کمبود نیروی کار و بیکاری دو روی سکه بازار کار ایران

درپی خروج گسترده اتباع غیرمجاز از کشور، یک تضاد قابل تأمل در بازار کار ایران پدیدار شده است؛ از یک سو، بیکاری به‌ویژه در میان جوانان یک چالش جدی است و از سوی دیگر، بخش‌هایی مانند ساخت‌وساز و خدمات شهری با کمبود شدید نیروی کار مواجه شده‌اند. کارشناسان دلیل اصلی این تناقض را در سیاست‌های دستمزدی ناکارآمد و تمایل کارفرمایان به استفاده از نیروی کار ارزان‌قیمت می‌دانند.

یک کارشناس حوزه کار با تشریح دلیل عدم جایگزینی نیروی کار ایرانی با وجود بازگشت بخشی از اتباع خارجی غیرمجاز به کشورشان،گفت:کارفرمایان و انبوه‌سازان به جای اتباع بیگانه غیرمجاز از جوانان آماده به کار و کارگران ساختمانی خودمان که آموزش دیده و کارت مهارت دارند، استفاده کنند.

حمید حاج اسماعیلی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به خروج بخشی از اتباع غیرمجاز از کشور بر لزوم جایگزینی نیروی کار ایرانی با آنها تاکید کرد و گفت: در حال حاضر چند بخش از وجود اتباع غیرمجاز خالی شده که لازم است با مدیریت مناسب و هماهنگی دستگاهی از جوانان آماده به کار برای حضور در آنها استفاده کرد.

وی ادامه داد: یکی بخش ساختمان است که اتباع غیرمجاز حضور فعالی داشتند و هنوز هم در برخی پروژه‌ها حضور دارند.با توجه به آنکه در این بخش به دلیل مشکلات سرمایه‌گذاری و تحریم‌ها با رکود مواجه هستیم و یک استعداد بالقوه داریم بهتر است از کارگران ساختمانی خودمان که هم کارت مهارت برایشان صادر شده و هم آموزش های لازم را دیده اند، استفاده شود.

متاسفانه برخی انبوه‌سازان هستند که اتباع غیرمجاز را بدون بیمه و با دادن مزد کم به کار مشغول می‌کنند در حالی که این کار احجاف و ظلم در حق نیروی کار ایرانی است.

وی گفت: متاسفانه برخی انبوه‌سازان هستند که از کارگران ساختمانی خودمان استفاده نمی‌کنند و اتباع غیرمجاز را بدون بیمه و با دادن مزد کم به کار مشغول می‌کنند در حالی که این کار اجحاف و ظلم در حق نیروی کار ایرانی است و باید جلوی سوء استفاده و تخلفات گسترده این دسته کارفرمایان گرفته شود.

حاج اسماعیلی تصریح کرد: ما در بخش ساخت و ساز و پروژه‌های عمرانی ظرفیت خوبی داریم و کارگران ساختمانی را ساماندهی کردیم و کارت مهارت برایشان صادر شده است، از این رو کارگران ساختمانی ‌آمادگی دارند که از طریق قرارداد و تحت پوشش تامین اجتماعی ورودشان به بازار کار تعریف و جایگزین نیروی کار خارجی شوند.

به گفته این کارشناس حوزه کار، بخشی از کارگران ساختمانی به دلیل شرایط اقتصادی و بیکاری با مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند و شایسته نیست وقتی جوانان آموزش دیده و نیروی آماده به کار داریم از اتباع خارجی غیرمجاز استفاده شود.

درحال حاضر شهرداری‌ها نهادهای حاکمیتی هستند و می‌توانند از طریق ارتباط با وزارت کشور و با تحکم و اجرای قانون، شرایط حضور و جذب نیروی کار ایرانی را فراهم و در عین حال حقوق مکفی به کارگر ایرانی پرداخت کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود بازگشت بخشی از اتباع خارجی غیرمجاز به کشورشان هنوز نیروی کار ایرانی جایگزین نشده است؟گفت: دلیلش روشن است چون برنامه‌ای ندارند و اگر این برنامه مدون را داشتیم، سالها پیش از کارگر ایرانی استفاده می‌کردیم. متاسفانه کسری از کارفرمایان همچنان از نیروی کار خارجی به جای جوانان آماده به کار خودمان استفاده می‌کنند که معتقدم وزارت کار و دستگاه‌های مربوطه باید این افراد را شناسایی کنند.

حاج اسماعیلی در ادامه افزود: بخش دیگر شهرداری‌ها هستند که چون موضوع در بحث جمع‌آوری زباله حاد بود پیشنهاد کردیم که به سراغ ابزارها و فناوری‌های جدید بروند که حضور فیزیکی نیروی کار را کم می‌کند مثلا از دستگاه‌های مکانیزه برای جمع‌آوری و تفکیک زباله یا امحاء و فراوری آن استفاده شود که متاسفانه در این بخش نیز مشکل داریم.

این کارشناس حوزه کار متذکر شد: درحال حاضر شهرداری‌ها نهادهای حاکمیتی هستند و می‌توانند از طریق ارتباط با وزارت کشور و با تحکم و اجرای قانون، شرایط حضور و جذب نیروی کار ایرانی را فراهم و در عین حال حقوق مکفی به کارگر ایرانی پرداخت کنند لذا ما ابزارهای لازم را برای جایگزینی نیروی کار در اختیار داریم و از این جهت مشکلی وجود ندارد. در حال حاضر حضور اتباع افغان و نیروی کار خارجی در بخش کشاورزی، دامداری‌ها وشهرک‌های صنعتی به لحاظ تعداد قابل توجه نیست و لطمه چندانی به بازار کار نمی‌زند.

وی در پایان با تاکید بر حمایت از نیروی کار ایرانی گفت: دولت باید بستر حمایت از کارگر ایرانی را فراهم کند؛ یعنی دستمزد شایسته برای حمایت از کارگران، فارغ التحصیلان و نیروهای جوان آماده به کار پرداخت کند. این وظیفه حاکمیتی دولتهاست که در برابر نیروی کار خارجی از نیروی کار ایرانی حمایت کنند و بهترین شیوه حمایت پرداخت حقوق و دستمزد بیشتر و مکفی است.