خانه‌ریز؛ وعده سهیم شدن مردم در پروژه‌های شهری یا ریسک سرمایه‌گذاری؟

شهرداری تهران از طرح جدیدی با عنوان «خانه‌ریز» رونمایی کرد؛ طرحی که به گفته معاون مالی و اقتصادی شهرداری، قرار است مردم را در پروژه‌های مسکونی و تجاری شهر سهیم کند. سجاد محمدعلی‌نژاد گفت هدف این است که دارایی‌های مردم و شهرداری به چرخه توسعه شهری وارد شود و «مردم بتوانند در کنار شهرداری، شریک و منتفع شوند».

با این حال، تجربه‌های گذشته از مشارکت مردم در پروژه‌های شهری و بازار سرمایه نشان می‌دهد که وعده‌های مشابه اغلب با ریسک‌های جدی همراه بوده و تضمینی برای سودآوری واقعی وجود ندارد. معاون شهردار تاکید کرده که این طرح «اولین گام» است و به مرور سایر دارایی‌ها نیز ممکن است در اختیار مشارکت عمومی قرار گیرد، اما جزئیات عملیاتی و میزان شفافیت مالی هنوز روشن نیست.

محمد علی‌نژاد مدعی است که «خانه‌ریز» می‌تواند مشارکت مردم در سود پروژه‌ها را تضمین کند و مدل‌های مختلفی برای ورود سرمایه‌های خرد شهروندان طراحی شده است. این پروژه بخشی از بسته ۲۰ طرح سرمایه‌گذاری سال جاری شهرداری است که شامل خطوط مترو و پروژه‌های زیرساختی بزرگ نیز می‌شود و ارزش کل بسته حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

با وجود وعده‌های مسئولان، پرسش‌های مهمی درباره امنیت سرمایه‌گذاری و بازده واقعی این طرح وجود دارد: آیا مردم می‌توانند از سود واقعی پروژه‌ها بهره‌مند شوند یا در عمل با ریسک زیان مواجه خواهند شد؟ شفافیت مالی و نظارت بر پروژه‌ها چگونه تضمین خواهد شد؟

کارشناسان معتقدند مشارکت عمومی در پروژه‌های شهری تنها زمانی می‌تواند موفق باشد که چارچوب قانونی و نظارتی مشخص، شفافیت کامل مالی و تضمین بازده وجود داشته باشد. بدون این‌ها، وعده «سهیم شدن مردم» می‌تواند بیش از آنکه ابزار توسعه باشد، به عامل تشدید نارضایتی و ریسک اقتصادی تبدیل شود.

با توجه به سابقه پروژه‌های مشارکتی و حجم سرمایه‌های خرد مردم، «خانه‌ریز» همچنان طرحی پرابهام و پرریسک باقی مانده است و واقعیت اجرایی آن در سال‌های آینده روشن خواهد شد.