حضور در اروپا

ماه گذشته میلادی، بلینکن طی نخستین سفر خود به بروکسل تا دژحد زیادی رویکرد دیپلماتیک کشورش نسبت به مسائل مهم بین‌المللی را آشکار کرد. طی این سفر، بلینکن گفت که واشنگتن متعهد است که همکاری خود با سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را تقویت کند و این کشور متعهد است که این ائتلاف نظامی را احیا و بازسازی کند. وی در نخستین حضور خود به عنوان وزیر خارجه آمریکا در مقر ناتو و در دیدار با «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو اعلام کرد: «من برای ابراز تعهد ایالات متحده نسبت به ناتو به اینجا آمده‌ام. ایالات متحده می‌خواهد همکاری‌های خود را بازسازی کند و در درجه نخست می‌خواهیم اتحاد با ناتو را احیا کنیم.» وزیر خارجه آمریکا در بخش‌ دیگری از سخنرانی خود در روز ۲۳ مارس در بروکسل به موضوع چین اشاره کرد و اظهار داشت: «ما باید به عنوان ناتو اطمینان حاصل کنیم که بر چالش‌هایی که چین ایجاد می‌کند تمرکز لازم را در دستور کار قرار داده‌ایم.» وی همچنین پروژه در حال ساخت نورد استریم ۲، خط لوله گاز روسیه به آلمان، را تضیعف‌کننده اوکراین دانست.

این بار البته بلینکن موضوع‌های بیشتری دارد که بخواهد بر سرشان با شرکای اروپایی و هم‌پیمانانش در ناتو مطرح کند. رویترز به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش داد که وزیر خارجه آمریکا در هفته جاری برای مذاکره درباره ایران، افغانستان و اقدامات روسیه در اوکراین به بروکسل سفر می کند. بحث اوکراین به‌خصوص در این میان اهمیت بسیاری دارد، چراکه طی روزها و هفته‌های گذشته تنش‌ها در شرق این کشور بار دیگر افزایش یافته است. واشنگتن معتقد است که روسیه از ۲۰۱۴ و زمانی که کریمه را به خود ملحق کرد نیروهای بیشتری را در منطقه مستقر کرده است. «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری روسیه، دولت اوکراین را روز جمعه به انجام اقدامات تحریک‌آمیز خطرناک در منطقه دونباس متهم کرد.

بلینکن البته طی روزهای اخیر علنا مخالفت خود را با اقدام‌های اخیر روسیه اظهار داشت. وزیر خارجه آمریکا در این زمینه تصریح کرد: «زمینه‌هایی برای توافق با روسیه همانند وضعیت کاهش سلاح‌ها و تمدید توافق‌نامه استارت وجود دارند، اما روسیه با ‌خصومت‌ عمل کرده و جو بایدن صراحتا گفته که عواقبی در کار خواهند بود.» به گزارش خبرگزاری رویترز، آنتونی بلینکن نگرانی واشنگتن را در قبال تقویت حضور نظامی در مرزهای مشترک با اوکراین مطرح کرد. بلینکن به شبکه ان‌بی‌سی گفت که حضور نظامی روسیه در مرزها در مقایسه با سال ۲۰۱۴ در جریان حمله اول این کشور بیشترین میزان حضور است. رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا همچنین نسبت به هرگونه تحرک بی‌پروا و خصمانه روسیه هشدار داد و گفت که چنین اقداماتی هزینه‌هایی خواهد داشت و عواقبی در کار هستند. بلینکن همچنین روز جمعه نیز با «ژان ایو –لودریان»، وزیر خار جه فرانسه صحبت کرد و دو طرف بر این‌که روسیه باید به اظهارات خطرناک و غیرمسؤولانه و حضور نظامی در شبه‌جزیره کریمه و تحریکات یکجانبه در طول خط تماس در شرق اوکراین خاتمه دهد،‌ تاکید کردند.

آرایش دیپلماتیک

به نظر می‌رسد که آمریکا و تیم دیپلماتیکش بنا دارند در این سفر بسیاری از مسائل مهم را با شرکا و هم‌پیمانان خود به اشتراک گذاشته و راه‌حلی برای آن بیابند. از یک سو، مورد افغانستان وجود دارد که پس از توافق میان دولت پیشین ایالات متحده و طالبان در خصوص صلح در این کشور، بسیاری انتظار داشتند که اوضاع در زادگاه «ملا عمر» رو به بهبود بگذارد. با این همه، دولت بایدن تاکید کرد که تغییراتی را در مفاد این توافق از جمله زمان‌بندی خروج نیروها از افغانستان اعمال خواهد کرد، امری که البته با مخالفت شدید طالبان همراه بود و این گروه تاکید کرد که هرگونه پیمان‌شکنی اوضاع را به حالت پیشین بازخواهد گرداند.

برجام و مذاکرات برای احیای این توافق تاثیرگذار هم از دیگر نکاتی خواهد بود که بی‌تردید مورد بحث و بررسی بلینکن و هم‌پیمانانش در اروپا و ناتو قرار خواهد گرفت. در این راستا، یک مقا موزارت خارجه آمریکا که نخواست نامش فاش شود به رسانه‌ها خبر داد که ایران یکی از محورهای اساسی سفر بلینکن خواهد بود.

البته موضوعات دیگری نیز طی این سفر بی‌تردید در دستور کار رئیس دستگاه دیپلماتیک آمریکا قرار دارد. ناتو و تحکیم این پیمان بی‌تردید موضوع محوری دیگری در سفر بلینکن خواهد بود و به گفته کارشناسان وی بنا دارد مسیری را که ماه گذشته میلادی در این زمینه پیش گرفته ادامه دهد و اصولا علت سفر همزمان بلینکن با آستین به مقر ناتو نیز از همین نکته نشات می‌گیرد.

این در حالی است که طی روزهای اخیر بلینکن آشکارا خط و حدود ژئوپلتیک کشورش با رقبا را آشکار کرده است. وزیر خارجه آمریکا روز یکشنبه با بیان اینکه «کارشکنی» چین برای ارائه دسترسی به کارشناسان بهداشت جهانی موجب شد تا پاندمی کرونا وخیم‌تر از چیزی شود که باید می‌شد، تاکید کرد که کشف منبع اصلی کرونا ویروس اهمیت دارد. بلینکن همچنین گفت که که چین اجازه دسترسی کارشناسان بین‌المللی را نداده یا در زمان درست اطلاعات را برای شفافیت واقعی منتشر نکرده است. وی افزود که در نتیجه این به قول او کوتاهی دولت چین، ویروس ‌«سریع‌تر از کنترل خارج شد و نتایج بسیار فاحش‌تر از آن چیزی شد که در غیر اینصورت رخ می‌داد.»

وی همچنین مسئله تنگه تایوان را بار دیگر در مرکز سخنان خود قرار داده و عنوان کرد که آمریکا نسبت به عملکرد و اقدامات «خصمانه» چین در قبال تایوان نگران است. وزیر خارجه آمریکا نسبت به تلاش هر طرفی برای تغییر وضعیت کنونی منطقه غرب اقیانوس آرام با توسل به زور هشدار داد و گفت که این اقدام اشتباهی فاحش خواهد بود. او اضافه کرد: «آنچه شاهد بودیم و آنچه ما را عملا نگران می‌کند رویکردهای "خصمانه" رو به فزونی دولت پکن در قبال تایوان و بالا بردن سطح تنش در تنگه تایوان است.» وی در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که آیا آمریکا به هر تحرک چین در تایوان پاسخ نظامی خواهد داد، هرگونه اظهار نظر درباره فرضیات را رد کرد و گفت: «کل آنچه می‌توانم بگویم این است که ما تعهد جدی نسبت به این مساله داریم که تایوان قادر به دفاع از خودش باشد، ما تعهد جدی نسبت به امنیت و صلح در غرب اقیانوس آرام داریم. ما به این تعهدات پایبندیم. کل آنچه می‌توانم بگویم این است که در صورت تلاش هر طرفی برای تغییر اجباری وضعیت کنونی اشتباهی فاحش رخ خواهد داد.»

به نظر می‌رسد که آمریکا در حال گستردانیدن بال‌های دیپلماتیک خود و تلاش برای شکل‌گیری نوعی ائتلاف جهانی برای رسیدن به مقاصد خود در عرصه ژئوپولتیک باشد. باید منتظر ماند و دید که این سفر به بروکسل چه نتایج و دستاوردهایی برای واشنگتن خواهد داشت.