مسمومیت غذایی چیست و به چند دسته تقسیم می‌شود؟

مسمومیت غذایی بیماری است که از طریق غذا منتقل شود. معمولا این بیماری در اثر مصرف غذای آلوده، فاسد یا سمی به‌وجود می‌آید. بیشتر مسمومیت‌های غذایی به 3 علت بروز پیدا می‌کنند که عبارتند از: باکتری‌ها، انگل‌ها و ویروس‌ها.

مسمومیت بر اثر باکتری‌ها: گاهی اوقات ممکن است غذاهای معمولی توسط باکتری‌ها (یا میکروب‌ها) آلوده شوند. این میکروب ها تحت شرایط ویژه می توانند سبب مسمومیت غذایی شوند. غذاهای مسموم کننده ممکن است بو یا مزه ناخوشایندی نداشته باشند. با وجودی که اکثر مسمومیت های غذایی معمولاً ظرف ۲۴ ساعت برطرف می شوند، اما بعضی از آنها می توانند کشنده باشند.

مسمومیت غذایی ناشی از انگل‌ها: به اندازه مسمومیت غذایی ناشی از باکتری‌ها نیست اما انگل‌هایی که از طریق غذا تکثیر پیدا می‌کنند بسیار خطرناک هستند توکسو پلاسما، انگلی است که در ادرار گربه وجود دارد و باعث مسمومیت‌های غذایی می‌شود.

مسمومیت‌های ناشی از ویروس‌ها: مسمومیت‌های غذایی می‌توانند بر اثر ویروس‌ها ایجاد شوند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که "نورو ویروس" سالانه بیش از 19 میلیون مسمومیت غذایی ایجاد می‌کند. در موارد نادری هم این ویروس می‌تواند مرگبار باشد.

مسمومیت غذایی می تواند همچنین در اثر آلودگی غذا با مواد افزودنی، فلزات سنگین (سرب، آرسنیک، جیوه و کادمیوم)، باقیمانده سموم دفع آفات نباتی و سایر مواد سمی که در مراحل تولید، نگهداری و فرآوری غذا تولید می‌شوند (مانند نیتروزامین و آفلاتوکسین) هم ایجاد شود.

احتمال ابتلا به مسمومیت غذایی در پی مصرف چه مواد غذایی بیشتر است؟

تمام مواد غذایی اگر به صورت نامناسب فرآوری شوند ممکن است سبب ابتلای فرد به مسمومیت‌ها شوند. البته غذاهای حاوی پروتیین زیاد مانند گوشت قرمز، گوشت سفید، ماهی و غذاهای دریایی به دو دلیل در اغلب مسمومیت‌ها دخیل هستند: 1- اغلب مواد غذایی با پروتئین زیاد منبع حیوانی دارند بنابراین میکرو ارگانیسم‌های موجود در منابع غذایی حیوانی غالبا در این غذاها یافت می‌شوند 2- پروتئین موجود در این غذاها توسط باکتری‌ها به آمینو اسیدها تجزیه می‌شوند که این ترکیبات از مهمترین منابع غذایی برخی باکتری‌ها هستند.

لطفا در مورد علایم ابتلا به مسمومیت غذایی توضیحاتی بفرمایید؟

عمومی‌ترین علایم مسمومیت‌های غذایی عبارتند از: اسهال، دردهای شکمی، تب، سردرد، استفراغ، خستگی شدید و در برخی وارد وجود خون یا چرک در مدفوع است. علایم معمولا با توجه به نوع باکتری و میزان غذای آلوده مصرف شده متفاوت است . از نظر دوره زمانی در موارد نادر علایم در مدت زمانی کوتاه‌تر از یکساعت ظاهر می‌شود و به طور معمول برای مدت طولانی نیز بر جا نخواهد ماند.

مسمومیت غذایی در چه بیمارانی خطرناک است؟

در اغلب افراد سالم مسمومیت غذایی تهدیدی برای سلامتی و حیات فرد به شمار نمی‌رود. البته این عارضه در افراد کم سن، سالمندان و مبتلایان به بیماری‌های خاص ممکن است باعث بروز علایم شدیدتری شود. اما این بیماری‌ها مانند بیماری‌های کبدی که می‌تواند به واسطه ویروس‌ها یا سایر عوامل بروز کند. هموکروما توزیس (بیماری مربوط به سوخت و ساز آهن در بدن) دیابت، سرطان، بیماری‌های معده که منجر به جراحی معده و یا باعث کمبود اسید آن شود. اختلالات سیستم ایمنی بدن، استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی در بیماری‌های مانند آسم و آرتریت هنگامی که این علایم شدید در فردی ظاهر شد (به ویژه در افراد آسیب‌پذیر) باید در سریع‌ترین زمان ممکن فرد تحت مراقبت‌های ویژه درمانی قرار گیرد. در موارد خفیف مسمومیت غذایی، مصرف میزان زیاد مایعات به منظور جایگزین کردن مایعات از دست رفته بدن مفید خواهد بود.

چگونه می‌توان از عارضه مسمومیت غذایی پیشگیری کرد؟

هنگامی که می‌خواهید غذایی را آماده کنید یا بخورید حتما باید نکات بهداشتی را قبل از مصرف، رعایت کنید . به عنوان مثال فرآورده‌های خام را در آب تمیز و بهداشتی به خوبی بشویید. قبل از استفاده از آنها برای تهیه‌غذا، دست‌ها و ظروف خود را بشویید. تمام سطوحی که غذای شما با آن تماس می گیرد، از جمله تخته‌های برش، میز و بشقاب‌ها را بشویید و ضدعفونی کنید. با جداکردن گوشت خام و تخم مرغ از محصولات تازه یا سایر مواد غذایی از آلودگی خودداری کنید. فرآورده‌های گوشتی ممکن است حامل میکروب‌هایی باشند که در صورت پختن در دمای مناسب از بین می‌روند. اگر آن میکروب‌ها به چیزی که پخته نمی‌شود منتقل شوند، ممکن است زنده بمانند و آن ماده غذایی را آلوده کنند. مراقب باشید که فرآورده‌های پروتئینی را به طور کامل در دمای مناسب بپزید تا میکروب‌ها از بین بروند. تکه‌های کامل گوشت در صورتی که از بیرون خوب پخته شده باشند می‌توانند از داخل هنوز خام باشند. گوشت چرخ کرده باید کاملاً پخته شود و صورتی رنگ باقی نماند. ماهی باید کاملا پخته باشد و به راحتی با چنگال پوسته پوسته شود. غذاهای آماده را ظرف دو ساعت پس از پخت در یخچال قرار دهید یا فریز کنید تا باکتری‌ها رشد نکنند. اگر غذاها حاوی سس، سس مایونز یا خامه هستند، مطمئن شوید که در حین سرو در دمای مناسب قرار دارند. غذاهای یخچالی خود را از نظر رشد میکروبی مانند کپک بررسی کنید. اگر محصولات لبنی تاریخ انقضاشان گذشته است یا بوی بدی دارند دور بریزید. تخم‌مرغ‌هایی را انتخاب کنید که در یخچال یا حداقل در محل خنک نگهداری می‌شوند. بهتر است تا حتی امکان از تخم‌مرغ‌هایی که سطح بیرونی آنها تمیز است استفاده کنید و از مصرف تخم‌مرغ‌هایی که در سطح خود شکاف و ترک‌خوردگی دارند پرهیز کنید.