به گزارش آتیه آنلاین، خاموشی‌های گسترده تابستان امسال، بحث استفاده غیرمجاز از برق یارانه‌ای کشور برای استخراج رمزارزها را بار دیگر داغ کرد. در هوای داغ تابستان یک روز عکس مزارع خارجی در فضای مجازی رونمایی می‌شد و روز دیگر ما با تکذیب مسئولان روبه‌رو می‌شدیم که همه مزارع در فصل تابستان خاموش هستند و هیچ رمزارزی استخراج نمی‌شود. در این میان، هر روز هم خبر از کشف مزارع رمز ارز غیرقانونی به گوش می‌رسید و آنها را عامل اصلی خاموشی‌های تابستان معرفی می‌کردند. موضوع استخراج بیت‌کوین و حواشی آن زمانی عجیب‌تر شد که چندی پیش، خبر کشف ماینر در بورس تهران رسانه‌ای شد. این خبر ابتدا از سوی مسئولان وزارت نیرو تکذیب اما به تدریج ابعاد مختلف آن آشکار شد. کمی بعد مسئولان بورس تهران داشتن دستگاه استخراج رمزارز در مجموعه خود را غیرقانونی ندانستند اما مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق علاوه بر غیرقانونی دانستن اقدام بورس، از اخبار جدیدتری هم رونمایی کرد. به گفته او، پلیس امنیت اقتصادی اطلاعاتی را در خصوص کشف ماینر در دستگاه‌های دولتی اعلام کرده است. بر اساس اعلام پلیس امنیت اقتصادی ماینرهای خاموش در تعدادی از سازمان‌های دولتی وجود دارد. سخنگوی صنعت برق تأکید می‌کند که هر زمان اطلاع‌رسانی نهایی انجام شود و آمار دقیقی از این دستگاه‌ها در مراکز سازمان‌های دولتی منتشر شود، همکاران ما حضور خواهند داشت و برابر با مقررات و قوانین موجود برخورد لازم را انجام خواهد شد. همین خبر کافی بود که این پرسش در ذهن‌ها ایجاد شود که دستگاه‌های دولتی با چه سازوکاری می‌توانند وارد چرخه استخراج رمز ارز شوند و اساساً چرا این دستگاه‌ها باید از مجموعه خود برای استخراج رمزارز استفاده کنند؟ در این رابطه و نحوه برخورد با دستگاه‌های دولتی که دستگاه رمزارز غیرمجاز دارند، با محمد خدادادی‌بهلولی، مجری طرح تأمین برق مراکز استخراج رمز ارزها گفت‌وگو کردیم. به گفته او، هر شخص حقیقی یا حقوقی صرفاً بعد از اخذ مجوز مربوط به استخراج رمزارز از وزارت صمت و دریافت انشعاب برق مختص استخراج رمزارز می‌تواند در این حوزه فعالیت کند.
بورس تهران اعلام کرده که داشتن دستگاه ماینر برای این مجموعه غیرقانونی نبوده است. آیا این ادعا درست است؟
شرکت بورس تهران هیچگونه مجوزی منطبق بر مصوبه مورخ ۱۳ مردادماه ۱۳۹۸ میأت وزیران از وزارت صمت مبنی بر اجازه فعالیت در حوزه استخراج رمزارز ارائه نداده است.
دستگاه‌های دولتی طی چه سازوکاری می‌توانند وارد چرخه تولید رمزارزها شوند؟ آیا محدودیت قانونی برای دستگاه‌های دولتی در زمینه ورود به این حیطه وجود دارد؟
هر شخص حقیقی یا حقوقی صرفاً بعد از اخذ مجوز مربوط به استخراج رمزارز از وزارت صمت و دریافت انشعاب برق مختص استخراج رمزارز می‌تواند در این حوزه فعالیت کند.
مسئولان دستگاه قضا اعلام کرده‌اند که دستگاه‌های دولتی دیگری نیز در زمینه استخراج رمزارز فعالیت دارند. انگیزه این دستگاه‌ها از ورود به این حیطه چیست؟ آیا اطلاعات تقریبی درباره تعداد ماینرهای موجود در دستگاه‌های دولتی وجود دارد؟
شرکت توانیر آمادگی دارد اطلاعات مربوط به استفاده از برق به صورت غیرمجاز جهت استخراج رمزارز را از تمام اشخاص حقیقی و حقوقی دریافت کرده و با متخلفین مطابق قانون برخورد کند.
چه بخشی از برق کشور در حوزه استخراج رمز ارزها مصرف می‌شود؟ آیا برآوردی از برق مصرفی در استخراج غیرقانونی رمزارزها وجود دارد؟
بررسی‌های دقیق صورت گرفته در توانیر نشان داد که فعالیت غیرمجاز مراکز استخراج رمز ارز، باید به عنوان عاملی بزرگتر و فراتر از خاموشی و افزوده شدن یک مصرف‌کننده به جمع دیگر مصرف‌کنندگان برق در نظر گرفته شود؛ چراکه آثار آن می‌تواند باعث به هم خوردن گسترده توازن تولید و مصرف برق شود که در سطوح بعدی بر انگیزه‌های کنشگران اقتصادی و در نهایت تولید سایر کالاها و خدمات و... تأثیر خواهد گذاشت. میزان رشد مصرف برق سالانه گروه‌های تجاری، خانگی و صنعتی مشخص و هرگونه رشد خارج از این مصارف، غیرمتعارف تلقی می‌شود. کمترین مصارف در اردیبهشت‌ماه سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ بین ساعات ۲ تا ۵ بامداد (یعنی خنک‌ترین ساعات شبانه‌روز) انجام شد، نشان داد که مصرف برق برخی استان‌ها در بازه زمانی منتخب چند برابر شده و استان‌های متعددی نیز افزایش بین ۱۰ تا ۲۰ درصدی مصرف برق را در فاصله ساعات ۲ تا ۵ بامداد شاهد بوده‌اند. میزان مصارف بخش‌های خانگی و تجاری بین نیمه‌شب تا صبحگاه به شدت کاهش می‌یابد و با کنار گذاشتن مصرف بخش صنعتی که مصرف آن به صورت لحظه‌ای و از طریق کنتورهای هوشمند قابل رصد است، می‌توان مصارف بالا در این ساعات را به عامل مصرف‌کننده جدید نسبت به روند درازمدت، یعنی رمرزارزها نسبت داد. بر اساس مطالعات توانیر، این میزان رشد نمی‌توانسته به بخش‌های خانگی و تجاری که در آن ساعات شبانه‌روز کمترین میزان مصرف را دارند یا حتی صنعتی که مصرف آن به صورت لحظه‌ای رصد می‌شود، نسبت داده شود و این مصرف تنها می‌تواند متعلق به تولید رمزارزها باشد که بدون وابستگی به ساعات خاص حتی در نیمه‌شب نیز مصرف برق آنها ادامه دارد. این بررسی همچنین نشان داد که میزان متوسط خاموشی‌ها در روزهای محدودی از ماه‌های گرم سال جاری، نزدیک به ۲ هزار مگاوات بوده است (معادل مصرف برق برآوردی دستگاه‌های استخراج رمز ارز) و چنانچه در سال جاری دستگاه‌های تولید رمزارز به عنوان مهمان ناخوانده در شبکه برق حضور نداشتند، حتی با وجود کمبود منابع آبی، با توجه به اجرای برنامه‌های پاسخگویی بار در بخش‌های صنعتی و کشاورزی، خاموشی بسیار کمتری متوجه بخش خانگی کشور می‌شد. استمرار مصرف شدید برق به‌ویژه در فصل زمستان که به طور طبیعی امکان تولید برق آبی کاهش می‌یابد. همچنین تعدادی از واحدهای نیروگاه‌های حرارتی برای تعمیرات سالانه از مدار خارج می‌شوند، می‌تواند اثر منفی بزرگتری در تأمین برق کشور داشته باشد.
آیا تفاوتی در میزان مصرف برق دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین با برندهای مختلف وجود دارد؟ گفته می‌شود دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین فرسوده چینی، مصرف بالایی دارند و تأمین برق برای ایران را دچار مشکل کرده‌اند. آیا این اظهارات صحت دارد؟ راهکار مقابله با این روند چیست؟
بررسی‌ها با استناد به آمار مراجع بین‌المللی نشانگر آن است که برق مصرفی سالانه استخراج شبکه بیت‌کوین در کل جهان از مصرف برق کشورهایی مانند سوئیس و اتریش بیشتر است. به استناد تخمین مراجع بین‌المللی در حال حاضر مجموع مصرف برق سالانه شبکه جهانی بیت‌کوین تا پایان سال ۲۰۲۱ تقریباً برابر با ۱۰۰ میلیارد کیلووات ساعت برآورد می‌شود که این مقدار از مصرف سالانه برق در کشورهایی مانند سوییس، اتریش، دانمارک، بلژیک و فنلاند بیشتر است.
به طور معمول با افزایش قیمت بیت‌کوین، مصرف برق جهت استخراج آن نیز افزایش می‌یابد و در پی کاهش قیمت بیت‌کوین مصرف برق مربوط نیز کم می‌شود؛ زیرا در این حالت درآمد ناشی از استخراج این رمزارز از هزینه برق مصرفی کمتر شده و در عمل روشن گذاشتن دستگاه‌های استخراج با راندمان پایین صرفه اقتصادی ندارد. با این حال، آنچه در کشور ما رخ می‌دهد انطباقی با واقعیت فوق ندارد؛ زیرا اکثریت قریب به اتفاق دستگاه‌هایی استخراج رمزارزها در ایران به صورت غیرمجاز و با استفاده از برق یارانه‌ای فعالیت می‌کنند (از مجموع ۲ هزار مگاوات ظرفیت مربوط به استخراج رمزارزها که توسط شرکت توانیر در بهار سال جاری اعلام شد، فقط یک‌دهم آن یعنی ۲۰۰ مگاوات به صورت مجاز و با برق غیریارانه‌ای فعالیت می‌کنند). از آنجایی که قیمت برق یارانه‌ای ارائه شده به فعالان اقتصادی در ایران در مقایسه با قیمت واقعی آن (اعم از هزینه سوخت مصرفی در نیروگاه‌ها و هزینه تبدیل سوخت به برق) و همچنین در مقایسه با قیمت‌های جهانی ناچیز است، لذا هزینه برق مصرفی توسط ماینرهای غیرمجاز در ایران در عمل قابل چشم‌پوشی بوده و به همین دلیل با کاهش قیمت بیت‌کوین نه‌تنها از میزان برق مصرفی جهت استخراج رمزارز در کشور ما کاسته نمی‌شود بلکه بر مقدار آن افزوده می‌شود؛ زیرا علاوه بر تجهیزات استخراج موجود در کشور، دستگاه‌های با راندمان پایین که استفاده از آنها در سایر کشورها صرفه اقتصادی خود را از دست داده است، از طریق مبادی غیرمجاز وارد ایران شده و از برق یارانه‌ای به صورت غیرقانونی استفاده می‌کند. این واقعیت ابعاد نگران‌کننده‌ای دارد از بعد دست‌اندازی به منابع انرژی کشور، استفاده غیرمجاز از برق یارانه‌ای به معنای غارت بخش قابل توجهی از منابع ملی است که می‌تواند صرف توسعه زیرساخت‌ها در بخش انرژی به منظور تأمین برق و گاز مطمئن و پایدار شود. از بعد اجتماعی، تحمیل تقاضای اضافی و غیرقابل مدیریت برق و گاز به شبکه انرژی کشور به خصوص در ایام اوج مصرف برق (تابستان) و گاز (زمستان) منجر به افزایش احتمال قطعی برق و گاز می‌شود. واقعیت تلخی که در تابستان امسال به خوبی برای همه هموطنان و فعالان اقتصادی ملموس شد زیرا متوسط کمبود برق در فصل گرم سال جاری حدود ۱۰هزار مگاوات بود، بدین معنا که تقریباً ۲۰ درصد کمبود برق امسال ناشی از مصرف دستگاه‌های استخراج رمزارز غیرمجاز بوده است. همچنین در صورتی که توان متوسط مصرفی توسط ماینرهای غیرمجاز در ماه‌های پیش رو افزایش نیابد و کمبود گاز در فصل سرد سال حدود ۱۵۰میلیون متر مکعب در روز باشد، نزدیک به ۱۰ درصد از این کمبود ناشی از مصرف دستگاه‌های استخراج غیرمجاز رمزارزها خواهد بود. در نهایت از بعد اقتصادی، در مواقع کمبود برق یا گاز، تأمین انرژی بخش قابل توجهی از صنایع با اختلال مواجه شده و این مسأله به تورم و بیکاری در کشور دامن خواهد زد. با توجه به موارد مذکور و از آنجایی که تجربه چند سال اخیر در کشور نشان داده است که مجازات‌های موجود در قوانین فاقد بازدارندگی کافی برای مبارزه با استخراج غیرمجاز رمزارزها است، یکی از راهکارهایی که باید در کوتاه‌مدت برای کاستن از تبعات این پدیده شوم اتخاذ شود، افزایش هزینه‌ها و مجازات‌های قانونی مربوط به آن تا حدی است که انگیزه از متخلفانی که سرمایه‌های ملی را به تاراج برده و امنیت اقتصادی و تأمین انرژی کشور را به مخاطره می‌اندازند، گرفته شود.
مجازات دارندگان دستگاه‌های رمز ارز غیرمجاز چیست و در صورت کشف دستگاه رمزارز در دستگاه‌های دولتی سازوکار برخورد با متخلفان چگونه خواهد بود؟
در حال حاضر از تمامی افراد حقیقی و حقوقی که از برق به صورت غیرمجاز برای استخراج رمزارز استفاده کرده‌اند، هزینه برق مصرفی با تعرفه میانگین قیمت برق صادراتی و همچنین خسارت‌های وارده به شبکه برق دریافت می‌شود و پرونده متخلفان نیز به مراجع قضایی ارسال می‌شود.
نظر شما