تصویر تازه از مرگومیر سالمندان ایران در ۴۰ سال گذشته
بیش از ۹۰ درصد مرگ سالمندان ایران امروز به بیماریهای غیرواگیر مربوط است و پیشگیری تنها راه مهار بحران سالمندی است.
به گزارش آتیه آنلاین، پژوهشی تازه با تمرکز بر روند مرگومیر سالمندان ایران نشان میدهد که در چهار دهه گذشته، هم تعداد سالمندان و هم سهم آنها از کل مرگومیر کشور بهطور چشمگیری افزایش یافته است. افزایش امید به زندگی و تغییر ساختار جمعیتی باعث شده ایران، مانند بسیاری از کشورهای جهان، با پدیده سالمندی جمعیت روبهرو شود؛ موضوعی که توجه به وضعیت سلامت سالمندان و علتهای مرگ آنها را به یک ضرورت تبدیل کرده است.
در دهههای گذشته، بیماریهای عفونی عامل اصلی مرگومیر بودند، اما با بهبود بهداشت عمومی، الگوی بیماریها تغییر کرده و بیماریهای غیرواگیر جای آنها را گرفتهاند. این بیماریها معمولاً مزمن، پرهزینه و وابسته به سن هستند و بیشترین اثر خود را در سنین سالمندی نشان میدهند. با رسیدن امید به زندگی در ایران به بیش از ۷۵ سال، بخش بزرگی از بار بیماریها و مرگها اکنون به سالمندان اختصاص دارد.
در همین راستا، محمد ترکاشوند مرادآبادی و همکارش از دانشگاه یزد، تغییرات علت مرگ سالمندان ایران را در بازه زمانی ۱۳۶۰ تا ۱۴۰۰ بررسی کردهاند. این پژوهش با استفاده از دادههای مطالعه جهانی بار بیماریها (۲۰۲۱) و طبقهبندی بینالمللی بیماریها انجام شده و تفاوتها را در گروههای سنی و بین زنان و مردان تحلیل کرده است.
نتایج نشان میدهد تعداد مرگ سالمندان از حدود ۶۹ هزار نفر در سال ۱۳۶۰ به ۳۶۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ رسیده است. همچنین سهم سالمندان از کل مرگومیر کشور از ۱۹ درصد به بیش از ۶۳ درصد افزایش یافته است. مردان سالمند بیش از زنان جان خود را از دست دادهاند و بیش از ۹۰ درصد مرگها ناشی از بیماریهای غیرواگیر بوده است.
در میان این بیماریها، بیماریهای قلبی، سرطانها، دیابت و اختلالات عصبی بیشترین نقش را در مرگ سالمندان داشتهاند. در عین حال، سهم دیابت و اختلالات عصبی بهویژه از دهه ۱۳۸۰ به بعد روند افزایشی داشته است. یافتهها نشان میدهد مرگ ناشی از دیابت در زنان سالمند افزایش بیشتری داشته و نوعی «زنانه شدن» این بیماری در سالمندی مشاهده میشود.
پژوهشگران تأکید میکنند که از آنجا که بیماریهای غیرواگیر درمان قطعی ندارند و هزینههای بالایی به نظام سلامت تحمیل میکنند، تمرکز سیاستهای سلامت باید بر پیشگیری، ترویج سبک زندگی سالم و آموزش از سنین پایین باشد. آنها هشدار میدهند که بدون برنامهریزی بلندمدت و همکاری نهادهای مختلف، نظام سلامت در آینده با فشارهای جدیتری روبهرو خواهد شد.
