۵ میلیون شاغل بیمه ندارند؛ فرار بیمهای و خسارت 20 همتی به تامین اجتماعی
۴ تا ۵ میلیون کارگر ایرانی بیمه ندارند و فرار بیمهای دستمزدی و تعدادی کارفرمایان، آسیبهای جدی به کارگران و سازمان بیمه وارد میکند.
به گزارش آتیه آنلاین، میلیونها کارگر در ایران بدون بیمه مشغول کار هستند و فرار بیمهای کارفرمایان سالانه میلیاردها تومان به سازمان تأمین اجتماعی خسارت میزند.
ابراهیم کشاورز، مدیرکل وصول حق بیمه سازمان تأمین اجتماعی کشور، در گفتگو با «ایران» دو نوع فرار بیمهای را توضیح میدهد. نوع اول فرار بیمه تعدادی است که کارفرما حق بیمه همه کارگرانش را به سازمان ارسال نمیکند و به عنوان مثال اگر مدیری ۲۰ کارگر داشته باشد، فقط برای ۱۰ نفر حق بیمه رد کند. نوع دوم فرار بیمهای مربوط به اعلام دستمزد است، یعنی کارفرما حقوق واقعی کارگر را کمتر از میزان واقعی به بیمه اعلام میکند. حدود ۴۰ درصد فرار بیمهای از نوع دستمزدی است و تقریباً ۵۰ درصد فرار بیمهای تعدادی اتفاق میافتد. کشاورز میگوید این معضل به زیان کارفرما، بیمهشده و سازمان بیمهگر است.
وی تاکید میکند که قانون کار مشمول مرور زمان نمیشود و طبق ماده ۱۴۸، حتی اگر کارگری به کارفرما بگوید بیمه نمیخواهد، بعداً میتواند حق خود را مطالبه کند و کارفرما ملزم به پرداخت مابهالتفاوت بیمه به نرخ روز خواهد بود. این موضوع شامل دستمزد واقعی و پرداختهای بازنشستگی یا سایر مقرریها نیز میشود. بسیاری از کارفرمایان به دلیل ناآگاهی از قانون، مقاومت میکنند، اما در نهایت خودشان متضرر خواهند شد.
برای کاهش فرار بیمهای، سازمان تأمین اجتماعی یک سامانه پیامکی ایجاد کرده است که همزمان با ارسال لیست بیمه توسط کارفرما، پیامکی به بیمهشدگان ارسال میشود تا در صورت مغایرت دستمزد و سابقه بیمه، اعتراض خود را در سامانه es.tamin.ir ثبت کنند. ثبت شکایت باعث میشود بازرسان بیمه پیگیر شوند و در صورت صحت اعتراض، اعلام بدهی برای کارفرما صادر شود. کشاورز اشاره میکند که این مشکل در بخش خصوصی و مراکز درمانی خصوصی نیز مشاهده میشود، جایی که دستمزد واقعی کارکنان به بیمه اعلام نمیشود و پرداختها در قالب چند فیش انجام میشود. او میگوید بیمهشدگان اغلب از قوانین اطلاع کافی ندارند و تصور میکنند اعلام دستمزد واقعی تنها روی بازنشستگی اثر دارد، در حالی که برای خدمات کوتاهمدت و بلندمدت سازمان نیز اهمیت دارد.
کشاورز توضیح میدهد که حدود ۶۰ درصد بازنشستگان تأمین اجتماعی حداقلبگیر هستند و درآمد ماهانه نزدیک به ۱۵ میلیون تومان دارند، زیرا کارفرما دستمزد واقعی آنها را به بیمه اعلام نکرده است. برآوردها نشان میدهد فرار بیمهای حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان به سازمان خسارت میزند. این معضل در بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیردولتی، از جمله شهرداریها، نیز مشاهده میشود. بیمهشدگان میتوانند اعتراض خود را به صورت محرمانه در سامانه ثبت کنند و کارشناسان سازمان کل لیست واریزیهای کارگاه را بررسی خواهند کرد.
کشاورز همچنین تاکید میکند که کارگران پارهوقت یا افرادی که در طول هفته چند روز مشغول کار هستند، مشمول بیمه میشوند و عدم بیمه آنها تخلف محسوب میشود. به عنوان نمونه، در بیمه منشیهای مطبها، گاهی با استدلال ساعات کم کاری، بیمه کمتر از واقعیت رد میشود، در حالی که سازمان تأمین اجتماعی چنین موردی را قبول ندارد.
او اشاره میکند که در آینده با اتصال لیست بیمه به سازمان امور مالیاتی و دسترسی به درگاه بانکی افراد، امکان بررسی دستمزد واقعی به شکل دقیقتر فراهم میشود. در حال حاضر، با استناد به ماده ۴۷ قانون تأمین اجتماعی، سازمان میتواند اسناد و مدارک مالی کارفرما را بررسی کرده و در صورت وجود مغایرت، اعلام بدهی کند.
کشاورز در پایان یادآوری میکند که با توجه به شرایط موجود، ۴ تا ۵ میلیون نفر از کارگران مشغول به کار بیمه نشدهاند و سازمان با ارسال پیامکهای اطلاعرسانی تلاش دارد آگاهی کارگران را افزایش دهد تا در صورت مشاهده تخلف، بدون ترس از بیکاری شکایت خود را ثبت کنند. وی مثال میزند که در دوران کرونا، برخی خانوادهها متوجه شدند که کارفرما حقوق واقعی را برای بیمه اعلام نکرده و مستمری دریافتشده بسیار پایین بوده است، که این موضوع زمینهساز ایجاد سامانه پیامکی و افزایش نظارتها شد.
