به گزارش آتیه‌آنلاین، اتیوپی و سودان طی ماه‌های اخیر مرکز درگیری‌ها و تنش‌های گوناگون هستند. این دو کشور که طی یکی دو سال گذشته بارها درگیر تنش‌های داخلی متعدد بوده، مدتی است که در پی اختلاف‌ها با یکدیگر و همچنین دیگر همسایه‌ها به تیتر اول رسانه‌های جهان بازگشته و بدل به محور اصلی گمانه‌زنی‌ها میان رهبران جهان شده‌اند.

درگیری در مرزهای مشترک

طی روزهای اخیر منابع نظامی آگاه در سودان اعلام کردند، ارتش این کشور با تلاش‌های شبه نظامیان برای نفوذ خاک سودان مقابله کردند. به گزارش وبسایت «سودان تریبون»، این منابع گفتند، نیروهای مسلح و نیروهای ذخیره تیپ دوم پیاده نظام سودان با شبه‌نظامیان و نیروهای دیگر که به همراه گروهی از کشاورزان اتیوپیایی به عمق ۱۲ کیلومتری سودان نفوذ کرده بودن، درگیر شدند. این کشاورزان برای شخم‌زنی و آماده‌سازی زمین‌ها برای فصل کشاورزی وارد خاک سودان شده بودند.

منابع مذکور گفتند که نیروهای سودان توانستند این شبه‌نظامیان و کشاورزان را از شهرک مرشا اتیوپی که داخل مرزهای سودان قرار دارد، بیرون کنند. مرز مشترک سودان و اتیوپی از ماه نوامبر و زمان استقرار مجدد ارتش سودان در منطقه الفشقه و پس گرفتن مساحت گسترده‌ای از زمین‌های کشاورزی صحنه تنش است، زمین‌هایی که کشاورزان اتیوپیایی از بیش از ۲۵ سال پیش تحت حمایت شبه‌نظامیان این کشور در آن کشاورزی می‌کنند. اتیوپی نیروهای مسلح سودان را به این امر متهم می‌کند که با نفوذ به داخل مناطق اتیوپی و اشغال اراضی کشاورزی آن، اوضاع را در مرز مشترک ملتهب کرده است.

این اما تنها بحران در این منطقه نیست. منطقه تیگرای نیز آبستن آشوب‌ها و تنش‌های بسیار است. این درگیری‌ها در چهارم نوامبر سال ۲۰۲۰ و هنگامی آغاز شد که دولت اتیوپی حمله‌ای را برای گرفتن قدرت از جبهه آزادیبخش خلق تیگرای (تی‌.پی.‌ال.‌اف) آغاز کرد. جبهه آزادی‌بخش خلق تیگری، قدرت را در این ایالت در دست داشت و شبه‌نظامیان وابسته به آن، پیشتر پایگاه‌های نظامی دولت مرکزی اتیوپی در آن منطقه را به تصرف خود درآورده بودند. در گزارشی که طی هفته‌های گذشته عفو بین‌الملل منتشر کرد، نیروهای نظامی کشورهای همسایه اریتره به قتل صدها نفر در شهر باستانی آکسوم در ۲۸ و ۲۹ نوامبر سال ۲۰۲۰ متهم شده‌اند. در این گزارش همچنین آمده که این کشتارهای دسته جمعی می‌تواند مصداق «جنایت علیه بشریت» تلقی شود. این در حالی است که «آبی احمد»، نخست‌وزیر اتیوپی و برنده جایزه صلح نوبل، در سخنانی در ۳۰ نوامبر به پارلمان این کشور گفته بود که «حتی یک غیرنظامی هم در جریان عملیات بازپس‌گیری آکسوم کشته نشده است.» شدت این درگیری‌ها و موارد نقض حقوق‌بشر در آن به حد و اندازه‌ای است که گروه هفت نیز طی بیانیه‌ای آنرا محکوم و خواستار توقف تنش‌ها شده است. البته اتیوپی این بیانیه را بی‌پاسخ نگذاشت و بیانیه وزرای خارجه گروه هفت در خصوص وضعیت ایالت تیگرای را محکوم کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، وزارت خارجه اتیوپی با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که بیانیه گروه هفت در توضیح اقدامات مهمی که دولت اتیوپی برای فراهم کردن نیازهای مبرم تیگرای به صورت کامل اتخاذ کرده، ناکام ماند.

در این بیانیه همچنین آمده است که دولت اتیوپی به تلاش‌های روزافزون خود برای رسیدگی به وضعیت اقلیم تیگرای ادامه داده و از زمان موفقیت‌آمیز بودن اقدامات اجرای قانون، پیشرفت چشمگیری داشته است. وزارت خارجه اتیوپی همچنین اعلام کرد، بیانیه صادره از سوی وزرای خارجه گروه هفت در برخی اقدامات اتخاذ شده مهم برای تضمین فراهم کردن نیازهای منطقه ناکام ماند و در حال حاضر اجازه کمک‌رسانی بشردوستانه بدون محدودیت و همچنین اجازه انجام تحقیقات مشترک در خصوص نقض‌های حقوق بشر توسط کارشناسان بین‌المللی حقوق بشر وجود دارد و به زودی آغاز خواهد شد.

میانجی‌گری‌های بین‌المللی

اوضاع در این منطقه از آفریقا به‌نحوی بحرانی است که بسیاری از کشورها تلاش‌ کرده‌اند به نحوی راه‌حلی برای این تنش‌ها بیابند. امارات یکی از کشورهایی بود که تلاش کرد با ارائه یک ابتکار عمل به برون‌رفت برای وضعیت نابسامان میان سودان و اتیوپی برسد. ابتکار عمل امارات در پایان دادن به این درگیری‌ها ارائه راهکاری مبنی بر تقسیم اراضی کشاورزی این منطقه میان دو کشور سودان و اتیوپی بود که با واکنش تند سودان مواجه شد. عضو شورای حاکمیت انتقالی سودان از مخالفت با ابتکارعمل امارات برای حل و فصل درگیری سودان - اتیوپی پیرامون منطقه مرزی الفشقه خبر داد. به گزارش روسیا الیوم، «مالک عقار»، عضو شورای حاکمیت انتقالی سودان گفت که ابوظبی می‌خواهد منطقه الفشقه میان سودان و اتیوپی تقسیم شود اما خارطوم این پیشنهاد را نخواهد پذیرفت.

وی افزود: «اماراتی که پشت دریاها قرار گرفته می‌خواهد خاک ما را تقسیم کند. تبعات این اقدام، منطقه را تحت الشعاع قرار می‌دهد.» عقار گفت که درگیری در منطقه الفشقه وجود نداشت و این منطقه ۱۰۰ درصد متعلق به خاک سودان بوده و نظام «عمر البشیر»، رئیس جمهوری مخلوع سودان این بحران را درست کرده و مثل مار تا مرحله گزیدن پرورش داده است. همچنین «مریم الصادق المهدی»، وزیر خارجه سودان که طی سفری وارد دوحه شده بود، در نشست خبری پیرامون تنش‌ها و اختلاف‌ها بر سر سد النهضه گفت که جایی برای صحبت از گزینه نظامی درباره حل بحران سد النهضه وجود ندارد. وی ادامه داد که در حال حاضر گزینه‌های سیاسی مطرح است. این دیپلمات عنوان کرد که نمی‌توان نتایج اخیر مذاکرات پیرامون این سد در پایتخت جمهوری کنگو را ناکام توصیف کرد؛ چراکه سودان با نهایت اشتیاق به این مذاکرات رفت تا قبل از دومین مرحله آبگیری به یک توافق قانونی الزام آور برسد. الصادق المهدی گفت که آبگیری سد النهضه بدون تعهد قانونی خطرناک بوده و تهدیدی مستقیم برای سودان است.

واشنگتن نیز در هفته‌های گذشته به درگیری‌ها و تنش‌ها در مثلثی که حول اتیوپی را گرفته است ورود کرده است و درگیری‌های تیگرای از جمله مباحثی است که تلاش دارد در آن دستی برای میانجی‌گری دراز کند. مشاور امنیت ملی آمریکا طی روزهای گذشته در تماس تلفنی با معاون نخست‌وزیر اتیوپی نگرانی واشنگتن را نسبت به بحران تیگرای اعلام کرد. کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی آمریکا و «دمکه مکونین»، معاون نخست‌وزیر اتیوپی اقدامات برای حل این بحران از جمله گسترش ورود کمک‌های انسانی و توقف اقدامات خصمانه را بررسی کردند. دو طرف بر لزوم خروج نیروهای خارجی از منطقه تیگرای و انجام تحقیقات مستقل درباره نقض‌های حقوق بشری در این منطقه تاکید کردند. این در حالی است که وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد، این کشور گزارش‌ها درباره وقوع کشتارهای جمعی در منطقه تیگرای را بررسی می‌کند. «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که واشنگتن از اظهارات درباره خروج نیروهای اریتره از تیگرای استقبال می‌کند. وی خروج این نیروها را گامی مهم برای توقف درگیری ها در این منطقه دانست.

با این توصیف باید دید که این تحولات در سایه ابتکار عمل‌های ارائه شده و تلاش‌ها برای میانجی‌گری به چه سمت و سویی خواهد رفت و آیا این بحران‌ها می‌تواند ختم به خیر شود یا آنکه باید در انتظار تنش‌های بیشتر طی روزها و هفته‌های آینده بود.

گزارش: فرزاد سیف‌نیا