به گزارش آتیه‌آنلاین، بهمن ماه سال ۱۳۸۹ در تقویم سیاسی اتحادیه عرب و ملت سوریه به عنوان آغاز بحران مسلحانه در شامات شناخته میشود. این در حالی است که در کنار آغاز جنگ تمام عیار مسلحانه که در نهایت منجر به بزرگترین مخاصمه تروریستی جهان معاصر شد، قطع روابط دیپلماتیک میان اتحادیه عرب و کشورهای عربی با دولت قانونی دمشق هم رقم خورد.

له یا علیه شام؟!

در واقع با افزایش تنش در جغرافیای سوریه مثلثی تحت عنوان عبری- عربی- غربی شکل گرفت که مسئولیت فرماندهی و هدایت جبهه تروریستی در شامات را بر عهده داشت. در این میان بخش قابل توجهی از لجستیک و پشتیبانی گروه‌های مسلح و تروریستی در سوریه بر عهده اعراب حاشیه خلیج فارس بود و بخش دیگری از کشورهای اتحادیه عرب که همچون اعراب این منطقه صاحب انرژی و سرمایه نبودند، مسئولیت تامین نیروی رزمی در این بحران را بر عهده گرفتند.

وضعیت روابط دولت قانونی سوریه با اتحادیه و اعراب حاشیه خلیج فارس به قطع روابط محدود نشد و این مساله تا جایی ادامه پیدا کرد که اتحادیه عرب در سال ۲۰۱۲ با دعوت از احمد معاذ الخطیب و غسان هیتو که از مسئولان ارتش تروریستی آزاد در شامات به شمار میرفتند فصل جدیدی از مناسبات خود با سوریه را رقم زد.

بر همین اساس وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب در نشست فوق‌العاده شنبه ۱۲ نوامبر ۲۰۱۱ که به ریاست قطر برگزار شد مشارکت هیأت نمایندگی سوریه در تمام جلسات این اتحادیه و تمام سازمان‌های مربوط به آن را از روز ۱۶ نوامبر یعنی چهار روز بعد تعلیق کرد. اما حالا عبدالله بن زاید،‌ وزیر خارجه امارات سه‌شنبه گذشته در رأس هیئتی دیپلماتیک به نمایندگی از کشورش وارد فرودگاه دمشق شد. این اولین سفر یک مسئول اماراتی به دمشق از سال ۲۰۱۱ تاکنون است و به عبارت ساده‌تر بشار اسد با یک وقفه ۱۱ ساله حالا میزبان مقامات ابوظبی است.

در همین راستا شبکه خبر الشرق با انتشار گزارشی اعلام کرد که دیپلمات‌های حاضر در هیئت اماراتی در گفتگو با خبرنگار این شبکه اذعان کردند که هدف از این سفر بررسی بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و ارسال پیام رئیس امارات و ولیعهد ابوظبی به اسد بوده است.

به نوشته الشرق در این دیدار بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بررسی شد. مهمان اسد به او گفته، سوریه در اجلاس سران آتی عرب در الجزایر حاضر خواهد بود و از دمشق دعوت به عمل خواهد آمد تا در اجلاس سران عرب در ماه مارس که برای اولین بار از ۲۰۱۱ خواهد بود، حضور به هم رساند. لازم به ذکر است که خلیفه شاهین، وزیر مشاور در امور خارجه و علی محمد حماد الشامسی، رئیس سازمان گمرک فدرال و امنیت گذرگاه‌ها همراه وزیر خارجه امارات در این سفر بودند. وجود این قبیل مقامات در چنین سفری خبر از برقراری مناسبات اقتصادی عمیق میان دو کشور میدهد.

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی رسانه‌های اماراتی، در این دیدار روابط دوجانبه بین دو کشور، توسعه همکاری دوجانبه در زمینه‌های مختلف مشترک، افزایش تلاش‌ها برای گشودن چشم‌اندازهای جدید همکاری به خصوص در زمینه‌های مهم به منظور تقویت مشارکت سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها بررسی شد.

واکنش‌های جهانی و منطقه‌ای

این در حالیست که سفر نمایندگان امارات به دمشق واکنش‌های مختلفی را به دنبال داشت که نگرانی مقامات واشنگتن از این رویداد سیاسی بیش از سایر اظهارنظرها موردتوجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفت. بر همین اساس وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که ایالات متحده از گزارش‌ها درباره دیدار بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه و شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات نگران است.

در این رابطه خبرگزاری روسیاالیوم در گزارشی با اشاره به نگرانی واشنگتن و بیانیه منتشر شده از سوی وزارت خارجه این کشور نوشت: «وزارت خارجه آمریکا در این بیانیه‌ مداخله‌جویانه آورده است که واشنگتن از کشورهای منطقه می‌خواهد به دقت درباره آنچه اسد مرتکب شده فکر کنند». همچنین ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در نشست خبری اعلام کرد: «ما از گزارش‌های مربوط به این نشست و سیگنالی که ارسال می‌کند نگران هستیم. همانطور که قبلاً گفتیم، دولت آمریکا هیچ حمایتی از تلاش‌ها برای عادی‌سازی یا احیای روابط با بشار اسد نخواهد کرد».

سفر وزیر خارجه امارات به دمشق نقطه عطف مهمی در روابط کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس با سوریه به شمار میرود و این در حالی است که از همان لحظه اول اعلام خبر این رخداد، برخی رسانه‌های عربی و غربی با هجمه و جنجال درصدد بی‌اعتبار کردن این رویداد سیاسی برآمدند. به‌ویژه که این دیدار نشانه بهبود روابط دمشق و ابوظبی است.

از سوی دیگر اردن نیز با ایجاد ارتباط بادمشق در زمره کشورهای عربی در تعامل با دولت سوریه قرار گرفت. در میان نگرانی مقامات واشنگتن از ملاقات هیئت اماراتی با بشار اسد، وزیرخارجه اردن دلیل نزدیکی امان به دمشق را اینگونه توصیف کرد که چاره‌ای جز نزدیکی روابط با دمشق نداریم و درباره تلاش‌های انجام شده برای نزدیک‌تر شدن به سوریه با آمریکا گفت‌وگو کرده‌ایم.

ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن روز گذشته (پنجشنبه) در مصاحبه با شبکه سی.ان.ان آمریکا تصریح کرد، همزیستی با شرایط کنونی سوریه گزینه خوبی نیست. راه حل سیاسی مطابق با قوانین بین‌المللی همچنان در سوریه مورد نیاز است و اردن با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه به دلیل عدم مشاهده راهبرد موثری برای حل درگیری‌های سوریه گفتگو می‌کند.

وزیر خارجه اردن با طرح این سوال که ما به عنوان جامعه جهانی برای حل بحران چه کرده‌ایم، افزود: «۱۱ سال در بحران گذشت و نتیجه‌ای حاصل نشد. اردن در نتیجه جنگ داخلی سوریه آسیب دید، زیرا موجب شد تا مواد مخدر و تروریسم از مرزها عبور کند و این کشور میزبان یک میلیون و ۳۰۰ هزار  آواره سوری شد که از حمایت جهانی برخوردار نیستند».

در آخر باید خاطرنشان کرد که تثبیت دولت بشار اسد در دمشق که در ۱۱ سال گذشته نیز به عنوان ساختار قانونی در جایگاه حاکمیت سیاسی سوریه قرار داشت، باعث شد که تغییر و تحولات جدی در حوزه سیاست خارجی اعراب و اتحادیه عرب ایجاد شود. اما در رابطه با تلاش امارات برای بازسازی روابط منقطع با دمشق باید متذکر شد که یکی از دلایل ابوظبی برای نزدیک شدن به دمشق و دولت بشار اسد، منافع اقتصادی حاصل از بازسازی در این کشور است. دلایل اقتصادی در راستای تامین منافع سیاسی و امنیتی و همچنین گسترش مناسبات دوجانبه میان این کشورها تعریف میشود. موضوعی که حالا به عنوان بزرگترین محرک، امارات را وادار به اعزام هیئتی مرکب به دمشق میکند.

گزارش: اردشیر حبیبی