به گزارش آتیه آنلاین، ایران از جمله کشورهای پیش‌رو در حوزه تولید محصولات پتروشیمی به شمار می‌رود. به این منظور طی سال‌های اخیر با تکیه بر توان داخلی و روحیه خودباوری ضمن بهره‌مندی از ظرفیت‌های تولیدی عظیم و روبه رشد این صنعت، توانسته در جهت شکوفایی اقتصادی کشور، توسعه پایدار، بومی‌کردن فناوری، توسعه صنایع پایین‌دستی (تکمیلی)، ایجاد اشتغال و ... گام‌های اساسی بردارد. با توجه به اینکه بخش اعظمی از نیازمندی صنعت پتروشیمی را منابع نفت و گاز تشکیل می‌دهد و ایران نیز از حیث تولید این منابع جزو برترین‌های دنیا محسوب می‌شود، بنابراین می‌توان به چشم انداز روشن صنعت پتروشیمی در کشور امیدوار بود.

در این راستا سه برنامه توسعه‌ای برای صنعت پتروشیمی در ایران در نظر گرفته شده است تحت عنوان جهش‌های اول، دوم و سوم که در این میان نخستین جهش این صنعت به پایان رسیده و هم‌اکنون جهش‌های دوم و سوم در دست اجرا است.

جهش اول صنعت پتروشیمی؛ ۱۳۹۲- ۱۳۷۶

جهش اول صنعت پتروشیمی از سال ۱۳۷۶ و از مناطق عسلویه و بندرامام که ظرفیت‌های فیزیکی لازم برای توسعه صنعت پتروشیمی را داشتند آغاز شد. در طول سال‌های جهش اول صنعت پتروشیمی (و عمدتا در دولت‌های هفتم و هشتم) مجموعا ۶۰ طرح به بهره‌برداری رسید. مجموع ظرفیت تولید این طرح‌ها ۵/۴۲ میلیون تن بوده است، که بیشترین آن مربوط به پتروشیمی نوری با ظرفیت تولید ۴.۴۷۹ هزار تن بوده است. پس از آن پتروشیمی پارس با ظرفیت تولید ۳.۲۳۶ هزار تن و پتروشیمی پردیس با ظرفیت تولید ۲.۴۳۵ هزار تن در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند. در میان ۶۰ طرح بهره‌برداری شده، پتروشیمی نوری با ۱.۳۱۳.۴۸۰ هزار دلار در جایگاه اول ایجاد ارزش نهایی فروش قرار گرفت و پس از آن پلی‌اتیلن آریاساسول با ۵۲۱.۲۸۱ هزار دلار و پتروشیمی مارون با ۵۲۰.۰۱۴ هزار دلار در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند.

مجموع ارزش نهایی فروش محصولات در جهش اول صنعت پتروشیمی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار بوده است که با توجه به اینکه به نوعی فاز اول توسعه این صنعت محسوب می‌شود، رقم قابل توجهی است. ضمن اینکه در سال پایانی این جهش یعنی سال ۱۳۹۲، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در کشور از ۵/۱۳ میلیون تن به ۵۶ میلیون تن و ارزش نهایی فروش این صنعت (بر اساس قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۵) از یک میلیارد دلار آمریکا به ۱۱ میلیارد دلار آمریکا رسید.

جهش دوم صنعت پتروشیمی؛ ۱۴۰۰- ۱۳۹۲

۴۲ طرح در قالب جهش دوم صنعت پتروشیمی در نظر گرفته شد تا با اجرای این طرح‌ها تا پایان امسال تعداد مجتمع‌های پتروشیمی کشور به ۸۳ مجتمع و ظرفیت تولید صنعت با رشد ۷۸ درصدی نسبت به سال ۹۲ به سالانه ۱۰۰ میلیون تن، دقیقا طبق اهداف برنامه ششم توسعه برسد و درآمد ۲۵ میلیارد دلاری را برای کشور به همراه داشته باشد. پتروشیمی‌های ایلام، لرستان، واحد اسیدسولفوریک ارومیه، مهاباد، فاز سوم پتروشیمی شیراز، واحد PBR/SBR تخت جمشید پارس، فاز ۲ پتروشیمی کارون، پتروشیمی تخت جمشید منطقه ویژه اقتصادی، فاز دوم کاویان، MEG مروارید، پلی‌استایرن انتخاب، کردستان، فاز سوم آمونیاک و اوره پردیس، متانول مرجان، فاز نخست نیروگاه دماوند و فاز دوم پتروشیمی تخت جمشید تا پایان سال ۹۸ به بهره‌برداری رسید. بنابراین مجتمع‌های پتروشیمی کشور به ۵۶ مجتمع و ظرفیت صنعت پتروشیمی به سالانه ۶۶ میلیون تن در پایان سال ۹۸ رسید.

پتروشیمی خلیج‌فارس

یکی از اهداف برنامه جهش دوم بهره‌برداری از ۲۷ طرح تا پایان امسال در راستای افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی است. در مجموع با اتمام و بهره‌برداری از برنامه‌های جهش دوم، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی از ۶۶ میلیون تن در سال به ۱۰۰ میلیون تن و درآمد سالانه این شرکت از ۱۵ میلیارد دلار به ۲۵ میلیارد دلار خواهد رسید.

جهش سوم صنعت پتروشیمی؛ ۱۴۰۴- ۱۴۰۰

علاوه بر این، در راستای اجرای برنامه جهش سوم هدف گذاری شده است که تا پایان سال ۱۴۰۴، ۲۳ طرح دیگر برای افزایش ظرفیت‌های تولید و صادرات، به اجرا و بهره‌برداری برسند و با اجرای کامل برنامه‌های جهش دوم و سوم، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی به ۱۳۱ میلیون تن و درآمد حاصل از این تولیدات به ۳۳ میلیارد دلار خواهد رسید. با اجرای برنامه جهش سوم، فعالیت و همکاری بخش خصوصی تا ۳ برابر افزایش پیدا خواهد کرد و در این طرح ۱۰ محصول جدید به مجموع محصولات تولیدی اضافه خواهند شد.

دور از انصاف است اگر نگوییم که رشد و توسعه روزافزون صنعت پتروشیمی در کشور در سخت‌ترین شرایط تحریمی محقق شده است. تحریم‌های یکجانبه آمریکا نه تنها مانع ورود سرمایه به داخل کشور شده است بلکه امکان ورود فناوری‌های پیشرفته در این صنایع را نیز به شدت دشوار کرده است. با این اوصاف فعالان حوزه پتروشیمی کشور محدودیت‌های اعمال شده را فرصت مغتنمی برای توسعه صنعت پتروشیمی دانسته و با تکیه بر توانمندی نیروهای داخلی، تقویت روحیه تلاش و خودباوری و نیز بهره‌مندی از دانش و تجربه شرکت‌های دانش بنیان توانستند بر تحریم‌های کشورهای سلطه طلب فائق آمده و به پیشرفت‌های چشمگیری در صنعت پتروشیمی دست یابند. اکنون ایران در زمینه تولید محصولات پتروشیمی در جایگاهی است که می‌تواند کشور را از واردات مواد پتروشیمی بی‌نیاز کرده و به صادرکننده محصولات پتروشیمی تبدیل کند.