به گزارش آتیه آنلاین، کارشناسان معتقدند، تعدد نقش‌های اجتماعی زنان و سلطه برخی کلیشه‌های فرهنگی در کنار بی‌ثباتی بازار کار و ناامنی شغلی، نابرابری در توزیع شغل و درآمد، محدودیت‌های محیط کار و در سال‌های اخیر، شیوع پاندمی کووید۱۹ و افزایش چالش‌های اقتصادی متعاقب آن، از جمله دلایل گرایش بیشتر زنان به راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی است.
نسبت نرخ بیکاری و مشاغل خانگی
چنانکه گفته شد، زنان در توسعه مشاغل خانگی در ایران سهم بسزایی داشته‌اند به نحوی که یکی از عوامل موثر در رونق مشاغل خانگی و افزایش مشارکت اقتصادی، حضور زنان بوده و بیش از ۸۰ درصد تسهیلات پرداختی، صدور مجوز و ایجاد اشتغال در حوزه مشاغل خانگی به جامعه زنان اختصاص دارد.
بر اساس اعلام معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بیش از ۳۵ درصد اشتغال ایجادی در سامانه رصد اشتغال و ۸۰ درصد اشتغال ایجادی حوزه مشاغل خانگی متعلق به حوزه زنان است؛ این در حالی است که با مشاهده برخی از آمارهای ارائه شده درباره کاهش نرخ بیکاری نیز می‌توان به ردپای نسبت میزان اشتغال خانگی زنان با کاهش آمار بیکاری نیز رسید. بر اساس آخرین گزارش طرح آمارگیری نیروی کار، جمعیت در سن کار که افراد ۱۵ ساله و بیشتر را شامل می‌شود، در پاییز سال گذشته به ۶۴ میلیون و ۶۴۷ هزار نفر رسیده که از این تعداد، ۲۶ میلیون و ۸۲۰ هزار نفر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند. به این ترتیب، نرخ مشارکت اقتصادی در کشور به ۴۱.۵ درصد رسیده که این میزان در مقایسه با دوره مشابه سال قبل از آن، ۰.۵ واحد درصد افزایش یافته است. با وجود این آمارها، برخی گزارش‌ها نیز نشان می‌دهند کاهش نرخ بیکاری، با افزایش ناپایداری اشتغال در اقتصاد ایران همراه بوده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی که زمستان سال ۱۴۰۲ منتشر کرد، از «افزایش نسبت کارکنان مستقل از شاغلان»، «افزایش سهم اشتغال بخش خدمات» و «رشد جابجایی های شغلی میان بخش‌های اقتصادی» به عنوان سه نشانه برای کاهش کیفیت مشاغل یاد کرده است. برخی از این مشاغل، کسب و کارهای خانگی که از قضا زنان بیشتر در آن فعالیت دارند را شامل می‌شوند مشاغلی که با وجود ریسک‌پذیری نه چندان بالا به لحاظ سرمایه‌گذاری، در صورت نبود حمایت‌های قانونی و دولتی به سرعت آسیب‌پذیرند.
زنان جذب کدام دسته از مشاغل خانگی می‌شوند
با وجود چالش‌های اشاره شده اما زنان حوزه‌های مختلفی از کسب و کارهای خانگی را به زمینه‌ای برای فعالیت خود تبدیل کرده‌اند. این مشاغل گاهی به صورت تک نفره اداره می‌شوند، گاه به صورت خانوادگی و در مواردی زمینه اشتغال تعداد زیادی از افراد در جستجوی کار را فراهم می‌کنند. کارگاه خیاطی، تهیه و تولید انواع روغن از دانه‌های گیاهی، تهیه و فروش مربا و ترشیجات خانگی، عروسک‌های بافتنی، کارگاه مبل‌سازی، بسته‌بندی موادغذایی خانگی، لباس کودک و ست سیسمونی، توزیع و پخش غذا، پخت شیرینی خانگی، تولید مربای خانگی، تهیه جعبه‌های کادویی، بسته‌بندی خشکبار و حبوبات، کشت زعفران، کارگاه تولیدی پوشاک، کارگاه گلدوزی، کشاورزی، رستوران، کارگاه قالی‌باقی، فرشبافی و فروش فرش، پرورش قارچ، سالن پرورش طیور، سیستم‌های خورشیدی، گلخانه، خدمات تایپ و انجام کارهای تحفیفی و پژوهشی در زمره فعالیت‌هایی است که به نظر می‌رسد بیشتر مورد اقبال زنان برای راه‌اندازی مشاغل خانگی قرار گرفته‌اند. اما آیا می‌توان گفت که دسته‌ای خاص از مشاغل خانگی برای زنان مناسب‌تر هستند؟
معیار انتخاب شغل خانگی چیست؟
اینکه چه کارهای خانگی برای زنان مناسب‌تر است، به شدت تحت تأثیر عوامل فرهنگی و تاریخی است. با این حال، تأکید بر این نکته مهم است که ارزیابی تناسب هر شغلی نباید بر اساس جنسیت، بلکه بر اساس ترجیحات، مهارت ها و شرایط فردی تعیین شود.
همانطور که گفته شد، از نظر تاریخی، زنان مسئولیت کارهایی مانند پخت و پز، نظافت، مراقبت از کودکان و مدیریت امور خانه را بر عهده داشته‌اند. این مسئولیت‌ها اغلب از نقش‌های سنتی و انتظارات اجتماعی ناشی می‌شوند.
در دنیای معاصر توزیع عادلانه کار خانگی، بدون در نظر گرفتن مرد یا زن بودن، به طور فزاینده‌ای تایید شده است. بسیاری از خانواده‌ها رویکردهای برابری‌طلبانه‌تری را اتخاذ می‌کنند که در آن مسئولیت‌های خانگی بین همه اعضا تقسیم می‌شود.
بنابراین هنگام در نظر گرفتن اینکه زنان در چه کارهای خانگی بیشتر فعال هستند، ضروری است که این روندها بسته به عوامل فرهنگی، اجتماعی-اقتصادی و فردی متفاوت باشد. در حالی که برخی از زنان ممکن است واقعاً وظایفی را که به طور سنتی با کارهای خانگی مرتبط است ترجیح دهند یا انجام دهند، برخی دیگر ممکن است این کار را نکنند.
در نهایت، تعیین مناسب‌ترین نوع کار خانگی برای هر فرد، باید شامل در نظر گرفتن علایق، مهارت‌ها و شرایط شخصی آن‌ها باشد، نه تکیه بر کلیشه‌های قدیمی یا انتظارات اجتماعی.
لیلا آذر
نظر شما