شیوا بازرگان در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین بااشاره به افزایش کاربرد مفهومی مسئولیت اجتماعی در کشورها بیان کرد: در شرایط کنونی سازمان‌ها و شرکت‌ها نمی توانند صرفا با ایفای تعهدات قانونی، پاسخگوی تمام مسایل و مشکلات جامعه امروز باشند، برای مثال محیط زیست، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که شرکت‌ها تا زمانی که صرفا به سود اقتصادی سهام‌داران خود توجه کنند، همچنان یکی از اساسی‌ترین چالش ها خواهد بود.

همیشه باید به خاطر داشت که همان‌گونه که رفتار  یک شهروندان جامعه را می‌سازد، فعالیت‌ سازمان‌ها نیز  تمام جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.  

بازرگان تاکید کرد: مسئولیت اجتماعی، سازمان ها را به سوی ایفای حداکثر تعهدات قانونی و فراتر از آن به صورت داوطلبانه هدایت می‌کند تا بتوانند با کاستن از آسیب‌های جامعه، نه تنها بهترین نتایج را کسب کنند بلکه  با انتخاب این رویکرد، مسیر دستیابی به اهداف توسعه پایدار را هموارتر کنند.

مسئولیت اجتماعی، ابزار قوی حکمرانی

مدیر گروه حقوق موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی یادآور شد: مفهوم مسئولیت اجتماعی امروزه در دنیا گسترش بسیار زیادی داشته است و حتی در فرهنگ ایرانی - اسلامی ما نیز به مفهوم خیرهمگانی تاکید فراوان شده است.

بازرگان عنوان کرد: امروزه اینکه دولت‌ها به صورت مستقیم وارد فعالیت‌های اقتصادی شوند نظریه منسوخی شده است بنابراین صرفا به تنظیم بازار و اقتصاد متمرکز هستند، اما چالش پیش رو این است که دولت چگونه می‌تواند زیان‌های اجتماعی ناشی از فعالیت‌های بنگاه های اقتصادی را به حداقل برساند، در این بین مسئولیت اجتماعی می‌تواند یکی از بهترین راهکارها باشد.

وی با تاکید بر اینکه امروزه بخش دولتی و نهادهای عمومی‌غیردولتی نیز نمی‌توانند از بحث مسئولیت اجتماعی چشم‌پوشی کنند، افزود: در سازمانی مانند تامین اجتماعی که فلسفه وجودی آن گسترش رفاه عمومی و تامین حداقل نیازهای اجتماعی است و از طرف دیگر به موجب قانون، صلاحیت سرمایه‌گذاری و درآمدزایی دارد و شرکت‌های تابعی زیر نظر این سازمان فعالیت می کنند، توجه و تمرکز بر مسئولیت اجتماعی برای بزرگترین بنگاه اجتماعی - اقتصادی کشور اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.

بازرگان بااشاره به اینکه امروزه از مسئولیت اجتماعی به عنوان یک ابزار حکمرانی استفاده می‌شود، خاطرنشان کرد: باید به این موضوع توجه کرد شرکت‌هایی که به مسئولیت اجتماعی توجه ویژه‌ای داشته اند مزیت رقابتی برای خویش کسب کرده‌اند، تجربه‌ای که در دنیا نیز نشان داده شده است همواره شرکت‌های پای‌بند به اصول مسئولیت اجتماعی، حتی در بازار رقابتی نیز موفق‌تر عمل کرده‌اند.  

وی گفت: یکی از مشهورترین استانداردهای بین‌المللی که در جهان در خصوص مسئولیت اجتماعی وجود دارد سند ISO ۲۶۰۰۰ است. این سند با توجه به کاربردهای گسترده آن در حال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا در حال اجرا است اما متاسفانه در داخل کشور ما هنوز این سند نتوانسته جایگاه واقعی خود را پیدا کند و به عنوان یک استاندارد داخلی به رسمیت شناخته نشده بود.

بازرگان در بیان اهمیت سند ISO ۲۶۰۰۰ عنوان کرد: این سند یک استاندارد بین المللی است که راهنمایی‌هایی را در خصوص اصول اساسی مسئولیت اجتماعی، شناخت مسئولیت اجتماعی، مشارکت ذی‌نفعان و راه‌هایی برای ادغام رفتار مسئولیت پذیر اجتماعی در سازمان ارایه می‌کند.

مدیر گروه حقوق موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی افزود: در واقع این استاندارد بر اهمیت نتایج و بهبود عملکرد در زمینه مسئولیت اجتماعی در یک سازمان تاکید دارد و این استاندارد برای انواع سازمان‌ها از جمله خصوصی، دولتی و غیرانتفاعی در ابعاد کوچک، متوسط و یا بزرگ می‌تواند کاربردی باشد و به عنوان الگوی راهنما استفاده شود. تجربه نشان داده است که ISO ۲۶۰۰۰ در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه توانسته جای خود را باز کند.

تلاش موسسه عالی پژوهش در راستای بومی سازی استاندارد ISO ۲۶۰۰۰ 

وی در خصوص عملکرد موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی در حوزه مسئولیت اجتماعی  گفت: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی برای نخستین بار در تاریخ دوم شهریور ۱۳۹۹ در راستای تحقق تبصره سه ماده سه قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد توانست از سازمان استاندارد در خصوص تدوین استانداردهای ملی رشته تخصصی سیستم مدیریت و خدمات کسب صلاحیت کند، موسسه با مبنا قراردادن ISO ۲۶۰۰۰، این استاندارد را متناسب با شرایط کشور بومی‌سازی کرده  و خوشبختانه اول شهریور ۱۴۰۰ سند استاندارد مسئولیت اجتماعی و خیرهمگانی به تصویب رسید.

بازرگان در تشریح جزییات اقدامات فرایند بومی‌سازی استاندارد ISO ۲۶۰۰۰ توسط  این موسسه گفت: با همکاری تمام صاحب نظران و دستگاه‌های ذی ربط در خصوص مشارکت در این فرایند ملی مکاتبه شد و تمام دستگاه‌های مختلف قوای سه گانه نمایندگانی برای شرکت در جلسات تخصصی تدوین استاندارد مسئولیت اجتماعی معرفی کردند.

وی ادامه داد: از زمان تصویب در کمیته برنامه‌ریزی در مهر ۱۳۹۹ تا زمان تصویب این استاندارد، یکصد ساعت جلسه در ۲۵ کمیسیون تخصصی، ۱۰ جلسه کمیسیون فنی و ۱۵ جلسه کمیسیون نهایی با حضور نمایندگان صاحب‌نظر و خبره اغلب دستگاه‌های اجرایی و با مشارکت اتاق‌های تعاون و اصناف، جامعه دانشگاهی و بخش خصوصی و همچنین نماینده معاونت حقوقی ریاست جمهوری و معاونت حقوقی قوه قضاییه برگزار و متن نهایی تدوین شد.

بازرگان افزود: در جلسه نهایی کمیته ملی استاندارد مسئولیت اجتماعی به ریاست رییس وقت سازمان ملی استاندارد با حضور ۳۰ نفر از نمایندگان دستگاه‌های مختلف و نماینده معاونت پیشگیری از جرم قوه قضاییه در تاریخ اول شهریور ۱۴۰۰ سند «مسئولیت اجتماعی و خیرهمگانی» به  تصویب رسید و در حال حاضر این سند به عنوان یک استاندارد ملی قابل دسترس است.

وی با تاکید بر اینکه تصویب این استاندارد اولین و یکی از مهم ترین گام‌های برداشته شده در راستای گسترش گفتمان مسئولیت اجتماعی در کشور است، افزود: هدف نهایی موسسه از تدوین این سند ملی نیز گسترش مسئولیت اجتماعی نه تنها در حوزه رفاه و تامین اجتماعی، بلکه در سراسر فعالیت‌های در حال انجام در کشور است که به شکل‌های مختلف بر وضعیت رفاه عمومی جامعه تاثیرگذار هستند.

لزوم ترویج و آموزش استاندارد بومی «مسئولیت اجتماعی و خیرهمگانی»

مدیر گروه حقوق موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی یادآور شد: موسسه پیرو تصویب این استاندارد در راستای ترویج این سند ملی سلسله نشست هایی تخصصی با حضور کارشناسان و صاحب نظران برگزار کرد و به خاطر نو بودن موضوع و اهمیت آن، با استقبال بسیار زیادی به ویژه از طرف بخش خصوصی مواجه شد و به همین جهت ارگان‌های مختلفی مانند اتاق‌های اصناف و بازرگانی و کانون وکلای مرکز و... برگزاری کارگاه های آموزشی و نشست های مشترک درخصوص مسئولیت اجتماعی را از موسسه درخواست کردند.

بازرگان بیان کرد: از طرف دیگر گزارش فرایند مسئولیت اجتماعی برای مبنای الزامات ISO ۲۶۰۰۰ با هدف ایجاد تمهیدات لازم در جهت استقرار نظام شفافیت در شرکت پتروشیمی جم و شرکت پتروشیمی امیرکبیر از شرکت های تابعه سازمان تامین اجتماعی تهیه و به آن شرکت عرضه شد، همچنین ویژه‌نامه مسئولیت اجتماعی در قالب مجموعه‌ای از مصاحبه‌های تخصصی با کارشناسان و متخصصان این حوزه توسط رسانه مسئولیت اجتماعی انجام شده است.

وی گفت: همکاری‌هایی با موسسات خصوصی فعال در حوزه مسئولیت اجتماعی نیز انجام شده است، برای مثال، به منظور آشنایی با ابعاد مختلف مسئولیت اجتماعی شرکتی در صنایع و حوزه‌های تولیدی و خدماتی مختلف، کتابچه‌های راهنمایی به عنوان «کسب و کار من، مسئولیت من» در دست انتشار است که به منظور فرهنگ‌سازی در حوزه CSR  و ESG و بالابردن دانش عمومی در این خصوص آماده می‌شود. اولین کتابچه نیز به حرفه داندان‌پزشکی اختصاص دارد که منتشر شده و به صورت آنلاین قابل دسترس است که چشم‌اندازهای جدیدی پیش روی حوزه پیشگیری و درمان پایدار می‌گشاید.

سازمان تامین اجتماعی و ضرورت تمرکز بر مسئولیت اجتماعی

مدیر گروه حقوق موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی با ابراز امیدواری از تصویب سند ملی استاندارد مسئولیت اجتماعی و خیر همگانی و اقدامات موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی در راستای ترویج این سند، افزود: اعتقاد ما این است که بدون تکیه بر ابعاد مختلف مسئولیت اجتماعی، گام گذاشتن در مسیر توسعه پایدار بسیار سخت خواهد بود، موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی به عنوان بازوی اجرایی و نهاد تفکر سازمان تامین اجتماعی که نقش بسیار پررنگ و مهمی در گسترش گفتمان رفاه و تامین اجتماعی در کشور دارد امیدوار است پس از گذشت ۹ ماه از تصویب استاندارد ملی مسئولیت اجتماعی، آموزش و ترویج این سند به یکی از اولویت‌های سازمان نیز تبدیل شود چرا که بدون توجه به این مهم، ترسیم عملکرد و چشم‌انداز قابل دفاع و روشن برای فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی سازمان‌ها و شرکت‌ها سخت و دشوار است.