به گزارش آتیه آنلاین به نقل از دیپلماسی ایرانی،‌ المانیتور در گزارشی که هفته گذشته منتشر کرده است به وضعیت روسای جمهور آمریکا پس از پیروزی پرداخته و تلاش کرده به این سوال پاسخ دهد که رهبران منطقه خواهان پیروزی بایدن هستند یا ترامپ؟ المانیتور نوشته، در مناظره پنجشنبه شب بین دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، و جو بایدن، معاون پیشین رئیس جمهوری، ایران به عنوان تنها موضوع در خاورمیانه در دو مناظره بین نامزدهای جمهوریخواه و دموکرات مطرح شد.

سوال درباره مداخله ایرانی (و روسی) در انتخابات بود و بایدن سوگند یاد کرد که در صورت پیروزی در انتخابات، ایران و روسیه بهای مداخله خود را خواهند پرداخت. ترامپ هم گفت که هر دو کشور خواهان پیروزی بایدن هستند.

جای تعجب ندارد که در شرایط کنونی، خاورمیانه و بیشتر موضوعات مربوط به سیاست خارجی در مقایسه با کووید-19، اقتصاد و خدمات بهداشت و درمان از اولویت کمتری برای آمریکاییها برخوردار هستند و احتمالا رایدهندگان کمتر تحتتاثیر موضعگیری یک نامزد درباره توافق هستهای ایران یا عادیسازی روابط اسرائیل با کشورهای منطقه قرار میگیرند. به نظر میرسد برخی سیاستهای دولت ترامپ در منطقه تاثیرگذار بوده است. سودان (سومین کشور عربی) روابط خود را با اسرائیل عادی کرد. بایدن از ترامپ در این زمینه تعریف کرد و انتظار میرود در صورت پیروزی، همین روند ترامپ را دنبال کند. ایران به هر حال مهمترین چالش امنیتی ایالاتمتحده در خاورمیانه است و برای هر گونه توافق بعدی با آن باید یک اجماع منطقهای حاصل و حمایت ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، جلب شود.

آیا رهبران خاورمیانه «نگران» احتمال ریاست جمهوری بایدن هستند؟

بایدن در زمینه امور خارجه نوشته که دولت ترامپ متحدان و شرکای ایالاتمتحده را تضعیف و در برخی موارد رها کرده است. شاید دیدگاه بسیاری از نخبگان سیاست خارجی در ایالاتمتحده و اروپا همین باشد، اما این اتهام چندان در خاورمیانه وارد نیست. خروج ترامپ از توافق هستهای ایران در می 2018 متحدان اروپایی آمریکا را ناامید کرد. البته شرکای آمریکایی در منطقه شکایتی نداشتند. اسرائیل، عربستانسعودی و امارات از اعمال فشار حداکثری ترامپ علیه ایران حمایت کردهاند و اگرچه بیشتر آن‌ها با بایدن و گروه کهنهکار امنیتملی او روابط دیرینه دارند، اما بازگشت به برجام را نمیخواهند. به علاوه، سبک و محتوای دیپلماسی بسیار شخصی و معاملهمحور ترامپ با روحیات دوستان آمریکایی در پایتختهای منطقه خاورمیانه بیشتر میخواند.

در همین حال، بعید است دولت بایدن از به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر جولان توسط ایالات متحده عقبنشینی کند یا مانع از انتقال سفارت آمریکا به قدس اشغالی شود. هر دوی این اقدامات در اسرائیل بسیار محبوب بودهاند. بایدن و گروه او منطقه را به خوبی میشناسند و میدانند تخریب روابط ایالات متحده با مصر، عربستان سعودی، ترکیه و روسیه نمیتواند منافع کشورشان را تامین کند و به ویژه آنکه اگر قصد ایجاد اجماع بر سر ایران، حل و فصل جنگ در سوریه و پیشبرد روند صلح (اسرائیل و فلسطین) را داشته باشند.

در رابطه با ایران «بازگشت به آینده» در کار نیست

ترامپ و بایدن، هر دو، از آمادگی برای مذاکره بر سر توافق جدید با ایران خبر داده اند. ترامپ به نوبه خود خواهان مذاکره مستقیم با تهران است، اما با مخالفت مواجه شده،‌ اما برای بایدن ورود مجدد به برجام شاید به سادگی پر کردن یک فرم باشد. اما او هم گفته که خواهان مذاکره بر سر برخی بازنگریها در توافق است که ایران تمایل به چنین کاری ندارد. به علاوه، ایران عذرخواهی و جبران خسارات ناشی از کارزار اعمال فشار حداکثری را خواستار شده که نه بایدن و نه ترامپ چنین کاری نخواهند کرد.

جو حاکم در ایران در رابطه با ایالات متحده و توافق هستهای تیره و تار است. تحریمهای ایالاتمتحده بر فشارهای اقتصادی کووید-19 و قیمت پایین نفت افزوده است. یک صفبندی جدید سیاسی در ایران در جریان است و رئیس جمهوری حسن روحانی که برجام را یک دستاورد مهم میدانست، در مقابل محافظهکاران حاکم بر مجلس که توافق برجام را ناموفق میدانند، قرار گرفته است. ایران سال آینده انتخابات ریاستجمهوری پیش رو دارد و نمیشود پیشبینی کرد که سیاست ایران چه چرخشی میتواند داشته باشد.

ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، پیش از هر کار دیگری باید حمایت اروپا را جلب کند، چرا که برای توافق با ایران به آن نیاز خواهد داشت. برای بایدن هم همین‌طور است. اما هیچ یک بدون مشورت با شرکای منطقهای ایالات متحده به ویژه اسرائیل، عربستان سعودی و امارات نمیتوانند توافق جدیدی به دست آورند. جدای از اروپا و شرکای منطقهای، آمریکا تحت ریاست جمهوری ترامپ یا بایدن، مجبور است برای حل و فصل نهایی جنگ در سوریه و گامهای بعدی در مورد ایران، با روسیه نیز کنار بیاید. روسیه و چین از امضاکنندگان برجام و از اعضای دائم شورای امنیت هستند. از این رو، تنها سوالی که درباره بایدن و ترامپ باقی میماند این است که از میان رویکردهای شدیدالحن یا یک مدل دوستانه‌تر، کدام‌یک منافع آمریکا را در یک توافق جدید با ایران پیش خواهد برد؟