمانی می‌کنند که دلیل آن ساده است؛ چراکه نیرویی که بوکوحرامِ شیکاو را شکست داده است، تحت پرچم سبز و سفید ملی نیجریه نمی‌جنگد، بلکه تحت لوای پرچم‌های سیاهِ داعش قرار دارد.

بر این اساس اوج فعالیت داعش در استان آفریقای غربی (Iswap) حذف یک گروهی بود که رهبران خودش را به عنوان یک رقیب و تهدید بالقوه می‌بیند. داعش با حرکت از پایگاه‌ها به سمت شرق، حوالی دریاچه چاد، به سمت جنگل متراکم سامبیسا رفته و ابوبکر شیکاو را محاصره کرد. این کاری بود که نیروهای نیجریه با وجود اعزام نیروهای ضربت چند ملیتی از طرف دولت‌های غربی و کمک‌های مالی هنگفت نتوانسته بودند ظرف ۱۲ سال جنگ انجام دهند!

مضاف بر آن در سطح استراتژیک، تصرف اراضی بوکوحرام در شمال شرقی نیجریه توسط داعش، یک منطقه به بزرگی هزاران مایل را در امتداد این منطقه تا مکان‌هایی مثل مالی و مرز لیبی را که گروه‌های وابسته به داعش در آنجا تحرکاتی دارند، به هم پیوند میزند که این موضوع دایره مانور داعش را حتی می‌تواند گسترده‌تر و خطرناک‌تر از خاورمیانه کند.

در پایان باید خاطرنشان کرد که این اقدامِ داعش برای حذف یک تشکیلات همسو با خود نشان می‌دهد که جریان مذکور عملاً وارد فاز جدیدی شده که باید آن‌ را «بیدار شدن اهریمن» نامید. اهریمنی که شاید به نظر خیلی‌ها سَر و دُمش قیچی شده، اما واقعیت این است که چند سالی است سَرِ آن در افغانستان و شبه‌قاره هند رویت شده و دُم آن حالا از غرب، شمال و مرکز قاره آفریقا بیرون زده است.

گزارش: فرشاد گلزاری