به گزارش آتیه‌آنلاین، با ورود طالبان به کابل و بازگشت امارت اسلامی افغانستان در ساحت ساختار سیاسی حاکم بر افغانستان، آنچه از سوی جوامع اطلاعاتی و امنیتی کشورهای جهان بیش از سایر رخدادهای جاری در این کشور مورد توجه قرار گرفت مساله تروریسم و تهدیدهای پیش‌رو شهروندان این کشور و جامعه بین‌الملل بود. در واقع اگر نگاهی اجمالی به جریان‌های فعال در افغانستان داشته باشیم این امکان وجود دارد که از چند منظر مختلف پدیده تروریسم و بنیادگرایی و همچنین تاثیر متقابل این دو مولفه بر یکدیگر را ارزیابی کرد.

تهدیدشناسی به سبک واشنگتن

بر اساس گزارش جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در سال ۲۰۱۹، طالبان به عنوان فعال‌ترین جریان مسلح در افغانستان و گروهی که از لحاظ امنیتی در اولویت رصد و برخورد با هدف بازدارندگی ارزیابی شد و جایگاه نخست این گزارش را به خود اختصاص داد. بر مبنای مصوبه کمیته اطلاعاتی سنای ایالات متحده در سال ۲۰۰۹ سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا با محوریت سازمان سیا هر ساله موظف به تهیه گزارشی مبسوط در رابطه با تهدیدها و فرصت‌ها در افغانستان هستند که در این میان انتشار عمومی گزارش سال ۲۰۱۹ میلادی نه تنها باعث توجه رسانه‌های جهان شد بلکه واکنش‌های مختلفی را نیز از سوی کارشناسان و تحلیلگران امنیتی به دنبال داشت. آنچه در این گزارش بیش از سایر موارد توجه کارشناسان حوزه تروریسم را به خود جلب کرد رتبه‌بندی و شناسایی تهدیدهای تروریستی از سوی گروه‌های بنیادگرای رادیکال در جغرافیای افغانستان بود.

از اینرو طالبان، عنوان فعال‌ترین جریان مسلح رتبه اول در جدول تهدیدهای پیش‌رو را به خود اختصاص داده و پس از آن داعش و سپس القاعده به ترتیب در این فهرست قرار گرفتند. پس از استقرار طالبان در ارگ کابل و معرفی برخی از عناصر تروریستی تحت پیگرد با سطح امنیتی بالا، گزارش‌های متعددی از سوی سازمان‌های بین‌المللی و به خصوص اندیشکده‌های مطالعاتی در حوزه تروریسم منتشر شد. گزارش‌هایی که علاوه بر جنبه تاکید و یادآوری تهدیدهای مذکور حاکی از افزایش فعالیت بنیادگرایی رادیکال و گسترش حوزه اقدام و تهدید از سوی گروه‌های مسلح در افغانستان بود.

از طرفی مرکز دیده‌بان حقوق‌بشر سازمان ملل متحد در افغانستان با انتشار گزارشی در سال گذشته از بازگشت القاعده و رشد شبکه داعش در این کشور خبر داد. طبق این گزارش القاعده و داعش به عنوان بزرگترین تشکیلات‌های تروریستی بنیادگرا ذیل طالبان فعالیت می‌کنند و به دنبال بازیابی ساختار و سازمان رزم خود برای آغاز حیات جدید در افغانستان هستند. با وجود گزارش‌های مذکور و همچنین حضور برخی عناصر رده بالای فعال در گروه‌های تروریستی مانند شبکه حقانی که با اعلام طالبان در منصب‌های حکومتی حاضر شدند و فعالیت علنی خود را از سر گرفته‌اند، وقوع اقدامات تروریستی و اشاعه این تهدید همچون ویروس فراگیر به کشورهای همسایه و جامعه بین‌الملل دور از ذهن نبود.

در همین راستا روز جمعه بزرگترین مسجد شیعیان در قندهار هدف حمله تروریستی عناصر مسلح قرار گرفت؛ اقدامی که تنها چند روز پس از انفجار در مسجد سیدآباد واقع در ولایت قندوز، باز هم اجتماع شیعیان را هدف قرار داد. این در حالی است که روز گذشته گروه تروریستی داعش با انتشار اطلاعیه‌ای مسئولیت انفجار روز جمعه در مسجد شیعیان واقع در ولایت قندهار افغانستان را پذیرفت.  در همین راستا خبرگزاری رویترز با انتشار خبری به نقل از خبرگزاری اعماق (رسانه رسمی گروه تروریستی داعش) نوشت: «این تشکیلات تروریستی در بیانیه‌ای مسئولیت اقدام انتحاری که روز جمعه مسجد فاطمیه قندهار در جنوب افغانستان را هدف قرار داد بر عهده گرفت». به نوشته رویترز این انفجار که به کشته و زخمی شدن بیش از ۱۰۰ تن منجر شد، توسط سه عامل انتحاری صورت گرفت.

از سوی دیگر خبرنگار الجزیره در خبری به نقل از یک منبع دولتی گفته است که شمار کشته شدگان این بمب گذاری به ۴۱ تن و شمار زخمی‌ها به ۸۰  تن افزایش یافته است. با وجود اینکه این دومین حمله تروریستی داعش در کمتر از ۱۰ روز به مساجد افغانستان بوده اما کماکان برخی از کارشناسان بر این باورند که مهندسی این اقدامات نشان از طراحی داعش برای اجرای سلسله عملیات‌های دامنه‌دار و پیوسته علیه اجتماعات دینی حاضر در افغانستان به خصوص شیعیان دارد.

فعال شدن داعش

هفته گذشته نیز در جریان انفجاری انتحاری در حسینیه سیدآباد در منطقه خان‌آباد ولایت قندوز در شمال افغانستان ۱۲۰ تن کشته و ۲۰۰ تن دیگر زخمی شدند. در این عملیات تروریستی نیز داعش مسئولیت این انفجار را که محکومیت‌های گسترده‌ای را به دنبال داشت، برعهده گرفت. اما در این بین گروه تروریستی داعش در موضع‌گیری جدید خود که روز گذشته از سوی رسانه رسمی این گروه به انتشار رسید، ادعا کرده است که شیعیان خطرناک هستند. داعش هشدار داده است که آن‌ها را از بغداد تا افغانستان هدف قرار خواهد داد.

بر همین اساس عناصر گروه تروریستی داعش در تازه‌ترین نشریه‌ هفتگی این تشکیلات که با نام «النبأ» منتشر میشود تاکید کرده‌اند که اعضای این گروه به مکان‌های نیایش و مرکزهای شیعیان یورش خواهند کرد ‌و این یورش‌ها نیز ادامه خواهد داشت. گفتنی است که در این نشریه که به ‌طور مشخص به شیعیان هزاره‌های افغانستان اشاره شده است، آمده که شیعیان هزاره افغانستانی متحد ایران هستند و در کنار نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا با داعش جنگیده‌اند.

به باور اعضای گروه داعش، آن‌ها نه ‌تنها در برابر شیعیان، بلکه در میان گروه‌های سنی هم تنها گروهی هستند که به نسخه‌ واقعی اسلام اعتقاد دارند و باقی مرتد هستند. این نشریه طالبان را نیز به گرفتن تسلیحات نظامی و مالی از آمریکا متهم کرده است. نشریه این گروه، شیعیان را خطرناک توصیف کرده و هشدار داده است که آن‌ها را از بغداد تا افغانستان هدف قرار خواهد داد.

با وجود اتخاذ چنین مواضعی از سوی تروریست‌های داعشی، لازم به ذکر است که انفجار قندهار که در پی آن بزرگترین مسجد شیعیان در مرکز این شهر هدف قرار گرفت، محکومیت‌های گسترده‌ای را نیز به دنبال داشت که در این میان سازمان ملل به عنوان نهاد مرجع و بین‌المللی خواهان مجازات عاملان این جنایت شد.

در آخر باید خاطرنشان کرد که استقرار امارت اسلامی افغانستان در کابل به همراه حضور تعدادی از عناصر رده بالای شبکه حقانی در برخی مناصب حکومتی نه تنها باعث جلوگیری از اقدامات گروه های تروریستی از جمله داعش و القاعده نمیشود، بلکه اغلب تحلیلگران مسائل امنیتی در افغانستان معتقدند که شرایط مذکور بهترین بستر برای فعالیت و طراحی اقدامات تروریستی از سوی گروه‌های بنیادگرا به شمار میرود. شرایطی که ادامه آن میتواند تاثیر مستقیم و قابل توجهی بر امنیت منطقه و حتی جامعه بین‌الملل به دنبال داشته باشد.

گزارش: اردشیر حبیبی