به گزارش آتیه آنلاین به نقل از ایرنا، در روزهای ابتدایی اسفند ماه شماره ۵۸۱‌ مجله فیلم با تیتر عسل تلخ منتشر شد. این شماره از مجله فیلم هرچند که به گفته دبیر تحریریه‌اش به سلامت منتشر شد اما زمینه جدایی اجباری عباس یاری و هوشنگ گلمکانی، دو تن از بنیان‌گذاران قدیمی‌ترین مجله سینمایی کشور را فراهم کرد.

اعلام پایان همکاری دو چهره سرشناس مجله فیلم با این نشریه قدیمی، شش ماه پس از درگذشت مسعود مهرابی مدیر مسئول این ماهنامه سینمایی اتفاق افتاد.

چند روز پیش عباس یاری، دبیر تحریریه مجله فیلم تصویری در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد و از پایان حضور سی و چند ساله‌اش در مجله فیلم خبر داد.

عباس یاری، هوشنگ گلمکانی و مسعود مهرابی سه رفیق و همکار بودند که در اوایل دهه ۶۰ مجله فیلم را بنا نهادند. بر اساس نوشته پس از فوت مسعود مهرابی در شهریور ۱۳۹۹، پسرش، پویا مهرابی که وارث امتیاز مجله است، او و هوشنگ گلمکانی را از مدیریت مجله کنار گذاشته است.

عباس یاری نوشت: آرزو می‌کنم این کشتی با پیاده شدنِ اجباریِ بنیانگذارانش توسط پویا مهرابی، مدیر تازه مجله فیلم که وارث امتیاز پدر شده، با همان سلامت، به راهش ادامه دهد. به سهم خودم از تمام دوستانِ نویسنده و همکاران اداری و فنی که در تمامی این سال‌ها درکنارم بوده‌اند ممنون و سپاسگزارم؛ آرزو می‌کنم چنانچه خدای نکرده در جریان کار دلگیری‌ای از این حقیر در دل‌شان مانده، حلالم کنند.

ادامه همکاری را ناممکن می‌دانیم

درادامه هوشنگ گلمکانی و عباس یاری، با انتشار یک بیانیه مشترک، درباره جدایی‌شان از مجله فیلم پس از سی و هشت سال همکاری، توضیح دادند.

این دو فعال مطبوعاتی که قصد دارند نشریه جدیدی با همان نویسندگان فیلم راه‌اندازی و منتشر کنند توضیح دادند: ما با توجه به شناختی که از نامبرده (پویا مهرابی) پیدا کرده‌ایم، ادامه همکاری را مطلقا ناممکن می‌دانیم و او هم بر این تصور است که با در دست داشتن امتیاز انتشار ماهنامه فیلم، بدون توجه به حقوق معنوی دو شریک دیگر و سایر نویسندگان مجله، مالک مطلق آن است و می‌تواند شخصا درباره‌اش تصمیم بگیرد. همان طوری که قانون، عنوان «فیلم» را متعلق به وارث مسعود مهرابی دانسته، منتظر می‌مانیم تا همان قانون درباره حقوق معنوی تاریخ فیلم برای دو شریک و بنیان‌گذار دیگرش تصمیم بگیرد.

بی‌هیچ تردیدی ما در میراث «فیلم» سهیم هستیم و در ادامه راه، «فیلم» هم جایی است که ما و نویسندگان آشنای مجله حضور داریم؛ حتی اگر قانون، این اسم را متعلق به دیگری بداند و ما با عنوان دیگری کارمان را ادامه بدهیم.

پویا مهرابی: مجوز ماهنامه جدید اهرم فشار است

پویا مهرابی پسر مرحوم مسعود مهرابی نیز در واکنش به حواشی اخیر مجله فیلم بیانیه‌ای منتشر و اعلام کرد که تمایل دارد ماهنامه با همان گروه قبلی بدون وقفه به راه خود ادامه دهد.

او در این بیانیه نوشت: بعد از فوت پدر، برای این که اخلالی در نظم و توالی انتشار ماهنامه پیش نیاید با آقایان یاری و گلمکانی مطرح کردم که به انتشار ماهنامه همچون گذشته ادامه دهیم و به مرور قرار داد جدید همکاری بین خودمان بنویسیم اما طی شش ماه گذشته آقایان به بهانه‌های مختلف یا خواستار انتقال امتیاز یا فروش آن شدند.

ظاهرا سه روز پیش موفق به دریافت مجوز ماهنامه‌ی جدید شدند و از آن به عنوان اهرم فشار علیه اینجانب استفاده کردند. متاسفانه این جدایی به من و تصمیم من یا حتی وصیت شخص پدر بستگی نداشت و دیر یا زود با صدور مجوز جدید؛ آقایان یاری و گلمکانی ماهنامه را ترک می‌کردند.

وی افزود: اینجانب هیچ شخصی را تحت فشار برای خروج از ماهنامه قرار ندادم و آنان خبر جدایی خود را در فضای مجازی منتشر کردند. برای آقایان یاری و گلمکانی به عنوان پیشکسوت احترام زیادی قائل هستم به ویژه این‌که سال‌ها در کنار پدرم فعالیت داشتند. حتی هم اکنون با تلاش عده‌ای از بزرگان و دوستان، در حال تهیه و تنظیم تفاهم نامه‌ای با آقایان یاری و گلمکانی هستیم که ماهنامه بدون وقفه به راه خود ادامه دهد.

تصاحب رکورد پردوام‌ترین نشریه‌

چندی پیش مدیران این نشریه در زمان حیات مسعود مهرابی در مطلبی با عنوان سی‌وهشت سال همدلی و همراهی در پایگاه اینترنتی ماهنامه سینمایی فیلم نوشتند: به شهادت هر ناظری دوام انتشار یک نشریه به مدت سی‌وهشت سال، یک پدیده‌ اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌شود. نیازی نیست که این را خودمان بگوییم یا دوست‌داران مجله بگویند. حتی آن‌هایی که علاقه‌ای‌ به مجله فیلم نداشته‌اند، به این جنبه از کارنامه‌ی فیلم معترف‌اند و با حیرت از آن یاد می‌کنند. البته در بخش خصوصی - و نه نشریاتی که با سرمایه و امکانات عمومی منتشر شده‌ و می‌شوند - انگشت‌شمار نشریاتی در تاریخ مطبوعات ایران بوده‌اند که عمری طولانی‌تر از ماهنامه‌ی فیلم داشته‌اند، اما تفاوت در این است که آن نشریات در طول انتشارشان وقفه‌های کوتاه و بلند داشته‌اند و در دوره‌هایی نامرتب منتشر می‌شده‌اند ولی انتشار ماهنامه‌ی «فیلم» هیچ‌گاه در این چهاردهه وقفه نداشته و دچار بی‌نظمی نشده است.

در ادامه این یادداشت به امضای مسعود مهرابی، هوشنگ گلمکانی و عباس یاری آمده است: از سوی دیگر آن معدود نشریات پردوام تاریخ مطبوعات ایران بارها مدیر یا دبیر یا ناشر عوض کردند، در حالی که ماهنامه‌ی فیلم با همان سه بنیان‌گذارش و با همان تقسیم کار در این سی‌وهشت سال منتشر شده است. در میان نشریه‌های سینمایی تاریخ مطبوعات ایران، ماهنامه‌ی فیلم سیزده سال است رکورد پردوام‌ترین نشریه‌ پیش از خود  یعنی ستاره‌ی سینما با ۲۵ سال سابقه‌ی انتشار را شکسته است؛ هفته‌نامه‌ای که هفده بار سردبیر و چندین بار ناشر عوض کرد و بارها در طول انتشارش دچار وقفه‌های چندهفته‌ای تا چندماهه شد.

خانه تکانی و بازتولید هویت

خبر تعطیلی احتمالی ماهنامه فیلم، واکنش‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی در پی داشت. برخی بابت از بین رفته یک سرمایه فرهنگی سوگواری کردند و برخی به ریشه‌یابی مساله پرداختند.

 امیر قادری، منتقد سینما و سردبیر سایت اینترنتی کافه سینما نوشت: در کنار نسل مهمی از نویسندگان و منتقدان سینمای ایران، اغلب سینماگران این چند دهه به گلمکانی و مهرابی و یاری مدیون هستند. خبر چند شب گذشته، خبری است که علاوه بر نویسندگان و سینماگران، مدیران سینمای مملکت در حد سازمان سینمایی و بنیاد فارابی، باید به‌آن واکنش نشان می‌دادند. سینمای امروز ایران، آن هم در این شرایط بحرانی وابستگی و انحصار و ورشکستگی و قهر تماشاگر، یکی از مهم‌ترین نقاط اتکای خود را از دست داده است.

وی آینده مجله فیلم را روشن دانست و ادامه داد: مجله‌ فیلم یک اسم بود که متولیانش، با همراهی نویسنده‌های مختلف در دوره‌های گوناگون، آن را به‌هویت فعلی رسانده بودند. گلمکانی و یاری، جای دیگر هم که بروند، می‌توانند این هویت را بازتولید کنند. البته هر از ابتدا شروع کردنی، انرژی خودش را دارد. مثل یک جور خانه تکانی می‌ماند. انگار مجله همان مجله باشد، تنها اسمش تغییر کرده باشد و تغییرات تازه هم می‌تواند به‌آن کمک کند. اگر مجله‌ای از هوشنگ گلمکانی و عباس یاری را دوست دارید مگر چه تفاوتی ایجاد شده است؟

زیر پا گذاشته شدنِ حق مالکیت معنوی

امیر اثباتی طراح صحنه و دکور سینمای ایران در کانال تلگرامی‌اش بابت اتفاقات پیش‌آمده اظهار نگرانی کرد و نوشت: از همکاران و همراهان مجله در سالیان دور و نزدیک هم انتظار می‌رود در این شرایط بی‌تفاوت نباشند و با سکوتِ خود شریکِ زیر پا گذاشته شدنِ حق مالکیت معنوی در یک فعالیت فرهنگیِ دیرپا نشوند.

این هنرمند که مدتی به عنوان نویسنده با مجله فیلم همکاری داشته افزود: اگر واقع‌بین باشیم باید سخت نگیریم و با این ماجرا کنار بیاییم. این همه میراث تاریخی و فرهنگی هر روزه در مقابل چشمانمان نابود می‌شود و اعتراضی نداریم. یک مجله که چیزی نیست. من البته واقع‌بین نیستم و دلم نمی‌خواهد این واقعیت تلخ و عیان را بپذیرم. آه و افسوس را هم کافی نمیدانم. باید کاری کرد.

تبدیل‌شدن مجله به یک جریان

مستند کایه دو فیلم به کارگردانی میلاد ثابت‌کار و تهیه کنندگی احسان رسول اف یک مستند پژوهشی است که سرگذشت ٣٥ سال انتشار ماهنامه فیلم را از زمان شکل گیری روایت می کند. این فیلم در سال ۱۳۹۵ ساخته شده است.

کیانوش عیاری در بخشی از این مستند اعلام می‌کند که در شکل دهی به سینمای نوین ایران مجله فیلم نسبت به دیگران بیشترین سهم را داشته است.

 پرویز اجلالی استاد دانشگاه و جامعه شناس، پس از تماشای این مستند در میزگردی اظهار داشت: مجله فیلم در دهه ۶۰ و در قالب مطبوعات، باتوجه به اینکه مردم به منابع دیگر دسترسی نداشتند، توانست نقش خوبی را در ارائه اطلاعات و باز کردن دریچه جدید به روی افراد، فراهم کند.

فریدون جیرانی، کارگردان و پژوهشگر سینما نیز درباره این مستند نوشت: درتاریخ انتشار نشریات سینمایی در ایران ۳۷ سال انتشار مجله فیلم با کادر ثابت نشانه تثبیت یک تفکر و تبدیل‌شدن مجله به یک جریان است. در نیمه دهه ۶۰ بعد از پایان جنگ وقتی فضای سیاسی ایران برای رشد روشنفکری عُرفی کمی باز شد و روشنفکری عرفی ایران در سینما توانست فیلم‌های خودش را بسازد مثل هامون، کلوزآپ نمای درشت و مسافران، این مجله فیلم بود که به رشد این تفکر در سینما کمک کرد. همین سمت‌گیری مجله باعث شد مجله فیلم از یک مجله گزارشی، خبری و نقد به یک مجله سینمایی صاحب تفکر تبدیل شود.

ماهنامهٔ سینمایی فیلم مشهور به مجلهٔ فیلم از قدیمی‌ترین نشریات ایران با موضوع سینما است. این نشریه در سال ۱۳۶۱ با نام سینما در ویدئو آغاز به کار کرد و از سال ۱۳۶۲ به نام کنونی تغییر نام داد.

 مسعود مهرابی مدیر مسئول و صاحب امتیاز ماهنامهٔ فیلم بود و از مهر ماه ۱۳۹۹ فرزند وی، پویا مهرابی این مسئولیت را بر عهده دارد. هوشنگ گلمکانی دبیری شورای نویسندگان و عباس یاری دبیری هیئت اجرایی و تحریریهٔ این مجله را بر عهده داشتند. در سال ۱۳۹۲ آرشیو کامل نرم‌افزاری سی سال ماهنامهٔ سینمایی فیلم در قالب ۶ دی‌وی‌دی وارد بازار شد.